جرائم ناشی از تخلفات رانندگی که منجر به صدمات جسمی شوند

در مورد موضوع جرائم ناشی از تخلفات رانندگی که منجر به صدمات جسمی شوند تحقیق می کنیم.

مقدمه

وسائل نقلیه موتوری و جرائم و مسئولیت های آن به حدی در دوره حاضر شایع است که نمیتوان موردی را یافت که شخص حتی یکبار هم به نحو غیرمستقیم با این موارد برخورد نداشته باشد. 

در واقع به دلیل آنکه اشخاص نوعاً به طور روزمره از خودرو استفاده میکنند، شناخت احکام راجع به آن ضروری خواهد بود. در این مقاله قصد داریم به جرائمی بپردازیم که ناشی از تخلفات رانندگی بوده اما منجر به مرگ اشخاص نمیشوند.

مقاله های مرتبط با رانندگی

جرائم مرتبط با صدمات بدنی حاصل از تخلفات رانندگی و وسایل نقلیه موتوری

جرم نوع اول: 

اگر صدمات بدنی غیر قابل علاج و یا از کار افتادن عضوی که ناشی از تخلف راننده یا متصدی وسیله باشد؟

در مقاله قتل غیر عمد ناشی از تخلفات رانندگی به بحث های رکن مادی و تقصیر پرداختیم. در رابطه با رکن مادی و تقصیر، جرم مذکور با قتل غیر عمد ناشی از تخلفات رانندگی حکم یکسانی دارد. یعنی اگر بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا رعایت نکردن نظامات دولتی از جانب راننده یا متصدی حمل منجر به از کارافتادن عضو و یا صدمات بدنی غیر قابل علاج گردد، طبق ماده 715 قانون مجازات، مرتکب میبایست به دو ماه تا یکسال حبس محکوم شود و بعد دیه را پرداخت نماید. پس رکن مادی با جرم قتل غیر عمد ناشی از تخلفات راننده و متصدی یکسان است فقط نتیجه نهایی در اینجا منجر به مرگ اشخاص نمیگردد(پس بهتر است مقاله مربوطه را مطالعه بفرمایید).

در چه مواردی راننده یا متصدی به مجازات حبس از دو ماه تا یکسال محکوم میشود( و همچنین پرداخت دیه در صورت مطالبه)؟

1) اگر عمل راننده یا متصدی متخلف منجر به مرض جسمی غیر قابل علاج شود مثلا به سبب آسیب به کلیه های شخص، وی مجبور به دیالیز کلیه شود.

2) اگر عمل راننده یا متصدی متخلف منجر به از بین رفتن حواس یا عضوی از اعضای بدن گردد که وظایف ضروری زندگانی انسان را انجام میدهند مثلا قطع نخاع یا قطع دست از کتف.

3)  در صورتی که عمل راننده یا متصدی متخلف منجر به تغییر شکل دائمی صورت یا  عضو گردد یا آنکه منتهی به سقط جنین گردد.

در این صورت مرتکب به دو ماه تا یکسال حبس محکوم میشود. لازم به ذکر است که حتی اگر با جراحی پلاستیک نیز تغییر صورت تا حدی برطرف گردد، باز این جرم وجود دارد.

جرم نوع دوم: 

صدمات بدنی تصادفات رانندگی که باعث نقص یا ضعف اعضای بدن شود و مانند مورد قبلی وخیم نباشد

اگر تخلفات راننده یا متصدی وسیله نقلیه منجر به موارد مذکور شود، راننده یا متصدی به دو ماه تا شش ماه حبس و همچنین پرداخت دیه در صورت مطالبه محکوم میشود.

1) اگر بی احتیاطی و تقصیر راننده یا متصدی منجر به نقص یا ضعف دائمی یکی از اعضای بدن شود. مثل آنکه تصادف خودرو باعث شود که دست شخص تا آخر عمر بلرزد یا آنکه دیگر مثل سابق نتواند مسافت های طولانی را با پای خود طی کند.

2) اگر تقصیر راننده منجر به از بین رفتن بخشی از عضو مصدوم گردد بدون آنکه عضو از کار بیفتد مثلا یک بند انگشت وی در اثر تصادف از بین برود.

3) در صورتی که تخلف راننده باعث شود که یک زن زودتر از موعد وضع حمل نماید اما جنینش سقط نشود.

شایان توجه است که طبق قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، این نوع صدمات قابل گذشت از جانب شاکی خصوصی می‌باشند.

جرم سوم: 

صدمات بدنی ساده ناشی از تخلفات راننده یا متصدی

اگر بی احتیاطی و بی مبالاتی و عدم رعایت نظامات دولتی( در یک کلام: تقصیر راننده یا متصدی) منجر به صدمه بدنی شود( بدون آنکه نقص یا قطع عضو را در پی داشته باشد) در این صورت، مرتکب به حبس از یک ماه تا 5 ماه محکوم خواهد شد و اگر مصدوم درخواست نماید، باید دیه نیز پرداخت شود. مثل شکستن سر به نحو جزئی.

لازم به ذکر است که با اصلاحات جدید قانونی در سال 1399، جرم صدمه بدنی ناشی از جرائم رانندگی قابل گذشت اعلام شده است و شخصی که صدمات بدنی در اثر تقصیر راننده یا متصدی به وی وارد شده است، میتواند گذشت کند و در این صورت پرونده مختومه میگردد.

نکته مهم:

 آن است که مانند جرم قتل غیر عمد ناشی از تخلفات رانندگی، در این جرائم نیز فرقی نمیکند که مصدوم حادثه از سرنشینان وسیله نقلیه باشد یا شخصی که خارج از وسیله نقلیه قرار داشته و خساراتی به وی وارد گشته است.

دلایلی که سبب افزایش مجازات راننده می شود؟

جهاتی که به موجب آن، مجازات راننده یا متصدی متخلف افزایش می‌یابد چیست؟

به دلیل نقش وسایل نقلیه موتوری و اهمیت آن، قانونگذار در مواردی مجازات های ناشی از این جرائم را تشدید کرده است. یعنی اگر راننده یا متصدی وسیله نقلیه یکی از جهات زیر را داشته باشد و مرتکب هر نوع خسارت به اشخاص گردد( اعم از مرگ شخص تا صدمه جزئی)، به مجازات بیش از دو سوم حداکثر مجازات آن جرم محکوم میشود و ممکن است در هنگام صدور حکم، قاضی وی را به مدت یک تا 5 سال از داشتن گواهی نامه یا تصدی وسیله نقلیه محروم نماید. 

یعنی هر مجازاتی اقل و اکثر دارد و قاضی مخیر است که بنا به یک سری جهات، یا حداقل را بدهد یا بین حداقل و حداکثر مقداری را انتخاب کند. اما اگر این جهات وجود داشته باشد، دیگر دست قاضی بسته است و نمیتواند دیگر حداقل مجازات را در حکم قید کند. فقط مقداری بین دو سوم حداکثر تا حداکثر (مثلا جرم قتل غیر عمد ناشی از تخلفات رانندگی بین شش ماه تا سه سال حبس دارد و دو سومِ حداکثر میشود دو سال حبس به بالا.). 

دلایلی که سبب تشدید قرار راننده مرتکلب تخلف رانندگی می شود؟

1) اگر راننده یا متصدی حمل وسیله نقلیه موتوری در هنگام وقوع جرم مست باشد. مثلا در جرم اولی که بررسی نمودیم، اگر مستی راننده منجر به صدمه بدنی غیر قابل علاج گردد، در این صورت وی به بیش از هشت ماه مجازات محکوم خواهد شد.

2) نداشتن پروانه و وقوع جرم مثلا اگر شخصی گواهی نامه نداشته باشد و بعد منجر به تصادفی شود که صدمات بدنی را به دنبال دارد، در این صورت به بیش از سه ماه حبس مجکوم خواهد شد.

3) داشتن سرعتی بیشتر از سرعت مقرر.

4) به کار انداختن دستگاه یا خودرو با وجود  علم داشتن به عیب و نقصی که در تصادف تاثیر داشته است. مثلا وسیله شهر بازی نیاز به تعمیر داشته اما با وجود این مورد، متصدی آنرا به کار انداخته است. اما اگر عیب و نقص موثر در حادثه نباشد از جهات تشدید نخواهد بود. مثل آنکه برف پاک کن خودرو خراب باشد و شخص در روز آفتابی با کسی تصادف کند.

5) عدم مراعات لازم در محل هایی که برای عبور پیاده رو علامت گذاشته شده است یا رانندگی در محل عبور ممنوع. مثلا اگر راننده ای از محل عبور ممنوع استفاده کند و با تصادفی که واقع شده است منجر به مرگ اشخاص شود، به حبس بیش از دو سال محکوم خواهد شد.

آیا صرف انجام موارد بالا بدون تاثیر در حادثه، از جهات تشدید است؟

خیر. مثلا اگر شخصی بدون گواهی نامه رانندگی کند اما تصادفی واقع شود و کارشناس اظهار دارد که چه شخص گواهی نامه میداشت و چه نمیداشت فرقی در ماهیت قضیه نمیکرد و باز تصادف واقع میگردید، در این صورت دیگر نداشتن گواهی نامه از جهات تشدید مجازات نخواهد بود. در واقع باید بین موارد بالا و وقوع حادثه رابطه سببیت باشد. مثلا بر اثر مستی با شخص تصادف کند و اگر مست نبود وی را میدید و تصادفی واقع نمیشد.

اگر مرتکب کاری انجام دهد که از لحاظ درجه تقصیر بسیار بالا باشد، حکم آن چیست؟

مثلا در نزدیکی یک مدرسه با سرعت بیش از 50 کیلومتر بیشتر از حالت مجاز براند یا آنکه در محل پیاده رو اقدام به سبقت غیر مجاز کند. در این حالت اگر این کار نوعاً منجر به مرگ افراد شود، قتل عمد خواهد بود. یعنی قانونگذار از تقصیر فاحش و بی پروا رانندگی کردن نگذشته است و این توجیه را از افراد نمیپذیرد که قصد ایراد جنایت را نداشته اند.

توصیه پایانی

مسائل مربوط به جنایات ناشی از تخلفات رانندگی به دلیل آنکه محل تلاقی بحث های تقصیر، دیات، جرائم قابل گذشت و کیفیات مشدده است از جمله مباحث پیچیده حقوق جزا محسوب خواهد شد. بهتر است قبل از ورود به چنین مواردی، با یک وکیل یا مشاور مشورت نمایید.