شرایط تنصیف دارایی در ازدواج

مقدمه  

گاهی اوقات حسب به وجود آمدن شرایطی زن می تواند علاوه بر مهریه و نفقه و سایر حقوق مالی خود درخواست انتقال تا نصف اموال مرد را نماید که به آن شرط تنصیف دارایی می گویند در این مقاله سعی داریم به بررسی این شرط بپردازیم 

شرط تنصیف دارایی در ازدواج یعنی چه؟ 

به شرط انتقال تا نصف دارایی از اموال زوج به زوجه شرط تنصیف دارایی می گویند ولی باید دانست که این شرط تحت شرایطی به زن تعلق می گیرد مانند این که طلاق می بایست به درخواست مرد باشد، تعیین میزان انتقال که تانصف اموال است با دادگاه می باشد ، و اموال و دارایی می بایست در زمان طلاق موجود باشد که در زیر به طور مفصل به بررسی شرایط تعلق شرط تنصیف دارایی می پردازیم .

شرایط تعلق شرط تنصیف دارایی به زن چه می باشد ؟

در زیر به طور مشروح به شرایط تعلق شرط تنصیف دارایی می پردازیم :

برای تعلق شرط تنصیف و دارایی درخواست طلاق می بایست از سوی مرد باشد

 پس اگر طلاق به درخواست زن باشد شرط تنصیف دارایی به زن تعلق نمی گیرد.ولی چنانچه سوء رفتار و سوء اخلاق زن  موجب گرایش مرد به تقدیم دادخواست طلاق شده باشد شرط تنصیف تحقق نمی یابد به عنوان مثال هرگاه مرد  حکم دادگاه مبنی بر عدم تمکین زن را دریافت کرده باشد یا در زمان رسیدگی به دادخواست طلاق مدعی این باشد که زن از وظایف همسری  خود تخطی می نماید یا سوء رفتار در اعمال خود دارد دادگاه می بایست این ادعا مرد را رسیدگی نماید و در این خصوص اظهار نظر کند

سوال:در صورتی که زن از مرد وکالت در طلاق داشته باشد و با این وکالت زن اقدام به ثبت دادخواست طلاق از سوی مرد نماید آیا به زن شرط تنصیف دارایی تعلق می گیرد؟

استحقاق زوجه بر نصف دارایی مرد که در طول زندگی مشترک به دست آمده منوط به این امر است که طلاق از جانب خود زوج باشد بنابراین حتی در مواردی که زن به جهت داشتن داشتن وکالت در طلاق دادخواست طلاق می کند یا زمانی که به دلیل عسر و حرج یا غیبت زوج و امثالهم تقاضای طلاق می کند شرط تنصیف جاری نمی شود .مگر اینکه این موضوع صراحتا در ضمن عقد نکاح درج شود که معمولا نیز این موضوع درج نمی شود بنابراین ،در موارد زیادی از پرونده ای طلاق به دلیل اینکه زوجه متقاضی طلاق است نصف دارایی زوج به او نمی رسد.

سوال:منظور از عبارت تخلف زن از وظایف همسری و یا سوء اخلاق وی که باعث عدم برخورداری او از شرط تنصیف و دارایی می شود چیست؟

این عبارت مندرج در سند نکاحیه که منجر به عدم برخورداری زوجه از شرط تنصیف می باشد کمی مبهم و نامفهموم است ،زیرا مرد در حقوق ایران در هر حال، و بدون دلیل خاصی می تواند زن را طلاق دهد و محاکم نیز کمتر وارد این مسائل می شوند . مگر اینکه زوج قبلا عدم تمکین توسظ زوجه را اخذ کرده باشد یا برای مثال رابطه نامشروع زوجه در محکمه ثابت شده باشد.

برای تعلق شرط تنصیف و دارایی تعیین میزان انتقال اموال توسط دادگاه صورت می پذیرد

در قباله های ازدواج در توصیف شرط تنصیف آمده تا نصف دارایی امکان انتقال به زن  را دارد.تا نصف دارایی یعنی امکان انتقال اموال زوج را از درصدی بسیار کم مثلاً یک درصد تا سقف درصد یعنی پنجاه درصد  را پوشش می‌دهد و تعیین میزان به نظر دادگاه خانواده واگذار شده است.

 هر چند ضابطه ای برای تعیین درصد توسط قانون مشخص نشده اما می بایست دادگاه با در نظر گرفتن وضعیت مالی مرد ، تعداد فرزندان،  و نقش زن در کسب اموال  و مدت زندگی مشترک و ...... درصد اموال قابل انتقال به زوجه را مشخص نماید. 

برای تعلق شرط تنصیف و دارای می بایست اموال در زمان طلاق موجود باشد :

موجود بودن اموال حین طلاق شرط حیاتی برای اجرای این شرط  می باشد همچنین باید توجه داشت آنچه موضوع شرط است انتقال دارایی بوده و با این وصف دیون زوج نیز باید مد نظر قرار گیرد در تعریف دارایی آمده است «مجموع اموال مطالبات و دیون» دارایی مثبت، شامل اموال میشود و مطالبات و دارایی منفی ،همان دیون است لذا محاسبه اموالی که باید به زوجه حملی شود پس از کسر دویون از دارایی مثبت زوج صورت می پذیرد.

منظور از «تا نصف دارایی» در شرط تنصیف در قباله های ازدواج چیست؟

با توجه به عبارت «تا نصف دارایی» در شرط ضمن عقد نکاح، دادگاه مکلف نیست حتما پنجاه درصد دارایی را به عنوان سهم زوجه معین کند . بلکه می تواند از یک درصد تا پنجاه درصد بر اساس شرایط موجود از دارایی زوج که در ایام زناشویی به دست آمده است، یا معادل آن  حکم دهد.

آیا اموالی که به زوج ارث می رسد نیز جزء دارایی زوج در رابطه با شرط تنصیف دارایی قرار می گیرد؟

در این شرط مقصود از عبارت «… زوج موظف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با او به دست آورده یا معادل آن را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل نماید»، آن مقدار از دارایی موجود است که زوج به نحو مستقیم یا غیر مستقیم از فعالیت خود کسب کرده است ، لذا شامل دارایی های پیش از زندگی زناشویی و همچنین افزایش دارایی ناشی از عناوینی چون ارث،هبه و وصیت به مفع زوج نمی شود قسمتی از نظریه مشورتی 7/98/1330مورخ ۱۳۹۸/۰۹/۰۵

آیا امکان ساقط کردن شرط تنصیف و دارایی وجود دارد؟

به نظر هیچ منع قانونی چه در حین عقد (قبل از دارا شدن) و چه پس از طلاق (بعد از دارا شدن) جهت این کار وجود ندارد. زیرا همان اراده ای که شرط تنصیف و دارایی را بنا نهاد، همان اراده آن را منحل می کند یعنی به عبارتی با این اقدام شرط ضمن عقد را ملغی می کنند. 

آیا خرید ملک توسط مرد افزایش دارایی محسوب شده و به تبع آن مشمول شرط تنصیف و دارایی می شود؟

با توجه به نظریه مشورتی شماره 7/97/328مورخ ۱۳۹۷/۰۲/۳۰ «خرید ملک توسط مرد در ایام زندگی مشترک الزاما به معنای افزایش دارایی وی در این مدت نمی باشد و خرید ملک می تواند نوعی تبدیل اموال و دارایی هایی باشد که زوج قبل از ازدواج نیز آن را مالک بوده است و شرط تنصیف دارایی ناظر به اموالی است که در ایام زوجیت تحصیل شده است»

پرسش و پاسخ های متداول در حوزه شرط تنصیف و دارایی

سوال: آیا در تنصیف دارایی می بایست بدهی زوج نیز در نظر گرفته شود ؟ به طور مثال آیا مهریه زن باید از آن کم شود؟

پاسخ: با توجه به نظریه مشورتی شماره 7/96/1017مورخ ۱۳۹۶/۰۵/۰۳ «دارایی هر فرد متشکل از بخش های مثبت و منفی است و مفروض آن است که تنصیف دارایی، نسبت به باقی مانده دارایی از جمله دین او بابت مهریه مورد محاسبه قرار گیرد»

سوال: به زوجه هم شرط تنصیف دارایی تعلق می گیرد و هم اجرت المثل ایام زوجیت؟ یا فقط یکی از آن ها به زن تعلق می گیرد؟

پاسخ: با توجه به رای وحدت رویه شماره ۷۷۹ مورخ ۱۳۹۸/۰۵/۱۵ تنصیف دارایی با اجرت المثل (یا نحله در زمانی که اجرت المثل به زوجه تعلق نمی گیرد) قابل جمع است و با آن تنافی و تعارض ندارد.

سوال: آیا حکم صادره در خصوص شرط تنصیف دارایی زوج مشمول مستثنیات دین می شود؟

شرط تنصیف دارایی موضوع بند الف سند نکاحیه که با توافق صورت می گیرد، از مصادیق دین نیست تا مشمول مقررات مستثنیات دین موضوع ماده ۲۴ قانون اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴قرار گیرد.

توصیه آخر در مورد ماهيت شرط تنصيف دارای در قباله های ازدواج چه مي باشد

با توجه به اینکه مطالبه شرط تصنیف دارایی دارای نکات بسیاری می باشد که ذکر همه آن موارد در یک نوشته میسر نمی باشد به دوستان توصیه می گردد قبل از هر اقدامی با یک وکیل متخصص در حوزه خانواده مشورت نمایید.