عملیات بازار باز چیست و اهداف آن

OMO یا عملیات بازار باز مخفف اصطلاح  OPEN MARKET Operation می باشد که در سالهای اخیر  دولت جهت کنترل تورم و در راستای اجرای سیاست های مالی توسط بانک ها، تلاش نمودند تا با معامله و خرید و فروش گروه خاصی از اوراق بهادار،حجم نقدینگی موجود در اقتصاد کشور را بهبود بخشد.عملیات بازار باز یکی از این سیاست ها می باشد.

عملیات بازار باز، دراقتصاد ایران  از سال 1397، شروع  شده و از اوایل سال 1399، اجرایی شده است. عملیات بازار باز، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، با هدف مدیریت ذخایر پولی، اجرا شده و اقدام به معامله در  گروه خاصی از اوراق بهادار می نماید  و با توجه به اینکه بانک مرکزی، قادر به  عرضه پول، در حجم بالایی می باشد بنابراین باید، برای کنترل نقدینگی، در سیستم اقتصادی و بانکی دارای برنامه ریزی خاصی باشد.

عملیات بازار باز چیست؟

بانک‌ها بعد از بررسی و محاسبات (بانکی) روزانه ممکن است با اختلاف محاسبات  رو به رو  شوند که به شکل مآزاد یا کسری می باشد. در شرایط  موجود باید مبلغ کسری از بازار بین بانکی و با نرخ سود بانکی قرض گرفته شود که به وام‌های شبانه معروف می باشد. بانک مرکزی می‌تواند با خرید و فروش  در حوزه اوراق قرضه دولتی، نقدینگی را کنترل و بهبود بخشد.

-در صورتی که سیستم اقتصادی دولت  دارای تورم باشد، بانک مرکزی موظف به  کاهش حجم پول می باشد. در این صورت بانک مرکزی، اوراق دولتی به فروش بانکها می رساند و در ازای  آن از بانک‌ها پول دریافت نماید. با ادامه این روند  عرضه کاهش‌ و  نرخ بهره افزایش پیدا می‌کند. که نهایتا  می‌تواند منجر به کنترل تورم شود.

-در شرایط  کمبود منابع بانک مرکزی، اوراق دولتی بانک‌ها را خریداری و پول در اختیار بانک‌ها قرار می‌دهد. بعد از  افزایش منابع بانکی، عرضه افزایش می یابد. این روند در نهایت منجر به  کاهش نرخ بهره شده و نتیجتا، باعث افزایش رشد اقتصادی می شود.

اهداف عملیات بازار باز 

-کنترل نقدینگی سیستم بانکی

-کنترل تورم

-کمک به رشد اقتصادی

-جلوگیری از کسری بودجه

-حرکت به سمت نرخ بهره مشخص شده 

-کاهش عرضه پول

-کاهش نوسان بین‌بانکی

-مدیریت مؤثرتر بر نقدینگی

-کاهش مراجعه به بانک مرکزی

-کاهش مراجعه به بانک مرکزی

-مدیریت چارچوب سیاست‌گذاری به‌صورت غیرمستقیم

-نزدیک کردن  نرخ تورم با نرخ هدف بانک مرکزی

-کاهش مراجعه به بانک مرکزی

تاثیرات عملیات بازار باز بر اقتصاد

الف) کاهش مراجعه به بانک مرکزی و کنترل رشد اولیه برای پول‌سازی. با کم شدن نوسانات و مدیریت، نرخ سود  در بازارهای بین‌بانکی 

ب) ایجاد تحولی مؤثر در وضعیت شاخص‌های اقتصادی کشور با عمیق‌تر شدن بازار اوراق بدهی

ث) کنترل بهتر نرخ ها  در سیستم بانکی 

ت) باتوجه‌ به سیر صعودی نرخ تورم در ایران حجم نقدینگی افزایش‌ و بازار باز ابزار مناسبی در این شرایط خواهد بود.

ویژگی های عملیات بازار آزاد 

۱ – پایین ترین میزان ریسک

داشتن پایین ترین میزان ریسک مهم‌ترین ویژگی اوراق بهادار  مورد استفاده در عملیات بازار باز به واسطه ی بانک ها ، است.چرا که اوراق خریداری شده توسط بانک مرکزی در قسمت دارایی ترازنامه بانک مرکزی قرار می‌گیرد، باید ریسک کمی داشته باشد.

۲ – نقدشوندگی

اوراق بهادار باید از نقدشوندگی بالا برخوردار باشند، بدین معنی که با حداقل هزینه بتوان آن‌ها را در بازار ثانویه به فروش رساند.

۳- نرخ بهره مشخص

این نوع اوراق بهادار باید نرخ بهره مشخصی داشته باشند تا ریسک خرید و فروش آن‌ها را کاهش دهد.

۴-بازه زمانی کوتاه مدت

اوراق بهادار قابل استفاده در عملیات بازار باز باید از سررسید کوتاه مدتی برخوردار باشند؛ فلذا اوراق مورد توجه بانک مرکزی بیشتر با سررسید کوتاه مدت می باشد و نهایتا باید سررسید یک ساله داشته باشند.

پیشنهاد پایانی

توصیه ی ما به شما عزیزان این است که پیش از اقدامات حقوقی و قانونی خود حتما از مجموعه حقوقی  هموکیل در رابطه با موارد حقوقی خود مشاوره حقوقی  دریافت نمایید تا از هرگونه پیامدهای عدم اگاهی از قوانین و مقررات در امان باشید.وکلای مجموعه حقوقی هموکیل با بیش از ده سال سابقه ی تخصصی در زمینه های حقوقی و کیفری و ثبتی، ملکی، خانواده، طلاق، ثبت شرکت های تجاری، مالکیت فکری، بین الملل و... اماده ی خدمت رسانی به همراهان عزیز هموکیل می باشند.

اگر در رابطه با مقالات مجموعه پس از مطالعه ی ان دچار ابهام و ایراداتی شدید با مجموعه ی حقوقی هموکیل تماس حاصل فرمایید.