اقدامات قضایی در مرحله دادسرا

به موضوع اقدامات قضایی در مرحله دادسرا می پردازیم. برای رعایت عدالت و انصاف که هدف وضع قانون مجازات اسلامی است قانونگذار مطابق قوانین تصمیم گرفته است که بعد از آن که جرمی رخ داد پرونده در دادسرا مطرح شود.اگر درخصوص جرایم قابل گذشت شاکی تعقیب و پیگیری را از محاکم قضایی با تنظیم شکواییه درخواست نمود و یا اگر جرم غیرقابل گذشت باشد در صورتی که به اطلاع دادستان رسانده شده باشد که جرمی انجام شده است پرونده در دادسرا رسیدگی می شود.

البته در برخی موارد قانونی پرونده باتوجه به موضوع آن مستقیما به دادگاه ارجاع می شود دیگر در دادسرا بررسی نخواهد شد. در این مقاله در خصوص اقدامات دادستان در دادسرا که مرحله تحقیق مقدماتی است بررسی می گردد.

ارجاع پرونده به دادسرا

در پرونده های کیفری در اکثر مواقع پرونده ابتدا به دادسرا ارجاع می شود. پرونده در دادسرا برای تحقیق و بررسی بر روی جرم و مجرم مطرح می شود. در دادرسرا دادیار و بازپرس قاضی هستند که پرونده هایی که اهمیت بیش تری دارند یعنی موضوعات سنگین تری دارند به بازپرس ارجاع می شوند و پرونده با موضوعات سبک تر به دادیار سپرده می شوند.دادستان در دادسرا وظایف بسیار مهمی دارد که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.

اقدامات دادستان در دادسرا شامل چه مواردی می باشد؟

تحقیق و بررسی از متهم از جنبه عمومی جرم

ماده 11 قانون آیین دادرسی کیفری بیان می دارد که وقتی پرونده در دادسرا مطرح می شود آغاز تحقیق و بررسی از متهم  و طرح دعوای کیفری از جنبه عمومی جرایم ،وظیفه دادستان است.

صدور قرار تعلیق تعقیب متهم

اگرمتهم بپذیرد که در مدت مشخص و محدودی هیچ جرمی نکند ممکن است که دادستان قرار تعلیق تعقیب متهم را صادر نماید تعلیق تعقیب به این معناست که در این مدت مشخص تعقیب و پیگیری متهم معلق می شود و اگر بعد از این مدت متهم دیگر جرم ننماید دادستان دستور می دهد که دیگر متهم تعقیب قضایی نشود ولی اگر به قول خود عمل نکرد و مجددا در این مدت جرم نمود پس باید علاوه بر مجازات سابق درخصوص جرم جدید هم مجازات شود.پس صدور قرار تعلیق تعقیب هم وظیفه دادستان است.

ارجاع پرونده ها

بعد از تنظیم شکواییه ،داستانی که در هر دادسرا است تصمیم می گیرد که پرونده به کدام شعبه ارجاع گردد و توسط کدام بازپرس یا دادیار رسیدگی گردد که البته مطابق رویه قضایی این اقدام به معاون ارجاع تفویض می شود.ماده 89 قانون آیین دادرسی کیفری این موارد را بیان می نماید.

نظارت بر اقدامات شعب

در قانون مطابق مواد 73 الی 76 قانون آیین دادرسی کیفری دادستان وظیفه دارد که بر اقدامات بازپرس و دادیار نظارت نماید و درصورت عدم رعایت قانون با آن ها برخورد کند.

آیا دادستان حق دخالت در اقدامات بازپرس یا دادیار را دارد؟

وظیفه دادستان  با سایر قضات متفاوت است و هر کدام باید در عملکرد خود مستقل باشند این که دادستان بتواند در عملکرد بازپرس دخالت کند ممکن است موجب صدور آرای ناعادلانه شود و دخالت دادستان صرفا در حد نظارت بر کار بازپرس است نه دخالت در صدور رای.اما اگر دادستان لازم بداند که تحقیقات خاصی انجام بشود حتما باید به صورت کتبی به بازپرس اعلام کند و درصورت عدم پذیرش از سمت بازپرس دادستان می تواند در زمان اظهارنظر پرونده را به شعبه برگرداند و خواستار ادامه تحقیقات شود.

همچنین ماده 266 قانون آیین دادرسی کیفری بیان می دارد که اگر دادستان متوجه ابهامی در پرونده شود صرفا در این مورد رفع ابهام را به بازپرس دستور می دهند و بازپرس مکلف به رفع آن است. اما در خصوص سایر وارد بازپرس هیچ تکلیفی به تبعیت از دادستن ندارد نکته مهم در خصوص دادیار است دادیار از لحاظ درجه از بازپرس پایین تر است و دادستان بر تمامی آرای آن حق نظارت و بیان نظر خود را دارد.

آغاز تحقیقات مقدماتی در پرونده ها

ماده 92 صراحتا بیان می نماید که بازپرس باید تحقیقات مقدماتی پرونده ها را انجام دهد ولی در صورت فقدان بازپرس در شعبه  به  هر دلیل ، دادستان می تواند تحقیقات از متهم را آغاز نماید.استثنا در خصوص جرایم مهم ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری است که دادستان اجازه دخالت ندارد.

ثبت نظر در خصوص قرارهای تامین کیفری

درصورتی که بازپرس صلاح بداند که در خصوص متهم قرار تامین کیفری صادر بشود در این صورت دادستان مطابق ماده 92 قانون آیین دادرسی کیفری صرفا نسبت به آن دسته از قرارهای تامین کیفری که منجر به بازداشت متهمی شوند باید در همان روز نظر خود را بیان کند. 

همچنین دادستان باید نسبت به قرار بازداشت موقت و رفع شدن آن که از قرارهای تامین کیفری است نیز نظر خود را اعلام کند. این اظهارنظر مهلت دارد که 24 ساعت از صدور آن است.

ضمنا اگر قرار باشد که این قرارهای تامین کیفری کاهش یا افزایش یابد حتما باید دادستان این موضوع را از بازپرس درخواست کند.مهلت این اقدام قبل از صدور کیفرخواست است.

ضبط وثیقه یا کفالت تودیع شده

اگر از متهم قرار التزام ،وثیقه یا کفالت پذیرفته شود و ساز وکار ضبط آن فراهم شود بدین صورت که در ساعات و روزهایی که باید متهم حاضر شود حضور نیابد در این صورت دادستان باید با ضبط این مال موافقت نماید.

ثبت نظر در خصوص قرارهای نهایی صادره از شعب

قرارهای اعدای که قرار های آماده صدور رای نیستند و صرفا برای کمک به صدور رای و تشحیذ ذهن قاضی صادر می شوند که این قرارها نهایی نیستند قرار نهایی قراری است که پرونده را از دادسرا خارج می نماید و موجب می شود که وظیفه بازپرس یا دادیار به پایان رسد بنابراین مهم ترین نکته در خصوص اظهارنظر دادستان قرار نهایی شعب است درصورت صدور قرار توسط بازپرس دادستان 3 روز مهلت اظهارنظر دارد و اگر دادیار قرار نهایی صادر نماید دادستان وظیفه دارد ظرف 24 ساعت نسبت به اظهارنظر آن اعلام نظر نماید.

تعریف قیم طبق قانون

نصب نمودن قیم محجور توسط دادستان در ماده 70 قانون آیین دادرسی کیفری از وظایف دادستان می باشد.

نتیجه گیری

چندین مورد از وظایف دادستان در این مقاله بیان شده است. به هر حال اولین و مهم ترین وظیفه در دادسرا تحقیق و بررسی پیرامون جرم است که به دلیل حجم بالای پرونده ها در شعب معمولا ای رسیدگی ها چندین ماه طول می کشد که البته اگر شما وکیل پیگیری داشته باشید،پرونده خیلی سریع تر به رای خواهد رسید.