منظور از قرار نظارت قضایی چیست؟

در این مقاله به تحقیق و قرار نظارت قضایی چیست می پردازیم و اینکه منظور از قرار نظارت قضایی چیست؟ و اینکه قرارهای نظارت قضایی شامل چه مواردی می‌شوند؟

ماده های قانونی قرارهای نظارت قضایی

ماده ۲۴۷، ۲۴۹، ۱۸۸ و ۵۰۹ قانون آیین دادرسی کیفری در خصوص قرارهای نظارت قضایی می‌باشند.

منظور از قرار نظارت قضایی چیست؟

بازپرس می‌تواند یعنی اختیار دارد برای مجرم مناسب با جرمی که او انجام داده است قراری تعیین نماید به نام قرار نظارت قضایی قرار نظارت قضایی شامل موارد متعددی می‌شود که قاضی می‌تواند هر همه آن ها یا چند مورد از آن ها یا فقط یک مورد آن ها را برای متهم انتخاب نماید که او انجام دهد.

قرارهای نظارت قضایی شامل چه مواردی می‌شوند؟

قرار های نظارت قضایی شامل موارد زیر می شوند :

-معرفی نوبه ای 

-ممنوعیت رانندگی با موتور 

-ممنوعیت برخی مشاغل 

-ابطال مجوز نگهداری سلاح

-ممنوعیت خروج متهم از کشور 

معرفی نوبه ای در موضوع قرارهای نظارت قضایی

 1-اگر متهم خود را به صورت هر روزه یا چند روز در هفته یا چند روز در ماه به مراکزی که به او اعلام شده یا نهادهایی که بازپرس تعیین نموده معرفی نماید و صورتجلسه امضا کنند مبنی بر این که هیچگونه جرمی انجام نداده است.

ممنوعیت رانندگی با موتور در مدت قرار نظارت قضایی

2-ممکن است متهم از رانندگی با موتور ممنوع شود یعنی دیگر در این مدتی که قرار نظارت قضایی توسط بازپرس برای او تعیین شده او حق ندارد رانندگی با موتور را انجام دهد.

ممنوعیت برخی مشاغل توسط قرارهای نظارت قضایی

3- یکی از قرارهای نظارت قضایی این است که متهم از پرداختن به برخی مشاغل ممنوع می‌شود مثلاً این مشاغل مشاغلی هستند که مرتبط با جرمی می باشند که او مرتکب شده است مثلاً متهم حق ندارد دیگر سیگار بفروشد چرا که مشتریان او همان مشتریانی هستند که از او مشروب خریداری می‌نمودند و از این بابت متهم محکوم به تحمل مجازات و قرار نظارت قضایی هم از همین بابت برای متهم صادر شده است همچنین اگر جرم به سبب این اشتغال به وجود آمده باشد و مرتکب به خاطر چنین اشتغالی جرم مرتکب شده است یا این که آن شغلی که متهم دارد انجام جرم را برای متهم آسان‌تر می‌کند که این مسئله در قانون مجازات اسلامی ماده ۳۰ بیان شده است.

ابطال مجوز نگهداری سلاح توسط قرارهای نظارت قضایی

4-همانطور که می‌دانید برخی از سلاح‌ها در صورت رعایت بعضی شرایط قابلیت نگهداری دارند و باید مجوز برای نگهداری آن‌ها صادر شود ممکن است قاضی برای تنبیه متهم قرار نظارت قضایی که صادر می‌نماید این باشد که متهم ممنوع شود از نگهداری سلاح‌هایی که مجوز دارند در این صورت باید به این نکته توجه کنید که علاوه بر این که سلاح توسط متهم باید تحویل داده شود مجوز مربوط به نگهداری آن نیز تحویل داده می‌شود و همچنین به مرجع صدور پروانه این امر ابلاغ خواهد شد دلیل این ابلاغ این است که آن مرجع نتواند پروانه المثنی به متهم مجدداً صادر نماید.

ممنوعیت خروج متهم از کشور مطابق با قرار نظارت قضایی

5-همچنین خروج متهم از کشور می‌تواند مطابق قرار نظارت که قاضی برای متهم تعیین نموده است ممنوع شود توجه داشت باشید که سه ماده در قانون آیین دادرسی کیفری در خصوص ممنوعیت خروج از کشور متهم را بیان نمودند اول ماده ۱۸۸ دوم ماده ۲۴۷ و سوم ماده 509 می‌باشند که البته تفاوت‌هایی هم در این خصوص با یکدیگر دارند قرار منع خروج با دستور منع خروج متفاوت می‌باشد قرار منع خروج متهم از کشور بعد از این که متهم در نزد مقام قضایی حاضر می‌شود و به او تفهیم اتهام می‌گردد صادر می‌شود اما مطابق ماده ۱۸۸ دستور منع خروج زمانی است که متهم دسترسی به متهم امکان‌پذیر نیست در نتیجه تفهیم اتهام در این زمان صورت نمی‌گیرد و صرف این که ادله کافی برای مجرمیت متهم و عدم دسترسی او داشته باشیم این دستور صادر می‌شود .

این قرار توسط یکی از قرارهای تامین کیفری صادر می‌شود و قانونگذار تصمیم گرفته است که قرار منع خروج هم برای متهم صادر نماید ولی دستور منع متفاوت می‌باشد باید بدانی که دستور منع خروج از کشور قابلیت اعتراض ندارد چرا که در زمانی صادر می‌شود که متهم در دسترس نمی‌باشد اما قرارهای نظارت قضایی که یکی از آن قرار منع خروج است قابلیت اعتراض دارد آن هم ظرف ۱۰ روز از صدور در دادگاه صالح مسئله مهمی که در خصوص قرار ممنوعیت از خروج بیان شده این است که حتماً در صورتی صادر می‌شود که یک قرار تامین کیفری برای متهم صادر شده باشد و این قرار نظارت قضایی پیوست به قرار تامین کیفری می باشد. 

در خصوص مدت اعتبار قرار منع خروج از کشور در این خصوص باید بیان نماییم که ماده ۲۴۸ ذکر می‌کند که حداکثر مدت اعتبار در خصوص چنین قراری نهایتاً ۶ ماه است و بعد می‌توان آن را تمدید نمود اما دستور ممنوع الخروجی که در ماده ۵۰۹ بیان شده حداقل و حداکثری ندارد چرا که متهم در دسترس نمی‌باشد می‌بینیم که دستور منع از خروج از کشور قابلیت اجرایی بیش تری دارد دستور ممنوع الخروجی بلا اثر می‌شود اما قرار متفاوت است.

در صورتی که متهم نزد مراجع قضایی حاضر شود یا قرار موقوفی یا منع تعقیب صادر شود و مدت ۶ ماه بگذرد دستور ممنوع الخروجی از بین خواهد رفت مطابق ماده ۱۸۸ یعنی قراره ممنوع الخروجی در واقع رفع می‌شود اما دستور ممنوع الخروجی که در ماده ۵۰۹ وجود دارد در صورتی رفع می‌گردد که یا متهم نزد مقام قضایی حضور پیدا کند نزد یا این که او دستگیر گردد و یا این که پرونده به طور کل مختومه شود هم از این که مجازات اجرا شده باشد و یا شامل مرور زمان شده باشد. 

در این صورت دستور می‌گردد اما قرار ممنوع الخروجی در صورتی رفع می‌گردد که یا مدت قانونی ۶ ماهه گذشته باشد و یا قرارهای تامین از بین بروند چون قرار تامین کیفری برای متهم از بین برود قرار نظارت قضایی که یکی از آن ها در قرار ممنوع الخروجی هست هم از بین خواهد رفت.

وجه اشتراک ماده های مرتبط با قرار نظارت قضایی

اما در خصوص ماده ۱۸۸، ۲۴۸، و ۵۰۹ اشتراک وجود دارد مطابق هر سه ماده کلیه ی مرجع قضایی مکلف هستند پس از این که تصمیم بر ممنوع خروجی متهم گرفته شد مراتب را به دادستان کل کشور اعلام نمایند و دادستان کل کشور نیز مکلف است آن را به مراجع زیر ربط اطلاع دهد ماده ۲۹۲ کیفری چنین وظیفه‌ای را بر عهده کلیه ی مرجع قضایی و دادستان گذاشته است .

همچنین دادستان کل کشور همان فردی است که اگر مدت قانونی ممنوعیت خروج از کشور از بین برود و تمدید نشود می‌تواند نسبت به رفع این ممنوعیت اقدام نماید اگر قرارهای نظارت قضایی به شکل مستقل باشند همانطور که بیان نمودیم قرار نظارت قضایی معمولاً در کنار و به ضمیمه قرارهای تامین کیفری صادر می‌شوند و به تنهایی مجاز نمی‌باشند اما استثنا در تمام موارد علم حقوق وجود دارد باید بدانید که جرایم تعزیری درجه ۷ و ۸ و مطابق تبصره یک ماده ۲۴۷ قانون پیش گفته اگر متهم تضمین لازم برای جبران خسارت دهد مقام قضایی می‌تواند صرفاً قرار نظارت قضایی صادر کند و دیگر قرار تامین کیفری بین متهم صادر ننماید همچنین اگر خاطرتان باشد به جرایم تعزیری درجه ۷ و ۸ مستقیماً در دادگاه رسیدگی می‌شد ماده ۳۴۰ کیفری بیان می‌کند که رسیدگی به چنین جرایمی مستقیماً در دادگاه صورت می‌گیرد و دادگاه موظف است که قرار صدور نظارت قضایی صادر نماید.

نکته مهم: توجه نمایید که این قرارهای نظارتی که بیان نمودیم قرارهای نظارت قضایی تکمیلی هستند.