ابلاغ و اجرای رای داوری

ابلاغ رای داوری یعنی اطلاع دادن نظر داوری به طرفین دعوا می باشد و داور میتواند به روشهای متفاوت  و بسته به شرایط مورد توافق ، رای خود را ابلاغ نماید. رای داوری به دو روش ابلاغ میشود: -ابلاغ براساس توافق طرفین ابلاغ توسط دادگاه.

ابلاغ رای داوری به چه معناست؟

ابلاغ رای داوری به معنای اطلاع دادن نظر داوری به طرفین دعوا میباشد و داور میتواند به طرق مختلف و بسته به شرایط مورد توافق طرفین که در ادامه به بررسی آن می پردازیم،رای خود را ابلاغ نماید.

ابلاغ رای داوری بسیار اهمیت دارد و داور موظف است تمهیداتی را در نظر گیرد تا شرایط دفاع و استماع اظهارات برای طرفین به نحو صحیح فراهم شود چرا که اگر حق دفاع رعایت نشود،رای داور باطل میگردد.

مقاله های مرتبط با داوری

نحوه ابلاغ رای داوری به چه صورت می باشد؟

رای داوری به دو روش ابلاغ میشود:

-ابلاغ براساس توافق طرفین

-ابلاغ توسط دادگاه

ابلاغ رای داوری بر اساس توافق طرفین

-اگر طرفین در قرارداد داوری فی مابین، برای ابلاغ رای داور،نحوه ی خاصی را پیش بینی کرده باشند،داور موظف است رای خود را برهمان اساس ، ابلاغ نماید و نیاز به دادگاه نمی باشد مثل اینکه طرفین توافق نمایند رای داور از طریق ایمیل و یا پست،به آنها ابلاغ  گردد.

ابلاغ رای داوری توسط دادگاه

-طبق ماده 485 قانون آیین دادرسی مدنی اگر طرفین روش خاصی را برای ابلاغ رای داوری تعیین نکرده باشند،داور مکلف است رای خود را از طریف دفتر دادگاه صالح،تسلیم نماید و از دادگاه تقاضای ابلاغ رای به آدرس طرفین را نماید.

سوال های مطرح در مورد ابلاغ توسط دادگاه

2-1سوال:اگر داور در روش دوم (عدم پیش بینی نحوه ابلاغ توسط طرفین)، رای صادره را جهت ابلاغ به دادگاه تسلیم ننماید و به طرق دیگر مانند ارسال اظهارنامه رای را ابلاغ نماید،ضمانت اجرای آن چیست؟

2-2آیا ابلاغ رای داور به صورت اظهارنامه،ایمیل،پست و ...در صورت عدم پیش بینی طرفین نسبت به نحوه ی ابلاغ رای،صحیح میباشد؟

3-2 ضمانت اجرای ابلاغ رای داوری از طریق ایمیل،اظهارنامه،پست و..چیست؟

در این خصوص دو دیدگاه و نظر وجود دارد:

1-برخی اینگونه استدلال مینمایند که چون رای داوری ظرف مدت سه ماهه مذکور در تبصره ماده 484 قانون آیین دادرسی مدنی جهت ابلاغ،به دادگاه تسلیم نشده است،قابلیت ابطال دارد زیرا تسلیم رای داوری به دادگاه موجب رسمیت یافتن آن خواهد شد مگر اینکه ابلاغ رای داور بدون دخالت دادگاه،مورد قبول طرفین بوده باشد. 

2-متقابلا عده ای معتقدند که در این صورت فقط ابلاغ باطل است نه رای داور .در این صورت رای داور(حتی خارج از مهلت)باید مجددا و به صورت قانونی ابلاغ شود که ظاهرا اداره حقوقی قوه قضاییه با دیدگاه دوم موافق میباشد.(نظریه مشورتی شماره ی 866/98/7 مورخ 12/09/1398).

آیا داور میتواند رای را به صورت سیستمی به دادگاه ارائه دهد؟

خیر، زیرا در این صورت دادگاه وفق ماده 485 قانون آیین دادرسی مدنی عمل کرده و اخطار میکند که اصل رای باید ارائه شود و متعاقبا رای بایگانی و رونوشت آن برای طرفین ابلاغ شود.

کدام دادگاه وظیفه ابلاغ رای داوری را دارد؟

در صورتی که موضوع از طریق دادگاه به داور ارجاع گردیده باشد،دادگاه صالح جهت ابلاغ رای داور همان دادگاهی است که موضوع اختلاف را به داوری ارجاع داده است یا دادگاه بدوی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.

دادگاه چه موضوعی را به داوری ارجاع می دهد؟

معمولا دادگاه ها امری را به داوری ارجاع نمیدهند بلکه صرفا با توافق طرفین دعوا،داور تعیین مینمایند.

اگر آدرس محکوم علیه مشخص نباشد ، ابلاغ رای داوری چگونه انجام میشود؟

اگر ابلاغ رای داور انجام نشود،اجرای رای داوری غیر ممکن میشود بنابراین رای داور برای اینکه قابلیت اجرا داشته باشد باید در هرصورت ابلاغ شود.

در این حالت دادگاه باید رای داور را از طریق نشر آگهی ابلاغ نماید.

در صورت ابلاغ رای داور به وسیله نشرآگهی،اعتراض محکوم علیه به رای چگونه خواهد بود؟

در این صورت محکوم علیه (فاقدنشانی) تا 20 روز پس از نشر اگهی میتواند به رای داوری اعتراض نماید مگر اینکه عدم اطلاع خود را ثابت نماید که در این صورت از تاریخ اطلاع،20 روز مهلت اعتراض دارد.

آیا صدور رای غیابی توسط داورامکانپذیر است؟

سوالی که مطرح می شود این است آیا داور میتواند به صورت غیابی رای صادر نماید؟ به دلیل وجود مهلت زمانی مشخص جهت صدور رای و از بین رفتن سمت داور پس از صدور رای و عدم پیش بینی حق واخواهی در مورد رای داور، صدور رای غیابی توسط داور امکان پذیر نمیباشد کمااینکه در مقررات راجع به داوری نیز،غیابی بودن رای پیش بینی نشده است.

مهلت داور جهت انشا و تسلیم رای چقدر است؟

داور چه مدت مهلت دارد نسبت به انشا رای اقدام نماید؟ طبق تبصره 484 قانون آیین دادرسی مدنی،اگر مدت داوری تعیین نشده باشد،مدت آن سه ماه میباشد.

مهلت تسلیم رای داوری چقدر است؟

دراین خصوص اختلاف نظر وجود دارد:

عده ای با توجه به تبصره ماده 484 قانون آیین دادرسی مدنی مدت سه ماهه را جهت تسلیم رای به دادگاه در نظر گرفته اند و در این خصوص به بند 4 ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی استناد مینمایند.

برخی دیگر معتقدند که ماده 484 صرفا برای داوری و انشا رای مهلت در نظر گرفته است نه تسلیم رای داوری به دادگاه بنابراین در این موارد وفق ماده 442 قانون آیین دادرسی مدنی،مهلت قضایی معقول بین 7 الی 10 روز جهت تسلیم رای به دادگاه،به داور داده میشود.

سوال:اگر رای داوری در مهلت قانونی صادر شود اما تسلیم آن به دادگاه خارج از مهلت سه ماهه مذکور باشد،رای قابل ابطال است؟

طبق بند 4 ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی،اگر رای داور پس از انقضای مدت داوری صادر و تسلیم شده باشد،قابل ابطال است.

محدودیت دادگاه در ابلاغ رای داوری

آیا دادگاه پس از درخواست ابلاغ رای داوری میتواند وارد ماهیت رای داوری شود؟

برخلاف اجرای رای داور، در این مورد(پس از درخواست ابلاغ رای داور)،دادگاه وارد محتوا و ماهیت رای نمیشود و باید رای صادره توسط داور را به همان شکل،به طرفین ابلاغ نماید و پس از ابلاغ رای پرونده از آمار کسر و بایگانی میشود.

شرایط لازم جهت درخواست اجرای رای داور چیست؟

1-مستند ابلاغ صحیح رای داور به محکوم علیه باید ضمیمه درخواست شود یا شماره پرونده ابلاغ رای داور نوشته شود تا دادگاه بتواند استعلام بگیرد.

2-از تاریخ ابلاغ رای داور به محکوم علیه 20 روز سپری شده باشد ولی همچنان حکم صادره را اجرا نکرده باشد.

3- رای داور خلاف بندهای ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی نباشد.

سوال:ضمانت اجرای عدم پیوست نتیجه ابلاغ رای داوری به درخواست اجرای رای داوری چیست؟

اگر نتیجه ابلاغ رای داور به درخواست اجرای رای داوری ضمیمه نشود،درخواست رد میشود؟

در این صورت دادگاه به خواهان اخطار میکند تصویری از نتیجه ابلاغ را به دادگاه ارائه دهد.

ضمانت اجرای عدم انجام رای داور توسط محکوم علیه چیست؟ 

اگر محکوم علیه رای داور را اجرا نکند وظیفه دادگاه چیست؟

طبق ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی،اگر محکوم علیه تا 20 روز بعد از ابلاغ،رای داوری را اجرا نکند،به درخواست ذی نفع دعوا،دادگاه(دادگاه ارجاع کننده دعوا به داوری و یا دادگاه صالح به رسیدگی به اصل دعوا) مکلف است طبق رای داور برگ اجرایی صادر کند و برای رئیس دادگستری ارسال کند تا از طریق آن جهت اجرای حکم به یکی از واحدهای اجرای احکام مدنی ارجاع شود.

اجرای رای داور براساس کدام قانون میباشد؟

اجرای رای داور براساس مقررات قانونی (قانون اجرای احکام مدنی و قانون نحوه ی محکومیت های مالی میباشد.

نحوه درخواست اجرای رای داور چگونه است؟

درخواست اجرای رای داوری باید در قالب دادخواست باشد یا درخواست؟

درخواست اجرای رای داور در قالب دادخواست و از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی انجام میشود و پس از ارجاع یک پرونده با شماره ی جدید ثبت و تشکیل میگردد.

دادگاه صالح جهت صدور اجرائیه رای داوری کدام است؟

مرجع صالح برای صدور اجرائیه رای داوری باتوجه به شرایط ذیل تعیین میگردد: 

-اگر داور مرضی الطرفین بوده و بدون دخالت دادگاه،داوری کرده باشد،صدور اجرائیه در صلاحیت دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد.

-اگر داور از طریق دادگاه انتخاب شده باشد،دادگاهی که اختلاف را به داوری ارجاع نموده است اجرائیه را صادر مینماید.

-اگر در حین رسیدگی دعوا در دادگاه،موضوع به داوری ارجاع داده شد،همان دادگاهی که اختلاف را به داوری ارجاع داده است صلاحیت ابلاغ رای و صدور اجرائیه را دارد.

دادگاه صالح جهت اجرای رای داوری کدام است؟

برای اجرای رای داور کدام دادگاه صالح است؟

طبق ماده 5 قانون اجرای احکام مدنی،اجرای حکم داوری با دادگاه صادر کننده حکم نخستین میباشد اما اعمال ماده 2 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی(شناسایی و توقیف اموال محکوم علیه)نسبت به رای داوری تنها در صورتی ممکن است که رای داور به موجب حکم قطعی دادگاه،تایید شده باشد.

مرجع صالح جهت صدور اجرائیه رای داوری در مرحله تجدیدنظر کدام دادگاه است؟

سوال: داوری در مرحله تجدیدنظر به چه صورت میباشد؟

اگر در حین رسیدگی پرونده در دادگاه تجدیدنظر،طرفین توافق نمایند که موضوع از طریق داوری حل شود و متعاقبا دادگاه تجدیدنظر موضوع را به داوری ارجاع دهد در خصوص دادگاه صالح جهت صدور اجرائیه رای داوری اختلاف نظر وجود  دارد:

دیدگاه اول وفق صراحت ماده 488 قانون آیین دادرسی مدنی،دادگاه تجدیدنظر را صالح در صدور اجرائییه رای داوری میدانند.(نظریه مشورتی 1320/7 مورخ 21/07/1359)

اما دیدگاه دوم براساس صراحت ماده 5 قانون نحوه اجرای احکام مدنی،صدور اجرائیه را در صلاحیت دادگاه نخستین میدانند.

توقف اجرای رای داور به چه صورت امکانپذیر است؟

برای توقف اجرای رای داوری چه کاری باید انجام داد؟

آیا با اعتراض و یا دادخواست ابطال رای داوری توسط محکوم علیه،اجرای رای داور متوقف میشود؟

اجرای رای داور با دادخواست اعتراض یا ابطال رای توسط محکوم علیه متوقف نمیشود. بلکه اجرای رای داور در صورتی متوقف میشود که محکوم علیه درخواست منع یا توقف اجرای رای داور را نیز خواسته باشد.

درخواست منع یا توقف اجرای رای داور توسط محکوم علیه در چه صورت پذیرفته میشود؟

در صورت قوی بودن دلایل اعتراض و درصورت نیاز با اخذ تامین،دادگاه وفق ماده 493 قانون آیین دادرسی مدنی،قرار منع یا توقف اجرای رای داور صادر میکند.

آیا تقاضای صدور دستور توقف اجرای رای داوری،فوری است؟

باتوجه به اختیاری که قانون گذار در ماده ی 493 برای دادگاه در مورد صدور قرار توقف اجرا و .در صورت نیاز اخذ تامین از معترض،پیش بینی نموده است،تقاضای صدور دستور توقف اجرا،مشمول مقررات مربوط به دادرسی فوری نیست و دادگاه طبق ماده 493 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی،عمل میکند.

در این خصوص نظریه مشورتی شماره 1241/99/7 مورخ 10/09/1399 نیز صادر شده است

صلاحیت شورای حل اختلاف در اجرای رای داوری (محکوم به زیر 20 میلیون تومان باشد)چگونه است؟

سوال: اگر محکوم به در رای داور،کمتر از بیست میلیون تومان باشد،مرجع صالح جهت اجرای رای داوری کدام است؟

براساس ماده 9 قانون شوراهای حل اختلاف،اجرای رای داور حتی درصورتی که محکوم به کمتر از بیست میلیون تومان باشد، در صلاحیت شورا نمیباشد چرا که تمامی مواردی که در صلاحیت شورای حل اختلاف میباشد،در این ماده احصا شده است.

نظریه مشورتی شماره 879/98/7 مورخ 25/06/1398 نیز موید این امر میباشد.

وظیفه دادگاه قبل از صدور اجرائیه رای داوری چیست؟

سوال: دادگاه پس از وصول درخواست اجرای رای داوری،چه تکلیفی دارد؟

در خصوص تکلیف دادگاه قبل از صدور اجرائیه رای داوری نظریه مشورتی شماره ی 1222/98/7 مورخ 16/09/1398 صادر شده است:

اولا اگر رای داور مشتمل بر یکی از موارد ماده 489 قانون آیین دادرسی مدنی باشد،باطل است و قابلیت اجرایی ندارد بنابراین دادگاه مکلف است رای داور را از جهات مذکور در این ماده بررسی نماید تا مشخص گردد رای صادره قابلیت اجرا دارد یا خیر.

ثانیا اگر دادگاه رای داور را غیرقابل اجرا بداند،باید تصمیم قضایی خود را به نحو مستدل و مستند به قانون اتخاذ کند  و تصمیم مذکور را به طرفین ابلاغ نماید.