ارث و موانع آن

چه حقوق و دیونی که باید در ابتدا از دارایی میّت پرداخت شود ؟ موانع ارث چه می باشد ؟ چه عواملی باعث می شود که وارث ارث نگیرد ؟ آیا میتوان فرزند را ارث محروم کرد؟ اینها پرسشهای است که در مقاله ارث و موانع آن به جواب خواهیم داد. 

ارث و موانع آن مقاله ای که به آن خواهیم پرداخت ؛ 

تعریف ارث

ارث، موجبات و موانع آن از بحث های به شدت پرتکرار در جامعه میباشد که احکام آن در قانون مدنی بیان گشته است.

ارث مالی است که پس از مرگ شخص به صورت قهری و بدون اراده ی درگذشته به ورثه وی تعلق میگیرد.ارث به مرگ حقیقی یا فرضی میّت تحقق پیدا میکند و مالکیت ورثه نسبت به ترکه مستقر نمیشود مگر پس از ادا حقوق و دیونی که به اموال و دارایی میت تعلق گرفته.

حقوق و دیونی که باید در ابتدا از دارایی میّت پرداخت شود از قرار ذیل است

1-قیمت مورث و حقوقی که به اعیان ترکه تعلق دارد.

2-دیون و واجبات مالی میّت

3-وصایای میت تا یک سوم دارایی او بدون اجازه ورثه و بیشتر از یک سوم با اجازه آنها

بنابریان هرگاه ورثه نسبت به دارایی شخص فوت شده معاملاتی انجام دهند تا زمانیکه دیون وی بطور کامل پرداخت نشده است معاملات مذبور صحیح نبوده و طلبکاران میتوانند آن را برهم بزنند.

شرط ارث بردن زنده بودن در حیت فوت مورث است و اگر جنینی وجود داشته باشد در صورتی ارث میبرد که نطفه ی او در زمان فوت تشکیل شده باشد و حتما زنده متولد گردد حتی اگر فورا پس از تولد از دنیا برود.

موانع ارث

در قانون مدنی مواردی ذکر گردیده اند که در صورت تحقق آنها وارث از میت ارث نبرده و ارث محروم میگردد.

1-قتل مورث

  قتل مورث باعث میشود که شخص قاتل از وی ارث نبرد بنابراین کسی که مورث خود را عمدا بکشد از ارث او محروم میماند،اعم از اینکه خود او قتل را انجام داده یا در قتل کمک و مشارکت کرده باشد و تفاوتی ندارد که تنها دست به قتل زده است یا بصورت گروهی. 

بنابرین سایر اقسام قتل مانند قتل غیر عمد ناشی از تصادفات رانندگی مانع از ارث بردن نیست و به عنوان مثال فردی که پدر خود را بدون وجود اراده و در خواب به قتل میرساند و یا با عدم احتیاط بیماری کوید خود را به او منتقل کرده و باعث مرگ او میشود همچنان از پدر خود ارث خواهد برد.

سقط جنین نیز با وجود عدم جرم انگاری به عنوان قتل از موانع ارث است و شخصی که فرزند خود را سقط میکند درصورت وجود دارایی از او ارث نخواهد برد.

به علاوه با توجه به عدم وجود قصد در کودکان و افراد فاقد سلامت عقلی ،قتل عمدی آنها در حکم خطای محض بوده و مانع از ارث نیست.

در صورتیکه قتل عمدی مورث به حکم قانون یا برای دفاع از خود باشد یا به هر نحو دیگر مشروع تلقی گردد قتل مذکور مانع از ارث نمیباشد مانند اینکه شخصی در هنگام حمله پدرش به او با چاقو در حد متعارف از خود دفاع کرده و اتفاقا این دفاع سبب مرگ پدر شود.

مضافا اینکه اولاد و اقوام قاتل به صرف قتل یا کفر پدرشان از ارث محروم نمیگردند و درصورت عدم وجود وراث نزدیک تر از مقتول ارث خواهند برد.

2-کافر و ارث

 کافر از وارث ارث نمیبرد و همچنین اگر در میان ورثه ی کافر مسلم باشد وارث کافر حتی درصورت بالاتر مقدم بودن در درجه و طبقه از او ارث نخواهد برد.

کافر کسی است که مسلمان نباشد خواه دین او الهی و مورد قبول اسلام باشد یا نباشد.همانند اینکه شخص مسلمانی با وجود زنده بودن پدر مسیحی خود در صورت عدم وجود وارثی نزدیک تر به میّت از پدربزرگ خود ارث میبرد درحالیکه پدر مسیحی ارثی دریافت نخواهد نمود.

3-بعد از لعان

بعد از لعان زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی‌برند و همچنین فرزندی که به سبب انکار او لعان واقع شده از پدر و پدر از او ارث نمی‌برد، ‌لیکن فرزند مزبور از مادر و خویشان مادری خود و همچنین مادر و خویشان مادری از او ارث می‌برند.

لعان به یک تعریف ساده به این معنیست که مرد زن خود را به داشتن رابطه ی نامشروع با شخص دیگری متهم کند یا مدعی شود که فرزند متولد شده از همسر او از ارتباط جنسی همسرش با مرد دیگری به وجود آمده است.

درصورتیکه پدر از لعان رجوع کند و ادعای خود را پس گیرد فرزند از او ارث خواهد برد اما از فامیل پدری و همچنین پدر و فامیل پدری از فرزند ارث نخواهند برد و بنابراین ارث بری تنها به ارث بردن پسر از پدر خود محدود میشود.

4-ولدالزنا

ولدالزنا یعنی شخصی که از رابطه ی نامشروع متولد گشته است، از پدر و مادر و اقوام آنان، ارث نمی برد؛مشروع بودن نسب شرط وراثت است و به همین جهت فرزند نامشروع پایه و اساس وراثت را ندارد.

محروم کردن فرزند از ارث

از آنجا که شخص پس از مرگ مالک اموال خود نبوده و مطابق قانون تنها میتواند در مورد حداکثر یک سوم اموال خود تصمیم گیری و وصیت کند ،محروم کردن فرزند و یا هر شخص دیگر از ارث از منظر قانون معتبر نبوده و میت تنها میتواند برای دستیابی به این هدف پیش از فوت اموال خود را از طریق سایر اعمال حقوقی مانند بیع یا صلح به دیگران انتقال دهد.

پرسش های متداول در بحث ممنوعیت از ارث

-پدر من چندین مرتبه برادرم را جلوی جمعی از خانواده به کلام از ارث محروم کردن، آیا برادرم همچنان از پدر ارث میبرد؟

بطور کلی محروم کردن فرزند از ارث وجهه ی قانونی نداشته و در صورت عدم انتقال اموال ایشان از طریق سایر اعمال حقوقی به سایر ورثه در زمان حیات،تمامی اموال مطابق قانون میان همه ورثه تقسیم خواهد شد.

-آیا در صورت ازدواج و بچه دار شدن مجدد مرد فرزندان و همسر قبلی وی از او ارث میبرند؟

در صورت ازدواج مجدد مرد تمامی فرزندان او فارغ از زمان تولد مطابق قانون ارث برده و درصورتیکه مرد با وجود عدم طلاق همسر قبلی خود اقدام به ازدواج مجدد کرده باشد،در صورت وجود فرزند همسران وی هر تعداد که باشند یک هشتم اموال وی را به ارث میبرند.

-آیا میتوانم خودم  را از بردن ارث از پدر و مادرم محروم کنم؟

ارث از حقوقی است که مطابق قانون هر فردی از بدو تولد دارای آن است و به همین جهت امکان محروم کردن خود شخص از ارث امکان پذیر نیست اما وی میتواند حق الارث خود را به شخص دیگری هبه کند.

توصیه آخر در مورد ارث و موانع آن

به کاربران گرامی توصیه می گردد با توجه به پیچیدگی های حقوقی که بحث ارث دارد قبل از هر اقدامی با یک وکیل متخصص در حوزه ارث مشورت نمایید.