انواع علائم تجاری

طبق بند الف ماده 30 قانون ثبت اختراعات، علائم جمعی و نام های تجاری تعریف شده است.علامت، یک شیء تداعیگر و ناقل پیام و مفهوم است که تاجر برای کسب وکارش انتخاب میکند. 

انواع علائم تجاری

در حقوق علائم تجاری، علامت ها براساس ماهیت و کارکردشان به سه دسته تقسیم میشوند: 

الف- علامت ساده تجاری

ب- علامت جمعی تجاری

ج- علامت تاییدی یا تصدیقی تجاری

علامت ساده تجاری 

یک فعال تجاری، در بازار کالا تولید یا خدمت عرضه میکند. وقتی میخواهد با مشتریاش ارتباط برقرار کند، به اداره ثبت علامت مراجعه می کند، فهرست کالا و خدماتش را میدهد و علامتی را ثبت میکند. گاهی به علامت ساده، علامت کالا یا علامت خدمت هم گفته میشود. ممکن است یک شرکت، ده ها علامت تجاری انتخاب کند؛ مانند برخی شرکتها که هر محصول را با یک برندِ مجزا معرفی می کنند و الزامی نیست که شرکت فقط یک یا دو برند داشته باشد. 

علامت جمعی تجاری

طبق بند ۲ ماده ۳۰ قانون ثبت اختراعات، علائم جمعی و نام‌های تجاری تعریف شده است. علامت جمعی علامتی است که یک صنف، اتحادیه یا یک شرکت مادر که نقش هولدینگ و ستاد را دارد و فقط کارهای ستادی و تعیین راهبردها و استراتژی‌ها را انجام میدهد برای خودش ثبت میکند. 

این دسته، علامت را در قالب اتحادیه و اصناف مدنی ثبت کرده و به زیرمجموعه‌هایشان که تولید کننده کالا یا ارائه دهنده خدمات هستند، اجازه میدهند که این علامت را استفاده و به مخاطب معرفی کنند. وقتی علامت برای یک اتحادیه ،صنف و یک مجموعه بزرگ باشد، موجب اعتماد بیشتر است چراکه روی زیرمجموعه‌هایش کنترل دارد.

علامت تاییدی یا تصدیقی تجاری 

این علامت شبیه علامت جمعی است؛ زیرا یک سازمان، مرکز، شرکت، اتحادیه یا مؤسسه آن علامت را ثبت میکند؛ مانند مؤسسه استاندارد. 

بعد از ثبت علامت، تحت شرایطی که خودش مشخص میکند، عضوگیری انجام میدهد و سپس ،اعضایش بشرطی که دستورالعملها و سیاستها را اجرا کنند، اجازه استفاده از علامت را خواهند داشت. 

اگر این عضو از استانداردها و دستورالعملها عدول کند، بلافاصله حذف خواهد شد. افراد به دلیل اعتماد به این سازمان‌ها و موسسات، اگر محصولی ببینند که چنین برچسب و لیبلی دارد، مطمئن خواهند بود که تحت سیاستهای کنترلی مؤسسه است . 

تفاوت علامت جمعی و تصدیقی

صاحب علامت جمعی، ابتدا که میخواهد علامت را ثبت کند، لیست مشتریان و اعضایش را ارائه می نماید. قانونگذار هم تکلیف زیادی برای صاحب علامت جمعی پیشبینی نکرده است تا بر کالا یا خدمات اعضایش کنترل داشته باشد.

اما در علامت تصدیقی، اعضا از قبل قابل پیشبینی نیستند و ممکن است مؤسسه ای بدون عضو، علامت ثبت کند و هنگامی که مطابق استانداردهایش عضوگیری کرد، ارزیابی و کنترل انجام میدهد. لذا صاحب علامت تصدیقی ممکن است در ابتدا اصلا عضوی نداشته باشد؛ بعد، هزاران عضو بگیرد و پس از ارزیابیها و کنترلها، تعداد اعضا کاهش پیدا کند. تعداد اعضا، کم و زیاد میشود؛ برخی بخاطر عدم رعایت استانداردها حذف یا تعدادی عضو جدید اضافه شوند و به‌ دلیل همین کنترلی که در علامت تصدیقی وجود دارد، حقوق مصرف کننده بیشتر رعایت میشود. 

کارآمدی این سه علامت ساده، جمعی و تصدیقی تمایزبخشی است و به مصرف کننده کمک میکند که کالای مورد نظرش را در بازار انتخاب کند. در علامت معمولی یا ساده، مخاطب مستقیما  از علامت به تولیدکننده میرسد؛ ولی در علامت جمعی، ابتدا به اتحادیه و صنف میرسد و سپس به اعضایی که تحت کنترل اتحادیه هستند. در علامت تصدیقی، مصرف کننده به محصول بیشتر اعتماد میکند؛ زیرا فرض بر این است که سازمانی که علامت را ثبت کرده، فرآیند تولید کالا و خدمات را کنترل میکند و اجازه تخطی از استانداردها را به تولید‌کننده نمیدهد . 

در پایان ذکر تفاوت علامت تجاری با نام تجاری خالی از فایده نیست.

تعریف نام تجاری

 نام تجارتی عنوان یا اسمی است که شخص حقوقی یا حقیقی را معرفی می نماید.

تفاوت علائم تجاری و نام تجاری

نام تجاری برای معرفی تجار، فعالان اقتصادی، بنگاهها و شرکتها هست. شخص حقیقی یا حقوقی خود را با نامی معرفی میکند مثل شرکت سایپا، ایران خودرو و... . اما علائم تجاری برای معرفی کالا و خدمات تولیدی آن بنگاه هست. وجه شباهت این دو در این است که هردو نقش تمایزبخشی دارد و کار هردو انتخاب نشانی است که در اذهان مخاطبان تداعگری میکند؛ ولی علامت برای تمایز کالا و خدمات یک بنگاه از بنگاه دیگر است؛ ولی نام تجاری برای تمایز بخشی بنگاه از بنگاه دیگر است.