نحوه طرح دعوی رجوع از هبه 

مقدمه 

اگر ما به كسي خانه يا ماشين يا هر چيز ديگري به عنوان هديه داده باشيم و سند به نام آن شخص تنظيم نموده باشيم آيا مي شود هديه را پس گرفته؟

به طور مثال مردی به همسر خود خانه یا ماشین هدیه داده باشد و حتی سند رسمی نیز تنظیم نموده باشد می تواند هدیه را پس بگیرد؟

زماني كه عقد هبه بين طرفين منعقد مي شود و ملك در اختيار متهب (هديه گيرنده) قرار ميگيرد اگر عين موهوبه يعني همان چیزی که هدیه داده شده است موجود باشد يعني آنكه متهب آن را به كسي منتقل ننموده باشد يا تلف نشده باشد مي تواند از آن رجوع كند اعلام رجوع از هبه به هر طريقي ممكن است؛ ولي بهتر است از طريق اظهارنامه رسمي انجام گيرد

ارکان دعوای رجوع از هبه چیست؟

۱-اولین و مهترین رکن این است که عقد هبه می بایست اثبات شود بدین صورت که یا طرفین دعوی بر هبه بودن مال اختلافی ندارند که در این حالت عقد هبه اثبات شده است در صورت سخت قضیه آنجا است که طرفین مورد هبه واقع شدن مال را در جریان انتقال قبول ندارند و در این صورت شخصی که مدعی هبه بودن می باشد باید بتواند این موضوع را اثبات نماید.

۲-هبه می بایست رایگان و مجانی و معوض نباشد (واگر هبه دارای عوض بوده باشد ،عوض آن نباید پرداخت شده باشد)

۳-نباید در عین مال موهوبه تغییری حاصل نشده باشد

۴-واهب (یعنی کسی که بخشیده) و متهب (یعنی کسی که مال به او داده شده است) زنده باشند در صورت فوت هر یک از واهب و متهب دیگه هبه قابل رجوع نخواهد بود.

۵-واهب و متهب قبلا با یکدیگر توافق نکرده باشند که هبه غیر قابل رجوع است.

 نكاتي كه بايد  در مورد نحوه طرح دعوی رجوع از هبه به آن توجه داشت :

۱-در صورتي كه متهب (هديه گيرنده) پدر يا مادر يا اولاد باشند، حق رجوع وجود ندارد

۲-اگر ملك موهوبه از مالكيت متهب خارج شود، حق رجوع ساقط مي شود. هرچند دوباره به مالكيت متهب در آيد۳-حق رجوع در هبه مبتني بر بلاعوض و مجاني بودن آن است و در هبه معوض، حق رجوع زايل مي شود و همچنين بعد از فوت واهب (هديه گيرنده) رجوع ممكن نيست

۴-رجوع ضمنی از هبه نیز صحیح می باشد به طور مثال اگر مردی یک دستگاه آپارتمان به همسر خود هبه نموده است همان آپارتمان را به شخص دیگری بفروشد در اینجا نیز رجوع صورت پذیرفته است و زن نمی تواند اعتراض کند

۵-آخرین نکته این است که می بایست شخصی که مدعی هدیه بودن می باشد آن را اثبات نماید حال این اثبات می تواند به صورت سند نوشته یا شاهد باشد در این دعوی عموما طرف مقابل هدیه گیرنده منکر هدیه بودن می باشد و عموما ادعا می نماید که مورد هدیه را خریده است یا آنکه طرف مقالب به ایشان صلح نموده است. پس بهتر است هدیه بودن را مکتوب نماید

نحوه رجوع از هبه چگونه است؟

رجوع از هبه می تواند به اشکال مختلفی ابراز شود فقط می بایست اراده واهب در این خصوص اعلام شود اما به نظر می رسد بهترین روش برای اعلام رجوع از هبه ارسال اظهار نامه رسمی است و پس از ارسال اظهارنامه می بایست متقاضی رجوع از هبه اقدام به تقدیم دادخواست در مرجه قضایی نماید.

برای اینکه رجوع از هبه درست باشد آیا می بایست متهب از رجوع مطلع شود؟

نکته ای که در این خصوص وجود دارد این موضوع می باشد که صرف اعلام اراده واهب مبنی بر رجوع از هبه کفایت می کند و اصلا نیازی نمی باشد که متهب از این موضوع مطلع شده است یا خیر.

آیا هبه بین زن و شوهر قابل رجوع است؟

در دوران زوجیت عموما زن و شوهر برای همه دیگر هدایای مختلفی می گیرند که بعضا این هدایا دارای ارزش مالی بسیاری نیز می باشد. و زمانی که زوجین با یکدیگر به اختلاف می خورند قصد دارند این هدایا را از هم دیگر پس بگیرند این موضوع با مانع قانونی مواجه نمی باشد و زوجین در صورتی که بتوانند هدیه بودن را اثبات کنند می توانند اقدام به طرح دعوی رجوع از هبه در دادگاه نمایند.

آیا بخشش مهریه توسط زن قابل رجوع است؟

گاهی اوقات یا زن در طول دوران زندگی مشترک اقدام به بخشش مهریه خود می نماید یا زن در ازای گرفتن طلاق حاضر به بخشش مهریه خود می شود در این خصوص باید گفت اگر زن در ازای گرفتن طلاق اقدام به بخشش مهریه خود نموده باشد حق رجوع به مهریه خود را دارد شما می توانید برای اطلاعات بیشتر در این خصوص مقاله طلاق به درخواست زن در سایت هم وکیل را مطالعه نمایید ولی اگر زن در قالب ابراء اقدام به بخشش مهریه کرده باشد این بخشش دیگر قابل رجوع نیست به طور مثال زن در طول دوران زندگی خود اقدام به ابراء مهریه نماید ولی اگر زن مهریه خود را از عناوینی نظیر بخشش یا هبه به همسر خود بخشیده باشد در این حالت می تواند از مهریه ای که بخشیده است رجوع نماید.

استرداد هدایا در دوران نامزدی چگونه است؟

برخلاف عرف که نامزدی را ویژه دورانی می داند که عقد رسمی بین زوجین جاری شده است در عالم حقوقی نامزدی یک مرحله قبل تر از جاری شدن عقد نکاح بین زن و مرد می باشد هدیه دادن در دوران نامزدی دارای آثار و شرایط خاص خود می باشد در ماده۱۰۳۷قانون مدنی آمده است «هر یک از نامزد ها می تواند در صورت بهم خوردن وصلت منظور هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتا نگاه داشته می شود، مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد.»

پس در هدایای دوران نامزدی اگر یکی از طرفین قصد رجوع از هبه را داشته باشد و طرف دیگر بگوید هدیه تلف شده است یا به دیگری واگذار کرده است تابع قواعد عقد هبه به طور عام نیست و در اینجا شخص موظف به پرداخت قیمت آن می باشد مگر اینکه طرف مقابل ثابت کند که هدیه بدون انجام تقصیر از جانب او تلف شده است.

سوال: اگر نامزدی منتج به ازدواج شود شخص با استناد به ماده ۱۰۳۷  می تواند هدایای دوران نامزدی را پس بگیرد؟

پاسخ: دیگر این هدایا از شمول ماده ۱۰۳۷ خارج شده است و تابع عقد هبه می باشد و نحوه طرح دعوی رجوع از هبه با آثار و شرایط آن می بایست مطرح گردد.

مرجع صالح جهت رسیدگی به دعوی رجوع از هبه:

اگر مالی که به عنوان هدیه داده شده است مال منقول نظیر ماشین باشد دادگاه محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی به این دعوی می باشد ولی اگر مالی که مورد هدیه قرار گرفته است مال غیر منقول است دادگاهی که مال غیر منقول در حوزه قضایی آن جا واقع شده است در این خصوص صلاحیت رسیدگی دارد.

پرسش و پاسخ های متداول در حوزه دعوی رجوع از هبه: 

سوال: اگر هبه نامه به صورت سند عادی تنظیم شده باشد آیا این سند اعتبار دارد و آیا می شود دعوی رجوع از هبه را مطرح ساخت؟

پاسخ: باید بدانید که اگر هبه نامه به صورت عادی نیز تنظیم شده باشد این سند دارای اعتبار و نفوذ حقوقی خواهد بود حتی اگر عین موهوبه مال غیر منقول بوده باشد.

سوال: در صورتی که شخصی اقدام به هبه مالی نماید ولی آن شخص فوت کند آیا وراث آن شخص می توانند اقدام به طرح دعوی رجوع از هبه نمایند؟

پاسخ: در صورت فوت هر یک از طرفین عقد هبه، هبه غیر قابل رجوع می شود.

سوال: در صورتی که شخصی آپارتمانی را به شخص دیگر بخشیده باشد و بیش از پنج سال از این موضوع گذشته باشد و شخص اقدام به طرح دعوی رجوع از هبه نماید و بتواند در این خصوص رای بگیرد آیا این شخص می تواند اقدام به طرح دعوی اجرت المثل ایام تصرف متهب که پنج سال است را بنماید؟

پاسخ: خیر چرا که شخص متهب در آن دوران مالک بوده است و از زمان طرح دعوی رجوع از هبه چون واهب اراده خود مبنی بر رجوع را اعلام نموده است از آن تاریخ در صورتی که متهب هبه را پس ندهد واهب می تواند اقدام به طرح دعوی مطالبه اجرت المثل ایام تصرف را نماید.

سوال: در صورتی که متهب مدعی این باشد که هدیه را فروخته است یا هدیه از بین رفته است بار اثبات این موضوع که هدیه باقی است با چه شخصی می باشد؟

پاسخ: با توجه به اصول حقوقی باید گفت بار اثبات این موضوع بر عهده مدعی می باشد یعنی شخصی که مدعی این موضوع است که مهریه از بین رفته است یا فروخته است باید بتواند این موضوع را اثبات کند.

توصیه آخر در مورد نحوه طرح دعوی رجوع از هبه

انجام کار های قضایی فعالیتی است تخصصی و هر پرونده دارای نکات و پیچیدگی های خاص خود می باشد به شدت توصیه می گردد قبل از هر گونه اقدام قضایی در خصوص طرح دعوی رجوع از هبه با وکیل متخصص در این حوزه مشورت نمایید شما در هم وکیل می توانید به راحتی با توجه به موضوع با وکیل متخصص در این حوزه مشاوره حقوقی داشته باشید