مراحل شکایت  و آیین دادرسی در جرایم اینترنتی

در این مقاله به پرسش های زیر پاسخ میدهیم ؛ مراحل شکایت و آیین دادرسی در جرایم اینترنتی به چه صورت می باشد؟ - مرجع صالح برای رسیدگی به جرایم اینترنتی کدام دادگاه است؟ صلاحیت محلی رسیدگی به جرم کلاهبرداری اینترنتی با کیست؟

همانگونه که پیشتر گفته شد قانونگذار اقدام به جرم انگاری برخی رفتار ها در فضای مجازی با عنوان "جرایم اینترنتی" نموده است. حال سؤالی که مطرح می شود این است که اگر قربانی جرایم اینترنتی شدیم چگونه باید طرح شکایت و پیگیری نماییم؟ 

 مرجع صالح برای رسیدگی به جرایم اینترنتی کدام دادگاه است؟

قانونگذار در قانون جرایم رایانه ای مصوب سال 1388 فصلی را به آیین دادرسی جرایم رایانه­ای اختصاص داده است و در مواد 30 و 31 این قانون به مرجع صالح برای رسیدگی به جرایم رایانه ای اشاره و به تخصصی سازی شعب دادگاه ها و دادسرا ها برای رسیدگی به این جرایم تأکید می کند.  همچنین به دلیل اهمیت و حساسیت های حاکم بر این موضوع که امروزه دامنگیر جوامع شده است گزینش قضاتی که آشنایی و تخصص لازم در امور رایانه­ای و سایبری دارند برای سرپرستی و رسیدگی در این شعب اهمیت به سزایی خواهد داشت که از ذهن قانونگذار نیز دور نمانده است.

اگر در شهر محل سکونت دادسرای تخصصی رسیدگی به جرایم رایانه­ای وجود داشته باشد (در حال حاضر دادسرای جرایم رایانه واقع در ناحیه ۳۱ تهران، تنها مرجع فعال در زمینه رسیدگی به جرایم رایانه‌ای است که مسئولیت رسیدگی به جرایم مربوط به تخلفات در حوزه فضای مجازی را به عهده دارد) برای شکایت می توان به این مرجع مراجعه نمود. 

نحوه شکایت در جرایم اینترنتی به چه نحو می باشد 

قدم اول : مراجعه به دفاتر الکترونیک قضایی و ثبت شکایت 

1-برای ثبت شکایت ابتدا به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمود و پس از ثبت شکایت و تشکیل پرونده و ارجاع به دادسرای تخصصی، دادسرا انجام تحقیقات پرونده را به ضابطین متخصص که همان مأموران پلیس فتا هستند، محول می نماید.

قدم دوم : مراجعه مستقیم به پلیس فتا و ثبت شکایت در آن جا

2-گام دیگر طرح شکایت مراجعه مستقیم به پلیس فتا است. به این ترتیب که با ورود به سایت پلیس فتا و در قسمت ارتباط مردمی شکایات خود به همراه مشخصات و اطلاعات کامل ثبت نموده و سپس مراحل شکایت و پیگیری از طریق ضابطین مربوطه انجام می شود.

 قدم سوم : در خواست انجام تحقیقات توسط مقام قضایی 

پس از ثبت شکایت که به دو روشی که در بالا بیان شد پرونده به شعب دادیاری یا بازپرسی بسته به نوع جرم ارجاع می شود پس از ارجاع به شعبه مقام قضایی دو تصمیم اتخاذ می کند .

۱- جرم نبودن عمل انتسابی و صدور قرار منع تعقیب : 

گاهی اوقات پیش می آید که شما اقدام به طرح شکایت کیفری در فضای اینترنتی می نمایید ولی آن عمل در قانون جرایم رایانه ای جرم انگاری نشده است و به این جهت دادسرا بدون اینکه تحقیقی در خصوص جرم انجام دهد اقدام به صدور قرار منع تعقیب به جهت جرم نبودن عمل می نماید .

۲-دستور انجام تحقیقات توسط پلیس فتا : 

در صورتی که دادیار از لحاظ حقوقی و با توجه به موضوع شکایت انجام تحقیقات را لازم بداند اقدام به صدور دستورات مقتضی جهت مشخص شدن ابعاد پرونده می نماید به طور مثال اگر شخصی مدعی هک شدن حساب بانکی خود باشد و به همین جهت اقدام به طرح شکایت نماید جهت مشخص شدن این موضوع که پول برداشت شده از حساب شاکی به چه حسابی رفته است اقدام به صدور دستورات مقتضی می نماید و پلیس فتا پس از انجام تحقیقات پرونده را مجددا به شعبه ای که دستور تحقیقات را داده است می نماید.

قدم چهارم : صدور قرار جلب به دادرسی توسط مقام قضایی 

در صورتی که پس از انجام شدن تحقیقات مقام قضایی مجاب شود که جرم توسط مجرم به وقوع پیوست با ذکر دلایل اقدام به صدور قرار جلب به دادرسی می نماید که این قرار با تایید داستان تبدیل به کیفر خواست می شود .

قدم پنجم: تشکیل جلسه رسیدگی در دادگاه و انشاء رای توسط قاضی دادگاه : 

باید بدانید دادیار و بازپرس در پرونده های که به آن ها ارجاع می شود توانایی صدور حکم ندارند وظیفه آن ها صرفا این است که پرونده را بررسی نمایند و نظر خود را در خصوص جرم بودن یا نبودن عمل متهم اعلام نمایند و در صورتی که عقیده بر جرم بودن عمل داشته باشند اقدام به صدور کیفر خواست نمایند و صدور حکم وظیفه قاضی دادگاه کیفری می باشد و قاضی دادگاه کیفری یا عقیده بر درستی نظر مقامات دادسرا دارد که در این صورت اقدام به تعیین مجازات می نماید و یا اینکه اتهام را متوجه متهم نمی داند که در این صورت اقدام به صدور حکم برائت می نماید .

سوال : در صورتی که در پرونده ای که موضوع آن جرایم رایانه ای است دادگاه حکم به برائت متهم داد می بایست چه اقدامی انجام داد؟

پاسخ : در این صورت شما می توانید اقدام به تجدید نظر خواهی در دادگاه تجدید نظر نمایید و شکایت خود را می بایست با شرحی مبسوط تحت عنوان لایحه تجدید نظر خواهی به همراه مستندات خود در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به ثبت برسانید .

صلاحیت محلی رسیدگی به جرم کلاهبرداری اینترنتی :

لازم به ذکر است مرجع صالح برای رسیدگی به این جرم، مرجعی است که در محل بانکی مستقر است که مال باخته در آن افتتاح حساب داشته و کلاهبرداری نیز از همان حساب انجام شده است.

قانون گذار در ماده 13 قانون جرایم اینترنتی برای این این جرم مجازات تعیین نموده است که شامل طیف گوناگونی از جمله رد مال، حبس و جزای نقدی است.

فلذا اگر جرم ارتکابی از جمله مصادیقی باشد که در این ماده قانونی بیان شده است، مجرم علاوه بر اینکه باید مال برده شده را به صاحبش برگرداند می تواند بنابر صلاحدید قاضی به 1 تا 5 سال حبس تعزیری محکوم گردد و یا از 2 تا 10 میلیون تومان جزای نقدی بپردازد. البته ممکن است به تشخیص دادگاه به هردو مجازات نیز محکوم گردد. 

تاثیر وکیل در نگارش شکوائیه جرایم اینترنتی : 

ما به شما توصیه می کنیم به جهت فنی بودن جرایم اینترنتی و پیچیدگی های خاص آن نگارش شکوائیه خود را به یک وکیل متخصص در جرایم کیفری بسپارید چرا که نگارش وکیل در نحوه پیشبرد پرونده و انجام تحقیقات نقش بسیار بالایی دارد و همانند یک پی ساختمان است که محکم باید بنا شود این را بدانید وکالت یک حوزه تخصصی است و به همین جهت هم می باشد که در تمام کشور های پیشرفته در دنیا وظیفه طرح شکایت در دادگاه با وکیل می باشد .

وکیل جرایم اینترنتی کیست 

به وکیلی وکیل جرایم اینترنتی می گویند که علاوه بر دارا بودن تحصیلات در شاخه حقوق کیفری به لحاظ فنی نیز آگاه به رایانه و مسائل مربوط به آن می باشد و در پیشبرد اهداف موکل بسیار دقیق عمل می کند . پس کار اصولی و دقیق این است قبل از طرح شکایت با وکیل جرایم اینتراتی مشورت نمود 

پیشنهاد آخر مراحل شکایت  و آیین دادرسی در جرایم اینترنتی :

به همراهان گرامی توصیه می گردد با توجه به تخصصی بودن جرایم اینترنتی قبل از هر اقدامی با یک وکیل آشنا در حوزه جرایم اینترنتی مشورت نمایید.