مخاطب توهین(بزه دیده) باید شخص زنده باشد:

اینکه مخاطب توهین(بزه دیده) باید شخص زنده باشد یکی از شرایط تحقق جرم توهین می باشد ، ولی موارد استثنای وجود دارد که توهین به فرد فوت شده نیز قابلیت جرم دارم ، در این مقاله به بررسی این نکات می پردازیم .

معمولا شرط است که مخاطب توهین باید شخص زنده باشد و معمولا توهین نسبت به شخص مرده قابلیت تحقق ندارد مگر اینکه قانونگذار استثنائا تصریح کرده باشد که توهین نسبت به شخص مرده را داشته باشد مثلا اگر شما نسبت به کوروش کبیر یا انوشیروان توهین کنید، جرم قابلیت تعقیب ندارد اما اگر نسبت به پیامبر و ائمه توهین کنید با وجود اینکه در دنیا نیستند مشمول توهین (ساب النبی) شده اید (م 513 ق.م.ا). 

یا اگر به امام خمینی که در دنیا نیستند رفتار توهین آمیزی داشته باشید جرم توهین قابل تحقق است (م 514 تعزیرات)؛ به این دلیل که قانونگذار صراحتا این موارد را در قانون تصریح و جرم انگاری کرده است. ممکن است که به پدر آقای الف که چند ماه پیش  فوت شده است بگویید گور به گور شده، آشغال، عوضی و … (به پدر الف توهین کردید نه خود شخص الف) که در اینجا نسبت به مرده قابلیت تحقق ندارد به این دلیل که تصریحی از سوی قانونگذار نداریم اما آیا نسبت به آقای الف جرم محقق است؟

 بله چرا که اگر پاسخ به مرده به نحوی باشد که عرف آن را به منزله‌ی توهین به بازماندگان بداند، بازمانده میتواند شخص را مستقلا در مراجع قضایی مورد پیگیرد قانونی قرار دهد با این تفاوت که اگر توهین به متوفی جرم انگاری می‌شد، ورثه‌ی متوفی حق شکایت کیفری خود را از متوفی می گرفتند.

 بنابراین در قوانین ما توهین نسبت به متوفی جرم انگاری نشده اما اگر عرف تشخیص دهد که توهین به مرده اهانت به بازمانده به شمار می آید ، بازمانده و وراث میتوانند به نحو مجزا و استقلالی شکایت کیفری کنند و اگر عرف اهانت و توهین را به بازمانده قلمداد نکند جرم توهین محقق نشده است.

بنابراین در دو مورد توهین نسبت به متوفی قابلیت پیگیری دارد اولا اینکه تصریحی از سوی قانونگذار داشته باشیم ثانیا  توهین به مرده به نوعی توهین به بازماندگان به شمار آید.(مثلا در ماده 30 قانون مطبوعات صراحتا آمده که اگر نشریه ای به مرده ای توهین کند قابلیت تعقیب کیفری در صورتی برای بازماندگان وجود دارد که توهین به بازماندگان به شمار آید)