مهلت واخواهی رای غیابی در دادگاه تجدید نظر

اگر دادگاه تجدید نظر رای بر محکومیت متهم صادر کند و متهم یا وکیل متهم در دادگاه نخستین و تجدید نظر حاضر نشود و لایحه و اعتراض نکند رای صادره غیابی می باشد و ظرف مهلت ۲۰ روز پس از این که ابلاغ واقعی می‌شود ، به متهم یا وکیل او امکان واخواهی و رسیدگی در همان دادگاه برای متهم مجدداً فراهم خواهد شد.

در دادگاه تجدید نظر می‌توان رای غیابی صادر نمود؟

پاسخ بله است قانونگذار در ماده ی ۴۶۱قانون آیین دادرسی کیفری نیز بیان نموده است که در صورتی که دادگاه تجدید نظر رای بر محکومیت متهم صادر نموده باشد و وکیل او و خود متهم در دادگاه نخستین و دادگاه تجدید نظر حاضر نشوند و لایحه هم ارسال نمایند و اعتراضی هم ننموده باشند. 

رای صادره غیابی می‌باشد و ظرف مهلت ۲۰ روز پس از این که ابلاغ واقعی می‌شود به متهم یا وکیل او امکان واخواهی و رسیدگی در همان دادگاه برای متهم مجدداً فراهم خواهد شد مثلاً فرض کنید که دادگاه بدوی قراری که صادر نموده است قرار منع تعقیب یا رای برائت باشد که به صورت غیابی صادر نموده است در این زمان ممکن است شاکی تجدید نظرخواهی نماید و پرونده به دادگاه تجدید نظر استان ارجاع گردد. 

در این زمان در صورتی که دادگاه تجدید نظر رای بدوی را نقض کند و حکم صادر کند که متهم محکوم می‌باشد در این زمان اگر باز هم متهم حاضر نگردد و شرایط رای غیابی باشد امکان صورت غیابی در دادگاه تجدید نظر هم وجود دارد. 

پس از آن که رای صادر شد باید بدانیم که قابلیت تجدید نظر دارد و حتی رای دادگاه بدوی که در مقام واخواهی صادر شده است قابلیت تجدید نظر دارد حتی اگر قطعی شده باشد مانند جرایم درجه ۸ و دیه‌ ای که کم تر از ارش باشد اما در صورتی که در دادگاه تجدید نظر رای در محل واخواهی صادر شود این رای قطعی است که ماده ۴۶۱ نیز آن را تایید می‌نماید

مهلت واخواهی در رای غیابی

در سایر مقالات در خصوص رای غیابی و مهلت آن مواردی را توضیح دادیم و بیان نمودیم که ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای ،متهم حق دارد که نسبت به آن واخواهی نماید در صورتی که رای برائت نباشد یعنی در صورتی که رای به نفع متهم نباشد متهم می‌تواند تا ۲۰ روز بعد از این که از آن مطلع شد نسبت به آن رای واخواهی نماید.

بررسی اطلاع متهم یا عدم اطلاع متهم از رای غیابی

این اقدام به دادگاه صادر کننده حکم محول شده است و او است که باید این ادعا را بررسی کند تا ببینند متهم کذب گفته است و یا صحیح بیان نموده است و حقیقتا از رای مطلع نشده است.

 اگر دادگاه احراز نکند که متهم از رای بی اطلاع بوده تکلیف چیست؟

در صورتی که دادگاه احراز کند که متهم به مفاد رای اطلاع داشته است و آن را  در موعد مقرر از آن تجدید نظرخواهی ننموده است در این صورت تقاضای واقعی او را رد خواهد کرد و رای اجرا می‌گردد اما اگر دادگاه احراز کند که واقعاً محکوم علیه از این رای مطلع نشده است به واخواهی او رسیدگی خواهد شد ممکن است قبل از این که ابلاغ قانونی به متهم انجام شود و مهلت واقعی منقضی شود محکوم له شخصاً برای واخواهی حاضر شود و ادعا نماید که از آن مطلع نبوده است. 

در این صورت مطابق تبصر ۲ ماده ۴۰۶ قانون دادرسی کیفری باید ابتدا اجرای رای متوقف شود و سپس محکوم علیه به صورت تحت الحفظ به دادگاه اعزام شود و به واخواهی او رسیدگی شود اما در صورتی که محکوم علیه شخصاً در دادسرا حاضر نشد بلکه صرفاً از طریق پست یا از طریق دفتر خدمات قضایی توسط وکیل ،لایحه ی خود را تقدیم کرد.

در صورت تجدید نظر خواهی آیا باید اجرای رای غیابی متوقف شود؟

توقف اجرای رای در صورت این است که شعبه رسیدگی کننده به واخواهی ،آن را بپذیرد عده‌ای بیان می‌نمایند که در تبصره ۲ ماده ۴۰۶ قانون آیین دادرسی کیفری شرط این که رای متوقف شود به واخواهی محکوم علیه رسیدگی شود این است که او حضوری واخواهی کند و از او تامین گرفته شود فلذا امکان توقف اجرای رای در محل دادگاه وجود ندارد. 

طرفداران نظر مخالف بیان می‌نماید که قانونگذار در صدر تبصره ۲ ماده ۴۰۶ اصل امکان واقعی با عذر عدم اطلاع را در فرض ابلاغ قانونی پذیرفته است و بیان کرده که هر زمان که حکم دادگاه ابلاغ واقعی نشده باشد محکوم علیه حق دارد ظرف ۲۰ روز از تاریخ اطلاع واخواهی کند و قانونگذار این قسمت از ماده را به صورت مطلق بیان نموده است و فرقی نمی‌کند که متهم خود حضوراً و شخصاً اقدام کند و یا از طریق وکیل به هر حال باید اجرای رای متوقف شود و دادگاه مکلف به رسیدگی واخواهی گردد 

آیا در مرحله واخواهی رای غیابی تشدید مجازات امکان‌پذیر است؟

 همانطور که می‌دانید ماده ۴۵۸ قانون آیین دادرسی کیفری بیان نموده است که دادگاه تجدیدنظر نمی‌تواند مجازات مربوط به حکم بدوی را تشدید نماید به زبان ساده‌تر دادگاه تجدید نظر نمی‌تواند مجازات را سنگین‌تر کند مگر موارد خاصی باشد.

رویه قضایی به همین شکل است یا خیر؟ رویه در محاکم قضایی بدین شکل است که واخواهی ادامه رسیدگی مرحله بدوی می‌باشد که در آن متهم نتوانسته است حاضر شود و اکنون حاضر گشته است فلذا چون ادامه رسیدگی بدوی می‌باشد. 

پس نباید با آن مرحله مانند مرحله تجدید نظرخواهی برخورد نمود و ممنوعیت تشدید در مرحله تجدید نظر نباید شامل آن واخواهی گردد. 

چرا که در واقع خواهی مانند این است که رای واخواسته شده اصلاً وجود ندارد و از ابتدا به متهم مهلت داده شده تا از خود دفاع نماید که در این صورت قاضی باید تناسب را در این زمان رعایت نماید که ممکن است باعث تخفیف یا تشدید مجازات گردد 

نظریه اداره حقوقی در خصوص تشدید مجازات در مرحله واخواهی

 اداره حقوقی نظریه‌ای که ارائه داده است برخلاف رویه می‌باشد مطابق این نظریه واخواهی حقی است که برای متهم شمرده شده است تا او نسبت به حکم غیابی که علیه اش صادر شده دفاعیاتی انجام دهد و نباید مجوزی باشد برای این که مجازات محکوم علیه را بتوان تشدید نمود همچنین بیان نموده که واخواهی استمرار رسیدگی اول نیست بلکه تجدید نظرخواهی است که در مرجع بدوی صورت خواهد گرفت 

آیا می‌توان دادخواست واقعی را مسترد نمود؟

فرض کنید محکوم علیه غیابی نسبت به رای غیابی واخواهی نموده است و پس از این که واخواهی او مورد پذیرش قرار گرفت و قبل از این که رای صادر شود او اقدام به مسترد نمودن واخواهی نمود در این صورت تکلیف چیست؟

 در این خصوص نظریات متفاوتی ارائه شده است که طبق نظر اول مطابق ماده ۴۴۱ قانون آیین دادرسی کیفری دادگاه موظف می‌باشد که قرار رد دادخواست را صادر نماید اما طرفداران نظریه دوم بیان می‌کنند که امکان استرداد واخواهی وجود ندارد .

یعنی تکلیفی برای قاضی ایجاد نمی‌کند که رسیدگی را ادامه دهد و حتی رای هم صادر نماید باید بیان نماییم که نظریه دوم صحیح تر می‌باشد چرا که در رویه عملی واخواهی ادامه رسیدگی بدوی است ولی تجدید نظر و فرجام‌خواهی مرحله بالاتری هستند و در رسیدگی بدوی هم انصراف متهم یا شاکی اثری در صدور رای ندارد مگر آن که جرم قابل گذشت باشد و که دادگاه هیچ وظیفه‌ای ندارد که پرونده را مختومه نماید و مکلف است که پرونده را اتفاقاً رسیدگی نماید و رای را هم صادر پس برای پاسخ به این سوال باید بیان نماییم که استرداد دادخواست واخواهی توسط واخواه تاثیری در ادامه رسیدگی نخواهد داشت.