لزوم حضور شاکی و ابلاغ به طرفین

بعد از آن که پرونده به شعبه مربوطه ارجاع شد در این زمان ابتدا ابلاغی که دربردارنده ی شماره پرونده و شعبه می‌باشد برای شاکی ابلاغ خواهد شد، به موضوع لزوم حضور شاکی و ابلاغ به طرفین در این پژوهش می پردازیم.

ابلاغ به شاکی جهت حضور

بعد از آن که پرونده به شعبه مربوطه ارجاع شد در این زمان ابتدا ابلاغی که دربردارنده ی شماره پرونده و شعبه می‌باشد برای شاکی ابلاغ خواهد شد ابلاغ بعدی ابلاغی است که هم برای شاکی و هم برای متهم می‌رود اما باید ذکر کنیم که اول ابلاغ برای شاکی خواهد رفت. 

لزوم یا عدم لزوم حضور شاکی

اگر بازپرس یا دادیار حضور شاکی را ضروری بداند شاکی باید حتما در پرونده حاضر شود اما دو نوع حضور داریم اولین مورد جایی است که صرفا شکواییه ثبت شده اما هنوز پرونده به هیچ شعبه‌ای ارجاع نشده در چنین مواقعی معمولا برخی از شکات با راهنمایی‌های وکیل به دادسرایی که صالح است مراجعه می‌ کنند و پیگیر پرونده می‌شوند. 

اما باید بدانند که قبل از آن که پرونده ارجاع شود پیگیری آن ها بی فایده است و باید صبر نمایند تا پرونده آن ها به شعبه مربوطه ارجاع شده و بازپرس یا دادیار تکلیف به به رسیدگی در خصوص پرونده ی آن ها پیدا کند دومین حضور جایی است که بر اساس ابلاغ مشخص شده که پرونده به کدام شعبه ارجاع شده در این زمان هم حضور شاکی بی‌فایده است چرا که مدیر دفتر باید بر اساس پرونده‌های مقدم ابلاغ پرونده شکات را ثبت نماید.

پس اگر شما شاکی پرونده‌ای هستید بهتر است بعد از ارجاع صبر کنید تا برای شما ابلاغ بیاید آن حضور بسیار مهم و حیاتی است که از شعبه مطروحه ابلاغی جهت حضور شاکی به او ارسال شود لازم به توضیح است که اگر پرونده شما وکیل داشته باشد می‌تواند سرعت این اقدامات را با پیگیری‌های پی در پی افزایش می دهد.

وظیفه و تکلیف قاضی برای ابلاغ به شاکی

ماده ۱۹۴ قانون آیین دادرسی کیفری را این چنین تفسیر می نمایند که قاضی وظیفه دارد حتما شاکی را برای پیگیری و توضیحات پرونده احضار نماید البته میان فقها اختلاف است که قاضی الزام به این احضار ندارد و بر اساس آن چه که نوشته شده در شکواییه صرفا قاضی موظف به رسیدگی می‌باشد و مقام قضایی اختیار دارد که بدون این که توضیحات را از شاکی بگیرد صرفا ماده ۱۹۴ را به شاکی توضیح دهد این موضوع همچنان اختلافی مانده است و میان قضات رویه متفاوت است.

ابلاغ حضور متهم

ابلاغ بعدی ابلاغ حضور متهم است این ابلاغ سه بار تکرار می‌شود اگر متهم بعد از سه بار باز هم در شعبه حاضر نشد قاضی می‌تواند صرف نظر از جرم ارتکابی دستور جلب او را به دادرسی صادر نماید پس اگر عبارت جلب به دادرسی را شنیدید به این معنی نیست که قاضی اتهام را در خصوص متهم پذیرفته است بلکه این عبارت صرفاً برای حضور متهم در جلسه دادرسی و نزد قاضی است.

تحقیق و استعلامات لازم از مراجع ذی صلاح

در پی پیگیری‌های شاکی، قاضی برای آن که حقیقت را کشف کند باید از شاکی بخواهد که ادعای خود را ثابت کند شاکی باید دلایل خود را در نزد قاضی ارائه کند این دلایل می‌تواند شهادت شهود، برگه پزشکی قانونی گزاارش کلانتری، فیلم، عکس، پرینت بانکی و هر نوع دلایل و امارات دیگر باشد.

در این زمان قاضی می‌تواند برای آن که حقیقت را کشف کند پرونده را به هر مرجع ذی صلاح ارسال کند و مثلا به پزشکی قانونی کلانتری و آگاهی ارجاع شود. تمام این مراجع شاکی را یاری می‌دهند که اگر واقعا آن جرم توسط متهم رخ داده باشد اثبات شود و یا اگر متهم دیگری دخیل در این پرونده بوده و یا جرم توسط فرد دیگری غیر از این متهمان رخ داده است شناسایی شوند.

آیا اگر شاکی بعد از ارجاع پرونده و ابلاغ پرونده را پیگیری ننماید می تواند او را جلب نمود؟

پاسخ به این سوال به دو قسمت تقسیم می‌شود قسمت اول زمانی است که حضور شاکی  برای انجام تحقیقات الزامی باشد و یا ابهامی در پرونده موجود باشد که برای رفع آن نیاز باشد که حتما قاضی از شاکی توضیحی بخواهد در چنین پرونده‌هایی اگر شاکی بعد از آن که دعوت شود در جلسه و یا نزد قاضی حاضر نشود اگر توضیح و تفسیر شاکی برای قاضی در شکواییه همچنان مبهم بماند و یا انجام تحقیقات غیر ممکن باشد در این صورت قاضی ناچار است بر اساس ادله موجود در پرونده نسبت به آن رسیدگی نماید مثلاً گاهی شاکی اصلی، فرد دیگری است مثلاً حسین به جای حسن که دو برادر هستند شکایت نموده است و متهم این مسئله را در نزد قاضی بیان نموده است. 

در این زمان قاضی موظف است که شاکی را دعوت به پرونده نماید البته اگر در خصوص هویت شاکی میان متهم یا متهمان اختلاف نظر وجود داشته باشد یا همگی شاکی را فرد دیگری بنامند در این صورت ممکن است پرونده از همان ابتدا به پلیس امنیت یا کلانتری ارجاع شود قسمت دوم زمانی است که حضور شاکی برای انجام تحقیقات الزامی نیست قاضی می‌تواند بر اساس آن چه که در شکواییه نوشته شده رای شایسته را صادر نماید. 

در چنین مواقعی معمولا الزام شاکی برای پیگیری پرونده ضروری نیست گاهی در برخی از ابلاغیه‌ها به شاکی ذکر می‌شود که اگر شاکی در نزد قاضی یا در جلسه حضور پیدا نکند به منزله این است که شاکی رضایت داده است اما این مطلب قانونی نیست و عدم حضور شاکی به معنی رضایت او نمی‌باشد.

رای وحدت رویه سال 68 در خصوص رضایت شاکی

ماده ۸ قانون آیین دادرسی کیفری موقوفی تعقیب را بیان نموده است که یکی از این موردها رضایت شاکی است که موجب می‌شود قرار موقوفی تعقیب صادر شود. برخی معتقدند که اگر جرم قابل گذشت باشد و شاکی پرونده را بعد از ثبت شکایت ، پیگیری نکند پس به منزله رضایت او است اما رای وحدت رویه سال ۶۸ به این موضوع پایان داده و تعیین تکلیف نموده است بدین شرح که این رای صرفا در خصوص پرونده نفقه است اما می‌توان مورد آن را به باقی پرونده‌ها نیز سرایت داد چرا که حصری در آن وجود ندارد یعنی در هیچ کجای رای بیان نشده که باید فقط در خصوص نفقه آن را اجرا نمود و می‌توان به سایر پرونده‌ها نیز تسری داد این رای بیان می‌کند که اگر خانمی شکایت برای مطالبه نفقه نموده باشد.

اگر نتواند پرونده خود را پیگیری نماید به منزله صلح و سازش نیست و حق الناس است و زوجه گذشت نکرده است تا زمانی که به صورت کتبی این مورد را از طریق دفاتر خدمات قضایی به شعبه ارسال کند پس در سایر شکایت‌ها نیز به همین شکل است اگر شاکی نخواهد یا نتواند پرونده را پیگیری کند و در جلسه حضور نیابد به منزله گذشته او نیست و قاضی باید بر اساس آنچه که در پرونده است به آن رسیدگی کند و رای آن صرفا بر اساس آن چه که در پرونده از ابتدا قراراده شده می‌باشد نه بیش تر از آن.

اگر آدرس متهم تغییر کند تکلیف شاکی چیست؟

مطابق قوانین جدید هر کسی که می‌خواهد شاکی یک پرونده باشد باید حتما در سامانه ثنا ثبت نام نماید سامانه ثنا سامانه‌ای است که اطلاعات شاکی را دارد از جمله تاریخ تولد، آدرس و کد ملی او، نام پدر و شماره شناسنامه .اما این اطلاعات در اختیار هیچ کس غیر از قوه قضاییه قرار ندارد و به صورت محرمانه است برای این که شاکی بتواند شکایت خود را ثبت کند باید حتما در این سامانه ثبت نام کند ثبت آن از طریق دفاتر خدمات قضایی صورت می‌گیرد در واقع بدون ثبت نام در این سامانه پرونده تشکیل نخواهد شد و حتی ثبت شکواییه امکان پذیر نیست در پرونده‌هایی که از طریق دادسرا یا کلانتری هم ثبت می‌شوند شاکی حتما باید ثنا داشته باشد در غیر این صورت، اگر  شاکی خیلی اصرار کند صرفا گزارش مامور کلانتری به او داده خواهد شد نه تشکیل پرونده در کلانتری.

در صورت وجود سامانه ثنا تمام مراحل دادرسی به شاکی ابلاغ خواهد شد از جمله ابلاغ او جهت حضور اگر آدرس اقامتگاه شاکی تغییر کند او لازم است که آدرس جدید را حتما به شعبه اعلام نماید یا آدرس خود را در سامانه ثنا تغییر دهد چرا که تمامی ابلاغ‌ها به آدرس قبلی خواهد رفت وجود شماره تلفن در دادخواست برای پیگیری همین موارد می‌باشد.