عقد صلح چیست و چگونه می توان وقوع عقد صلح را اثبات کرد؟

عقد صلح چیست و چگونه می توان وقوع عقد صلح را اثبات کرد؟

هانیه گلپایگانی

عقد صلح چیست و چگونه می توان وقوع عقد صلح را اثبات کرد؟

در عقد صلح طرفین با توافق و رضایت فی مابین خود،به دنبال ایجاد یک رابطه حقوقی و یا از بین بردن آن هستند. در مقاله اثبات وقوع عقد صلح ما ضمن بیان تعریف عقد صلح و انواع آن ، چگونه اثبات وقوع این عقد و همینطور مرجع رسیدگی به آن را نیز مورد بررسی قرار میدهیم.

عقد صلح چیست؟

صلح در لغت به معنای آشتی و سازش و توافق کردن میباشد.عقد صلح برخلاف عقود دیگر قانونی،قالب خاصی ندارد و طرفین با توافق و رضایت فی مابین خود،به دنبال ایجاد یک رابطه حقوقی و یا از بین بردن آن هستند.

انواع عقد صلح

عقد صلح به دو صورت میباشد: 

-صلح برای انجام معامله یا صلح ابتدایی

-صلح بر دعوا

 

عقد صلح برای انجام معامله یا صلح ابتدایی

 

طرفین در این نوع از عقد صلح قصد ایجاد رابطه ی قراردادی بایکدیگر را دارند اما نمیخواهند توافقات فی مابین خود را در قالب عقودمعین و خاص که در قانون پیش بینی شده است، بگنجانند چرا که هر عقد معین دارای شرایط و احکام خاصی میباشد که طرفین با انعقاد عقد صلح خود را درگیر آن احکام نمیکنند.

مثال: دو نفر قصد خرید و فروش زمینی را دارند.در قرارداد خود به جای استفاده از عقد بیع، از واژه ی صلح برای قرارداد خود استفاده میکنند،هرچند در نتیجه انتقال مالکیت (اثرعقد بیع) اتفاق می افتد،اما در این حالت احکام خاص بیع مانند خیارات (خیار مجلس،حیوان، خیار تاخیر ثمن) یا اخذ به شفعه در آن اعمال نمیشود.

صلح در مقام معاملات خود به دو نوع تقسیم میشود

-صلح محاباتی یا مبتنی بر مسامحه 

-صلح مغابنه ای، معمولی،معوض

 

صلح محاباتی یا مبتنی بر مسامحه چیست؟

صلحی که عوضین درآن برابر نیستند و  یکی از عوضین ناچیز است و یا ممکن است صلح به صورت رایگان باشد و یکی از طرفین چیزی پرداخت نکند،به این نوع صلح، محاباتی گفته میشود مثلا یک دستگاه موتور در مقابل یک شاخه گل صلح شود).

 

منظور از صلح مغابنه ای ، معمولی،معوض چیست؟

در این نوع عقد صلح،ارزش مالی دو عوض برای طرفین مهم میباشد.

مثلا خودرویی که در بازار دومیلیارد ارزش دارد،در ازای دریافت همین قیمت،صلح شود. 

عقد صلح بر دعوا

در این حالت سابقا بین طرفین اختلافی وجود داشته و حال به سازش رسیده اند که این موضوع از موارد مواد 178 الی 185 قانون آیین دادرسی مدنی میباشد و قاضی در این مواقع گزارش اصلاحی صادر مینماید.

گزارش اصلاحی (صورت جلسه سازشی) که توسط دادگاه صادر میشود،نوعی عقد صلح میباشد هرچند دادگاه در به وجود آوردن آن نقشی ندارد و صرفا توافق و سازش فی مابین دو طرف را مکتوب میکند.

 

شرایط و ارکان دعوای اثبات وقوع عقد صلح چیست؟

1-تمامی شروط لازم برای صحت معامله وفق ماده 190  قانون مدنی باید وجود داشته باشد مانند وجود قصد و رضایت طرفین معامله،مشخص و معین بودن مورد معامله و..

2-دادگاه براساس ادله و مستنداتی که طرفین ارائه مینمایند مانند شهادت شهود و ادله ی دیگر،وقوع عقد را احراز کند.

 

مستندات قانونی و اصول مربوط به دعوای اثبات وقوع عقد صلح کدام است؟

قانون مدنی: مواد 752 الی 770

قانون آیین  دادرسی مدنی: مواد 178 الی 185

ماده 62 قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور مصوب 1396

اصول مربوطه: اصل حاکمیت اراده و اصل صحت

 

عقد صلح،عقدی جایز است یا لازم؟

عقد صلح،عقد لازم میباشد حتی اگر در مقام عقود جائزه واقع شود بنابراین عقد صلح جز در موارد فسخ به خیار یا اقاله،برهم نمیخورد.

نکته:در صلح خیارات قانونی وجود دارد مگر اینکه خیارات مختص عقودی خاص باشند مثل خیار مجلس که مخصوص عقد بیع است.

خیار غبن در صلح: اگر صلح مبتنی بر مسامحه باشد، خیار غبن در آن راه ندارد اما اگر صلح مغابنه ای باشد میتوان به خیار غبن استناد نمود.

 

دعوای اثبات عقد صلح  دعوایی مالی است یا غیرمالی است؟

هزینه دادرسی دعوای اثبات عقد صلح به چه صورت محاسبه میشود؟

دعوای فوق،اصولا در دسته دعاوی مالی قرارمیگیرد:

اگر مال مورد دعوا(موضوع معامله) منقول باشد:خواسته باید تقویم شود و هزینه دادرسی نیز براساس آن پرداخت میشود.

اگر موضوع معامله،مال غیرمنقول باشد،هزینه دادرسی براساس ارزش منطقه ای ملک محاسبه میگردد و در مرحله تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی باید تقویم و تمبر مالیاتی وکیل نیز برهمین اساس باطل شود.

 

کدام دادگاه صالح به رسیدگی دعوای اثبات عقد صلح میباشد؟

در طرح این دعوا باید بین مال منقول و غیرمنقول تفکیک قائل شویم:

اگر موضوع معامله مال منقول باشد دو مرجع قضایی صالح به رسیدگی میباشد که خواهان میتواند انتخاب کند:1- حوزه قضایی محل سکونت خوانده 2-محل انعقاد عقدصلح

اگر مال موضوع دعوا غیرمنقول باشد،صرفا دادگاه محل وقوع مال برای رسیدگی صالح میباشد.

 

انعقاد عقد صلح اموال غیرمنقول  براساس قانون جدید الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول چگونه انجام میشود؟

آیا عقد صلح اموال غیرمنقول باید به صورت رسمی انجام شود یا میتوان به صورت سند عادی منعقد نمود؟طبق ماده ۱ قانون فوق الذکر یکسال پس از راه اندازی رسمی سامانه ساماندهی اسناد غیر رسمی،هر عقدی که موضوع یا نتیجه آن انتقال مالکیت مال غیرمنقول باشد، باید در سامانه ثبت الکترونیک اسناد به ثبت برسد در غیر این صورت دعاوی راجع به اسنادی که ثبت نشده اند قابلیت استماع ندارد و فاقد اعتبار است.

همچنین براساس ماده 47 قانون ثبت اسناد و املاک،کلیه عقود و معاملات مربوط به اموال غیرمنقول  از جمله صلح نامه باید به صورت سند رسمی و در دفتر اسناد تنظیم گردد و متعاقبا پس از راه اندازی سامانه ساماندهی در این سامانه ثبت گردد.

 

آیا میتوان دعوای اثبات عقد صلح را درباره ی اموال غیرمنقول مطرح نمود؟

برای طرح این دعوا دو فرض قابل تصور میباشد:

1-اگر ملک غیرثبتی باشد،طرح دعوای اثبات عقد صلح و اثبات مالکیت مانعی ندارد.

2-اگر ملک دارای سابقه ثبتی باشد،با توجه به سواستفاده هایی که ممکن است رخ بدهد،تا زمانی که اختلافی وجود نداشته باشد،این دعوا قابلیت استماع ندارد. 

 

کدام عقود قابل صلح نیستند؟

1-صلح مربوط به اجاره های مشمول قانون روابط موجر و مستاجر سال 56

2-صلح در مقام بیع شرط و معاملات شرطی و رهنی(ماده 33 و 34 قانون ثبت)

3-صلح درباره پیش فروش ساختمان

 

صلح عمری چیست ؟

صلح عمری قراردادی است که براساس آن ، شخص اموال خود را به شخص دیگر منتقل میکند اما منافع مال تا زمانی که او زنده است ، برای خودش باقی میماند و بعد از فوت ، اموال به طور کامل به فرد دیگر منتقل میشود به عبارتی دیگر در صلح عمری، فرد انتقال دهنده تا زمانی که زنده است، حق هرگونه دخل و تصرف را در مال خود دارد و پس از مرگ، شخصی که با وی قرارداد بسته بود، مالک اموال میشود

سوال: آیا می‌توانم منافع مال خودم را صلح عمری کنم؟ 

پاسخ : بله در صلح عمرا فرقی نمی‌کند که عین مال یا منافع آن را برای مدت عمر خود یا عمر فردی که به اصول شده است یا عمر هر شخص ثالث دیگری صلح نمود دقت فرمایید که مدت قرارداد در صلح عمرا مشخص نمی‌باشد چرا که مرگ و زندگی دست خداست بر اساس عمر آن شخصی که معین می‌شود مدت قرارداد در نظر گرفته می‌شود

 

سوال: عقد صلحی که بسته ایم را می خواهم از بین ببرم چه کاری انجام میشه داد؟

پاسخ : عقد صلح عقدی است که لازم می‌باشد یعنی طرفین نمی‌توانند بدون هیچ دلیل قانونی آن را بر هم بزنند صلح انواع مختلفی دارد می‌تواند صلح اموال باشد یا صلح و سازش باشد بسته به موضوع آن متن نیز متفاوت می‌باشد برای برهم زدن عقد صلح باید دلیل قانونی وجود داشته باشد یا شرط خیار فسخ در قرارداد صلح گنجانده شده باشد.

 

توصیه پایانی

چون صلح  عقد میباشد و  از دو اراده تشکیل شده است،میتوان آن را اقاله کرد. پیشنهاد می شود قبل از اقدام قانونی با یک وکیل متخصص مشورت و مشاوره حقوقی نمایید.