دستور عدم پرداخت چک به بانک

در چه مواردی صادر کننده چک می تواند دستور عدم پرداخت چک را به بانک بدهد ؟

مقدمه :

گاهی اوقات پیش می اید که صادر کننده چک به دلایل مختلف مانند اینکه معامله فسخ شده است یا چک در ما به ازای خرید جنس داده شده است اما فروشنده جنس را تحویل نداده است یا آنکه دسته چک را گم نموده یا سرقت شده است و .... به بانکی که چک از آن دریافت نموده است مراجعه و با بیان مواردی که در بالا به عنوان مثال ذکر شد خواستار دستور عدم پرداخت چک را به بانک می دهد ولی باید دانست :

 دستور عدم پرداخت به بانک فقط در چارچوب ماده ۱۴ قانون صدور چک و شرایط مصرح در آن شدنی است به این معنا که دستور دهنده (صادرکننده ، ذینفع یا قائم مقام قانونی آنان )در دو فرض می تواند این دستور را صادر کند:

 نخست آنکه روشن سازد که چک مفقود شده است و دیگر آنکه تصریح کند چک سرقت یا جعل شده و یا از راه کلاهبرداری یا خیانت در امانت یا جرایم مرتبط دیگر به دست آمده است وگرنه بانک به آن ترتیب اثر نخواهد داد از این‌رو درخواست هایی که بر پایه ادعاهایی چون پرداخت چک و وجود لاشه آن در دسته دارنده یا صدور آن برای تضمین حسن اجرای قرارداد یا داشتن اختلاف حساب با دارنده چک و...... گفته و ارائه می‌شوند موثر در مقام نیست و بانک به آنها ترتیب اثر نمی دهد اگرچه مدعی می‌تواند برای اثبات این ادعا ها با تقدیم دادخواست حقوقی و درخواست دستور موقت پرداخت وجه چک را متوقف کند.

 برای مثال با تقدیم دادخواست حقوقی به خواسته بی اعتباری چک و استرداد لاشه آن درخواست صدور دستور موقت مبنی بر عدم پرداخت وجه چک توسط بانک کند. در اینجا بانک مکلف است به استناد ماده ای ۳۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی برای جبران خسارت احتمالی ناشی از دستور موقت از خواهان تامین مناسب بگیرد.

منظور از تامین این است که خواهان ( شخصی که مدعی است که دارنده چک مستحق دریافت وجه چک نیست) می بایست مبلغی را که معادل ده تا بیست درصد چک می باشد به عنوان خسارت احتمالی در صندوق دادگستری می سپارد و در صورتی که رای به نفع خواهان صادر شود دادگاه این مبلغ را به او باز می گرداند .

 ولی دستور عدم پرداخت در حدود ماده ۱۴ فقط هنگامی است که صادرکننده یا ذینفع مدعی  گم شدن چک شود و یا ادعاهای کیفری داشته باشد در این صورت  بانک پس از احراز هویت دستور دهنده از پرداخته وجه چک خودداری و در صورت ارائه چک با ذکر علت، گواهی عدم پرداخت صادر می‌کند و دستور دهنده پس از اعلام به بانک باید شکایت خود را به مراجع قضایی ارائه و حد اکثر ظرف یک هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک تسلیم کند وگرنه بانک پس از پایان این موعد از محل موجودی با درخواست دارنده چک وجه آن را می پردازد. در این موارد می توانید از  وکیل بانکی  هم استفاده کنید .

 با تسلیم گواهی شکایت، بانک باید وجه چک را تا تعیین تکلیف آن در مراجع رسیدگی یا انصراف دستور دهنده در حساب مسدودی که جدا از حساب جاری صادرکننده چک است نگهداری کند با صدور این دستور و رعایت شرایط یاد شده درخواست صدور اجرائیه نیز از دادگاه صالح پذیرفته نمی شود.

سوال : آیا دستور عدم پرداخت چک تضمین شده و مسافرتی امکان دارد؟

برابر تبصره ۳ ماده ۱۴ قانون صدور چک «چک های تضمین شده و مسافرتی » را نمی توان متوقف کرد مگر آنکه بانک صادر کننده نسبت به ان ادعای جعل کند یعنی بانکی که مدعی است چک تضمین شده یا مسافرتی که به نام بانک اوست جعلی است پس افراد حقیقی نمیتواندد ادعایی در این خصوص نمایند 

؟  شبیه سازی(جعل) امضای صاحب چک چه مجازاتی را به دنبال دارد 

 چنانچه شخصی از حساب جاری دیگری ولی با امضای خود چکی صادر کند و دارنده چک با عدم پرداخت چک روبه رو شود رفتارش با کدام عنوان کیفری سازگار است؟

 اگر امضا کننده چک که صاحب حساب هم نیست آن را به عنوان چک متعلق به خودش به دیگری ارائه و تسلم  کند و از این راه مالی یا وجه بدست بیاورد رفتار او کلاهبرداری و به موجب ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری سرزنش پذیر است ولی اگر شخصی چک را برباید و سپس امضای صاحب آن را جعل کند چنانچه  سارق امضای صاحب دسته چک را بدون شبیه سازی(یعنی هیچ شباهتی با امضاء صاحب حساب نداشته باشد) جعل کند و آن را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر سرقت ،مرتکب کلاهبرداری شده است و اگر با شبیه سازی امضای صاحب چک را جعل کنند و از آن استفاده کند مرتکب سرقت، جعل سند غیر رسمی و استفاده از سند مجعول شده است .

توصیه آخر:

به دوستان و همراهان گرامی توصیه می شود با توجه به پیچیدگی که موضوع مورد بحث دارد قبل از هر اقدامی با وکیل متخصص در امور اسناد تجاری مشورت نمایید .