مستثنیات دین چیست؟

زمانی که شخصی از دیگری طلبی دارد ولی بدهکار بدهی خود را پرداخت نمی­کند؛ طلبکار برای دریافت طلب خود در دادگاه طرح دعوا می­کند و با ارائه دلایل و مدارک بعد از رسیدگی حکم به محکومیت خوانده صادر می­شود؛ اگر بعد از صدور اجرائیه توسط اجرای احکام و در مهلت 10 روزه باز هم بدهکار بدهی خود را پرداخت نکند در این صورت طلبکار می­تواند با توقیف اموال وی و در نهایت فروش آن از طریق اجرای احکام طلب خود را دریافت بکند؛حال سوالی که ایجاد می­شود این است؛ آیا همه اموال محکوم­علیه قابل توقیف است یا اموالی هم وجود دارد که امکان توقیف آنها وجود ندارد؟

مستثنیات دین چیست؟

مستثنیات دین به اموالی گفته می­شود که در صورت بدهکار بودن شخص امکان توقیف و فروش آنها وجود ندارد و طلبکار طلب خود را تنها از اموالی که جزو مستثنیات دین نباشد می­تواند تحصیل بکند؛به عبارت دیگر تنها اموالی از محکوم­علیه را می­توان توقیف کرد که برای ادامه زندگی و امرار معاش ضروری نباشد.

مقاله های مرتبط با مستثنیات دین

در هموکیل مقاله های متعددی با موضوع مستثنیات دین به رشته تحریر درآمده است که بخشی از این مقاله ها در لیست پایین قرار داده شده است.

مصادیق مستثنیات دین

مصادیق مستثنیات دین در قانون آئین دادرسی مدنی و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی بیان شده اما چون قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی خاص است،قانون آئین دادرسی مدنی را تخصیص زده و در محاکم قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی اجرا می­شود.

مستثنیات دین شامل چه مواردی می باشد؟

مستثنیات دین شامل موارد زیر است:

1.منزلی که شخص در آن سکونت دارد به این شرط که برای محکوم­علیه در حالت اعسار او مناسب باشد؛به عبارت دیگر منزل مسکونی باید مورد نیاز بدهکار باشد و در شان او باشد،پس اگر منزل بدهکار بیشتر از شان او باشد یا مثلا چند خانه داشته باشد امکان توقیف و فروش آن هست و جزو مستثنیات دین نیست.

2.اسباب و اثات مورد نیاز زندگی شخص محکوم­علیه و افراد تحت تکفل او؛در این مورد هم باید این اسباب و اثاثیه با شان بدهکار متناسب باشد مثلا اگر ارزش مبلمان یا دیگر وسایل خانه بالا باشد نمی­توان آنها را جزو مستثنیات دین دانست.

3.آذوقه به اندازه احتیاج محکوم علیه و خانوادش برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می­شود؛ یعنی اگرمثلا عرفا برای یک سال آذوقه ذخیره می­شود به اندازه این مدت امکان توقیف آن وجود ندارد.

4.کتب و ابزار علمی برای افراد اهل علم و پژوهش،متناسب با شان آنها مثل کامپیوتر که برای کار تحقیقاتی جزو ملزومات است.

5.وسایل کسب وکار که برای امرار معاش مدیون و افراد تحت تکفل وی ضروری است مثلا اگر شخصی کشاورز باشد نمی­توان ابزار کار وی را توقیف کرد.

6.تلفن مورد نیاز مدیون؛این شامل تلفن همراه و ثابت می­شود البته در مورد گوشی موبایل و خط تلفن نوع عرفی در نظر گرفته می­شود یعنی اگر موبایل و خط تلفن شخص ارزش زیادی داشته باشد نمی­توان آن را جزو مستثنیات دین محسوب کرد چون نیاز شخص با یک موبایل و خط معمولی هم برطرف می­شود.

7.مبلغ ودیعه که مستاجر به موجر داده به شرط اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن، موجب عسر و حرج گردد یعنی مستاجر را دچار مشقت بکند و همچنین عین مستاجره باید مورد نیاز مدیون باشد و بالاتر از شان او نباشد؛ بنابراین مبلغ ودیعه زمانی که مدیون بدون آن نتواند اجاره بها را پرداخت کند و همچنین در شان مستاجر باشد قابل توقیف نیست.

آیا خودرو جزو مستثنیات دین است؟

به موجب قانون جدید نحوه اجرای محکومیت های مالی،خودرو,جزو مستثنیات دین نبوده و توقیف خودرو برای وصول طلب، امکان پذیر می­باشد.

نکته ای که به آن باید دقت کرد خودرو تاکسی چون وسیله کار است قطعا جزء مستثنیات دین است.

احکام مستثنیات دین

1.طبق ماده 26 آئین نامه اجرای محکومیت های مالی تشخیص مصادیق مستثنیات دین با توجه به عرف و اوضاع فعلی شخص با دادگاه اجراکننده حکم است و در صورت نیاز دادگاه می­تواند موضوع را به کارشناس ارجاع بدهد.

2.طبق ماده 27 آئین نامه اجرای محکومیت های مالی،محکوم علیه می­تواند با رضایت خود مالی که جزو مستثنیات دین است را جهت استیفا محکوم به معرفی نماید.

3. بعد از فوت محکوم علیه اموالی که جزو مستثنیات دین هستند از این گروه خارج می­شوند چون دیگر اموال وی جزو ماترک محسوب شده و ابتدا باید بدهی های متوفی به طلبکاران پرداخت شود و بعد تقسیم ترکه انجام شود.

مرجع صالح در مستثنیات دین

مرجع تشخیص اینکه مال معرفی شده متناسب با شان محکوم علیه است یا خیر، دادگاه صادرکننده حکم است.

مرجع تشخیص اینکه مالی که معرفی شده جزء مستثنیات دین است یا خیر دادگاه اجراکننده حکم است.

اگر مالی که جزو مستثنیات دین است به مال دیگری تبدبل شود آیا مال جدید قابل توقیف است؟

فرض کنید ملکی که جزو مستثنیات دین است در راه سازی شهری جزو طرح قرار بگیرد و بهای آن به شخص پرداخته شود، در این حالت این پول قابل توقیف است مگر اینکه محکوم علیه ثابت کند که می­خواهد با آن پول منزل جدیدی برای سکونت بگیرد که در این صورت دیگر این پول قابل توقیف نیست.

رعایت مستثنیات دین در انجام عملیات اجرایی

رعایت مستثنیات دین در انجام عملیات اجرایی برابر قانون لازم است و مستلزم اعتراض محکوم علیه تیست بنابراین هرگاه دادگاه بدون توجه به مستثنیات دین نسبت به توقیف مال محکوم علیه و ادامه اجرا اقدام کرده باشد، صرف عدم اعتراض قبلی محکوم علیه یا خاتمه عملیات اجرایی، مانع رسیدگی دادگاه به اعتراض بعدی وی نیست. زیرا رعایت مستثنیات دین صرف نظر از اعتراض یا عدم اعتراض محکوم علیه از وظایف دادگاه است که حکم زیر نظر آن اجرا می­شود و دستور تعقیب عملیات اجرایی که بدون توجه به رعایت مستثنیات دین صادر شده است. در صورت اثبات اشتباه بودن آن،مانند سایر دستورات دادگاه قابل عدول است و اصولا رسیدگی به اعتراض محکوم علیه مستلزم تقدیم دادخواست نیست.

نتیجه گیری

مستثنیات دین که در ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی بررسی شده اموالی است که توسط اجرای احکام دادگاه جهت پرداخت محکوم به قابل توقیف و فروش نیست.

در صورتی که مالی از شما توقیف شده که جزء مستثنیات دین است شما می­توانید به آن اعتراض کنید و برای آگاهی بهتر از مصادیق و احکام مربوط به مستثنیات دین توصیه می­شود از وکیل مشاوره بگیرید و از راهنمایی وی استفاده بکنید.