اعاده اعتبار تاجر ورشکسته و تشریفات آن

حیثیت تجاری تاجر شاید مهم ترین سرمایه وی باشد. اینکه دیگران به وی اعتماد کرده و عقودی را با تاجر منعقد کنند همه و همه وابسته به شهرت تاجر و خوش نامی وی است. امری که با صدور حکم ورشکستگی، لطمه ای جدی میبیند. با این وجود قانونگذار تدابیری را اندیشیده است که تجار پس از صدر حکم ورشکستگی و اتمام فرآیند تصفیه بتوانند نسبت به اعاده اعتبار خود اقدام کنند.

اقدام نسبت به اعاده اعتبار

چرا باید نسبت به اعاده اعتبار اقدام کرد و آیا همه اشخاص میتوانند خواستار اعاده اعتبار شوند؟

همانگونه که بیان کردیم، اعتبار تاجر اهمیت بسیار بالایی را داراست و اعاده چنین امری ارزش بالایی را برای اشخاص خواهد داشت اما جدا از بحث شهرت، ورشکستگی اثراتی را برای تاجر به دنبال دارد. مثلا تاجر ورشکسته نمیتواند عضو هیئت مدیره شرکت سهامی شده و یا سمت مدیر عاملی آنرا احراز کند.

با این حال باید توجه داشت که اعاده اعتبار مخصوص اشخاص حقیقی تاجر است نه اشخاص حقوقی. چرا که اشخاص حقوقی با ورشکستگی منحل میشوند و دیگر اعاده اعتبار در مورد آنها مصداق ندارد. با این وجود نظراتی در خلاف این نظر هم بیان شده است که اعاده اعتبار را برای شرکت ها نیز در نظر گرفته است.

موارد اعاده اعتبار

اعاده اعتبار شامل موارد زیر می باشد:

-اعاده اعتبار به سبب پرداخت همه دیون و متفرعات آن( اعاده اعتبار حقی)

-اعاده اعتبار به سبب انعقاد قرارداد ارفاقی

-برطرف کردن کلیه ذمه طلبکاران توسط تاجر طرف 5 سال

اعاده اعتبار به سبب پرداخت همه دیون و متفرعات آن( اعاده اعتبار حقی)

به موجب ماده 561 قانون تجارت اگر تاجر همه دین های خود را با متفرعات و مخارج آن، کاملا پرداخت نماید، از وی اعاده اعتبار میشود و میتواند شهرت خود را بازیاید. این متفرعات شامل خسارت تاخیر تادیه میباشد. در واقع تاجر در حالت عادی میتواند این خسارت را نپردازد اما اگر قصد اعاده اعتبار را بنماید، باید خسارات تاخیر تادیه را پرداخت نماید اما میزان این خسارت از 5 سال بیشتر نخواهد بود. پس تاجر با پرداخت خسارات تاخیر تادیه ( حداکثر به مدت 5  سال) میتواند اعاده اعتبار خود را درخواست کند

اعاده اعتبار به سبب انعقاد قرارداد ارفاقی

اگر تاجر ظرف 5 سال از تاریخ ورشکستگی، صحت عمل خود را ثابت نماید و بعد از انعقاد قرارداد ارفاقی، تمامی وجوهی که طبق قرارداد برعهده گرفته است را بپردازد، در این صورت میتواند درخواست اعاده اعتبار نماید.

برطرف کردن کلیه ذمه طلبکاران توسط تاجر طرف 5 سال

تاجری که ظرف 5 سال از صدور حکم، صحت اعمال تجاری خود را ثابت نموده و کلیه طلبکاران ذمه نامبرده را بری کرده یا به اعاده اعتبارش رضایت داده باشند.

این دو مورد را میتوان اعاده اعتبار قانونی نام نهاد همانگونه که مشخص است در این دو مورد نیازی نیست که تاجر تمامی طلب های اشخاص را پرداخت نماید.

تشریفات اعاده اعتبار

تشریفات اعاده اعتبار شامل موارد زیر می باشد:

-طرح کردن تقاضای اعاده اعتبار نزد دادگاه

-بررسی اعاده اعتبار در دادگاه

-تجدید نظر از درخواست

طرح کردن تقاضای اعاده اعتبار نزد دادگاه

اعاده اعتبار باید در نزد دادگاهی که اعلان ورشکستگی در حوزه آن صورت پذیرفته است داده شود. این دادخواست، ظرف یکماه به طلبکارانی که طلب خود را دریافت نکرده اند اعلام گردد. در این صورت طلبکارانی که طلب خود را با متفرعات دریافت نکرده اند میتوانند به اعاده اعتبار تاجر ورشکسته اعتراض کنند. مهلت این اعتراض یک ماه خواهد بود. اعتراض طلبکار یا میتواند به صورت اظهارنامه باشد یا آنکه با ورود ثالث به دعوا وارد شود.

بررسی اعاده اعتبار در دادگاه

اگر تاجر همه دیون خود را همراه با متفرعات پرداخته باشد، دادگاه فقط به احراز این امر مبادرت میکند و اگر یقین پیدا کرد که ادعاهای تاجر مبنی بر پرداخت دیون وی درست است، حکم به اعاده اعتبار وی خواهد داد. به بیان ساده تر، در صورت پرداخت تمامی دیون و احراز آن، دادگاه حق رد اعاده اعتبار را ندارد

اما اگر تاجر همه دیون خود را نپرداخته باشد و بخواهد از مکانیزم اعاده اعتبار قانونی استفاده کند( مورد 2 و 3) ، دادگاه با سنجیدن شرایط و اوضاع و احوال، میتواند درخواست تاجر را رد کند و اعاده اعتبار وی را صادر ننماید.

تجدید نظر از درخواست اعاده اعتبار

اگر این حکم مورد اعتراض واقع گردد، بعد از گذشت شش ماه میتواند به طرق مندرج در قانون مورد تجدید نظر واقع گردد.

آیا ورشکستگان به تقلب نیز میتوانند درخواست اعاده اعتبار را مطرح کنند؟ 

بله اما این امر شروطی دارد. ورشکستگان به تقلب و تاجرانی که سرقت کرده اند یا به اتهام خیانت در امانت محکوم شده اند، زمانی میتوانند اعاده اعتبار کنند که از جنبه کیفری این جرائم اعاده اعتبار شده باشد. در واقع اگر تاجر ورشکسته، در مدت ورشکستگی مرتکب جرم سرقت و خیانت در امانت شود، باید تا پایان محرومیت های اجتماعی مندرج در حکم کیفری منتظر بماند و پس از آن است که میتواند درخواست اعاده اعتبار خود را مطرح نماید.

فرآیند اعاده اعتبار به دلیل آنکه منوط به احراز شروطی کلی مانند صحت عمل و پرداخت متفرعات است، از جمله موضوعات ساده حقوقی محسوب نشده و بهتر است با شخصی که در این موضوعات دارای تجربه است، مشورت و  مشاوره حقوقی نمایید.