بررسي راي از لحاظ حضوري و غيابي بودن 

در این مقاله به بررسي راي از لحاظ حضوري و غيابي بودن با توجه با آيين نامه ابلاغ الكترونيك می پردازیم :

در مجموع و به عنوان قاعده، حکم دادگاه حضوری است مگر اینکه خوانده یا وکیل یا قائم مقام یا نماینده قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور کتبی نیز دفاع ننموده باشد و یا اخطاریه ابلاغ واقعی نشده باشد، لیکن این موضوع در تمامی پرونده‌ها صادق نبوده و بسته به اینکه شخص در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشد و یا پرونده حقوقی باشد یا کیفری متفاوت است.

سامانه ثنا، ابلاغ الکترونیک و آثار قانونی آن

سامانه ثنا اختصار سامانه ثبت نام الکترونیکی می باشد و عبارت از سامانه ای الکترونیکی است برای ثبت نام الکترونیکی و دریافت حساب کاربری. حساب کاربری عبارت است از یک نشانی الکترونیکی که به هر یک از مراجعان به قوه قضاییه به منظور دسترسی به سامانه ابلاغ اختصاص یافته است. این نشانی معمولاً یک شناسه کاربری و گذرواژه است. سامانه ای الکترونیکی است که بر بستر شبکه قابل دسترسی و استفاده برای طرفین دعوا یا نماینده قانونی آنان، دفاتر خدمات قضایی، کارشناسان، ضابطان قضایی و سایر اشخاص مرتبط جهت ابلاغ اوراق قضایی و نشر آگهی به صورت الکترونیکی است. ابلاغ الکترونیکی، عبارت است از ارسال الکترونیکی اوراق قضایی و آگهی ها از طریق سامانه ابلاغ. در خصوص آثار قانونی ابلاغ الکترونیک مطالب زیر شایان توجه است:

• پس از دریافت حساب کاربری از طریق سامانه ثنا، در تمام مواردی که نیاز به ابلاغ باشد از این نشانی استفاده می شود. 
• وصول الکترونیکی اوراق قضایی به حساب کاربری مخاطب در سامانه ابلاغ، ابلاغ محسوب می شود. رؤیت اوراق قضایی در سامانه ابلاغ، با ثبت زمان و سایر جزئیات، ذخیره می شود و کلیه آثار ابلاغ واقعی بر آن مترتب می گردد. ورود به سامانه ابلاغ از طریق حساب کاربری و رؤیت اوراق از این طریق به منزله رسید است. 
• در ابلاغ الکترونیکی، مخاطب در صورتی می تواند اظهار بی اطلاعی کند که ثابت نماید بلحاظ عدم دسترسی یا نقص در سامانه رایانه ای و سامانه مخابراتی از مفاد ابلاغ مطلع نشده است.
• خودداری از مراجعه به سامانه ابلاغ، به منزله استنکاف از قبول اوراق قضایی موضوع ماده ۷۰ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی محسوب می گردد. 
• به موجب ماده ۷۰ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی، چنانچه خوانده یا هریک از اشخاص یادشده در ماده قبل در محل نباشند یا از گرفتن برگهای اخطاریه استنکاف کنند، مأمور ابلاغ این‌موضوع را در نسخ اخطاریه قید نموده نسخه دوم رابه نشانی تعیین شده الصاق می‌کند و برگ اول را با سایر اوراق دعوا عودت می‌دهد. دراین‌صورت‌خوانده می‌تواند تا جلسه رسیدگی به ‌دفتر دادگاه مراجعه و با دادن رسید، اوراق مربوط را دریافت نماید.

آرای صادره در پرونده های حقوقی 

در پرونده‌های حقوقی، چنانچه اخطاریه ابلاغ واقعی شده باشد، رای صادره در هر حال حضوری تلقی شده و امکان واخواهی از آن وجود ندارد و صرفا باید از رای تجدیدنظرخواهی شود. چنانچه خوانده در هنگام طرح دعوا توسط خواهان در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشد، صرف وصول الکترونیکی اوراق قضایی به حساب کاربری وی در سامانه ابلاغ، ابلاغ محسوب می شود و کلیه آثار ابلاغ واقعی بر آن مترتب می گردد مگر اینکه ثابت نماید بلحاظ عدم دسترسی یا نقص در سامانه رایانه ای و سامانه مخابراتی از مفاد ابلاغ مطلع نشده است. البتههمانطور که گفته شد، خودداری از مراجعه به سامانه ابلاغ، به منزله استنکاف از قبول اوراق قضایی است.

آرای صادره از دادگاه کیفری

بر خلاف پرونده‌های حقوقی، در پرونده‌های کیفری، در تمام جرائم، به استثنای جرائمی که فقط جنبه «حق اللهی» دارند، هرگاه متهم یا وکیل او در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشود یا لایحه دفاعیه نفرستاده باشد، دادگاه پس از رسیدگی، رای غیابی صادر می کند. در این صورت، چنانچه رای دادگاه مبنی بر محکومیت متهم باشد، ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ «واقعی»، قابل واخواهی در همان دادگاه است و پس از انقضای مهلت واخواهی برابر مقررات حسب مورد قابل تجدید نظر یا فرجام است. مهلت واخواهی برای اشخاص مقیم خارج از کشور، دو ماه است. با این وجود در این رابطه ذکر چند نکته ضروری است:

دادگاه باید در رأی، حضوری یا غیابی بودن و قابلیت واخواهی، تجدیدنظر و یا فرجام و مهلت و مرجع آن را قید کند. اگر رأی قابل واخواهی، تجدیدنظر یا فرجام باشد و دادگاه آن را غیرقابل واخواهی، تجدیدنظر یا فرجام اعلام کند این امر، مانع واخواهی، تجدیدنظر یا فرجام‌ خواهی نیست

• با توجه به تقسیم بندی های قانون مجازات اسلامی میتوان بیان کرد که تمامی جرایم مستوجب حدی به غیر از قذف و سرقت حق الله و همه دیات و قصاص (اعم از قصاص عضو و قصاص نفس) حق الناس هستند. جرایم تعزیری مانند رابطه نامشروع مادون زنا حق الله هستند و جرایمی مانند افترا و توهین حق الناس میباشند. البته 
• با توجه به مطالبی که عنوان شد، این موضوع که در پرونده‌های کیفری متهم یا وکیل وی در مرحله دادسرا حضور داشته باشند یا خیر در حضوری یا غیابی بودن رای تاثیر نخواهد داشت. با این وجود چنانچه در مرحله دادگاه حتی یک جلسه حضور داشته باشند یا حتی یک بار لایحه دفاعیه ارسال نمایند، رای حضوری خواهد بود. علاوه بر این، در پرونده‌های کیفری تفاوتی ندارد که احضاریه به متهم یا وکیل وی ابلاغ قانونی شده باشد یا ابلاغ واقعی؛ لذا حتی اگر متهم یا وکیل وی با مشاهده متن ابلاغیه الکترونیک در سامانه ثنا، به هر دلیل در هیچ یک از جلسات حاضر نشوند یا لایحه ارسال نکنند، رای صادره همچنان غیابی خواهد بود.
• هرگاه متهم در جلسه رسیدگی حاضر و در فاصله تنفس یا هنگام دادرسی بدون عذر موجه غائب شود، دادگاه رسیدگی را ادامه می دهد. در این صورت حکمی که صادر می‌شود، حضوری است.
• چنانچه رای غیابی واخواهی شود، اجرای رای متوقف و متهم تحت الحفظ به همراه پرونده به دادگاه صادر کننده حکم اعزام می‌شود. این دادگاه در صورت اقتضاء نسبت به اخذ تامین یا تجدید نظر در تامین قبلی اقدام می کند.

توصیه آخر در مورد بررسي راي از لحاظ حضوري و غيابي بودن:

به دوستان و همراهان گرامی توصیه می شود با توجه به پیچیدگی موضوع غیابی یا حضوری تلقی شدن رای دارد، حتما قبل از هر اقدامی با یک وکیل دادگستری مشورت نمایند.