راههای انحلال قرارداد یا فسخ قرارداد

به طور کلی بر هم زدن عقود و قرارداد ها امری نامتعارف است .پیمان شکنی بر اساس ایه شریفه سوره مائده " اوفوا بالعقود "جایز نبوده و فرد پیمان شکن، مقصر و سزاوار سرزنش است. و لیکن همیشه استثنائاتی وجود دارد. اگر شما هم قراردادی را منعقد ساخته اید که به هر دلیل پشیمان هستید و قصد دارید همه چیز به سر جای اول خود بازگردد مقاله را حتما تا انتها مطالعه نموده تا اگاه شوید چنین حقی را به طور قانونی دارید یا خیر.

دسته بندی عقود : 

عقود به طور کلی به دو دسته لازم و جایزتقسیم بندی می شوند. عقد جایز ان است که هر یک از طرفین می توانند ان را یکجانبه فسخ نمایند در واقع قانون چنین اجازه را به جهت طبیعت ان عقد و وجود یک سری مصالح، به طرفین واگذار نموده است .از اقسام عقود جایز می توان عقد وکالت و ودیعه را نام برد. در مقابل عقد جایز که موارد ان محدود و منحصر است عقد لازم قرار دارد یعنی عقدی که قابل فسخ نیست مگر در صورت وجود خیارات، یعنی اختیار فسخ معامله به استناد محقق شدن شرایطی که این اجازه را به طرفین می دهد.

 پرسش: ماهیت خیارات قانونی چیست؟ 

واژه ی خیار در اصطلاح حقوقی خود حقی است که به هر دو طرف عقد یا یکی از انها و گاه حتی به شخص ثالث خارج از قرارداد ،اختیار فسخ معامله را می دهد. تصمیم شخص در فسخ نیاز به ابراز و اعلام دارد هرچند که به اطلاع طرف دوم قرارداد نرسد. ماده 449 قانون مدنی در این باره بیان می دارد که فسخ گاه به لفظ و شفاهاً و گاه با فعل و انجام عملی که حاکی از فسخ است قابل تحقق می باشد.

پرسش: آیا شخصی که دارای خیار فسخ است می تواند ان را اسقاط و از آن صرف نظر نماید؟

ماده 448 قانون مدنی مقرر نموده که سقوط تمام یا برخی از خیارات را می توان در ضمن قرارداد شرط نمود. احتمالا اصطلاح اسقاط کافه ی خیارات را بارها در قراردادها دیده باشید این عبارت در واقع نشات گرفته از ماده 448 است. البته که یک حالت دیگر هم برای اسقاط حق فسخ وجود دارد و ان تابع اراده ی شخص ذی حق است یعنی وی پس از مسجل شدن حق فسخ می تواند به اختیار خود از ان صرف نظر نموده و عقد را به قوت خویش حفظ نماید. 

نکته: حق فسخ در صورت فوت صاحب ان و عدم صرف نظر از اعمال ان تا لحظه مرگ، قابل انتقال به وراث است. 

نکته: اگر خیار به نفع شخص خارج از قرارداد باشد و او حق فسخ را به جای طرفین بتواند اعمال کند با فوت وی خیار فسخ به وراث او منتقل نخواهد شد.

انواع خیارات قانونی کدام است؟

خیارات را به دو گروه می توان تقسیم کرد:

1-خیاراتی که مشترک بین عقود مختلف هستند 

2-خیاراتی که مختص بیع هستند 

 به موجب ماده 396 قانون مدنی خیارات مشترک از قرار ذیل اند: 

 خیار شرط – خیار رویت و تخلف از وصف – خیار غبن – خیار عیب – خیار تدلیس – خیار تبعض صفقه – خیار تخلف از شرط 

 البته باید خاطر نشان نمود که خیارات مشترک فی الواقع در تمامی عقود قابل اجرا نیستند به طور مثال خیار شرط در عقد نکاح قابل درج نیست یا خیار غبن در عقود مسامحه ای مثل صلح مسامحه ای وجود ندارد فلذا استثنائاتی در این باب وجود دارد که پرداختن به انها در مقاله حاضر میسر نیست. 

خیارات مختص به بیع شامل خیار مجلس، حیوان و تاخیر ثمن می شود. 

پرسش: آیا خیار فسخ معامله باید فوری اعمال شود؟

 قانونگذار در برخی مواد قانون به فوری بودن گروهی از خیارات مهم اشاره و تاکید نموده است و در مقابل راجع به باقی خیارات اینطور به نظر می رسد که صاحب حق فسخ می تواند در اعمال خیار خود تاخیر نماید با این وجود هرگاه تاخیر در استفاده از خیار، چندان به طو ل انجامد که از ان رضای به عقد استنباط شود در سقوط خیار نباید تردید نمود فی الواقع می توان گفت در خیارات غیر فوری نیز به جهت جلوگیری از اضرار به طرف دیگر قرارداد، باید مدت زمان معقول و متعارفی لحاظ شود. 

آیا در صورتی که با خیار فسخ ایجاد شده،  تصمیم در اعمال ان داشته باشیم باید به محکمه مراجعه کنیم؟

اجرای حق خیار با اعلان و ابراز اراده تحقق یافته و دادگاه نقشی در ان ندارد با این حال نقش دادگاه در تمییز و تشخیص حق و مرتفع نمودن اختلافات پررنگ می شود چرا که بسیار متداول است که طرف مقابل قرارداد به سادگی از ان دست نمی کشد و تسلیم اراده صاحب خیار نمی شود.

سخن پایانی: مبحث خیارات مبحثی گسترده و دارای نکات و جزئیات فراوان است فلذا جهت آگاهی از آن ها حتما از وکیل فسخ قرارداد، مشاوره بگیرید مجموعه هم وکیل نخستین مجموعه حقوقی در ایران است که به صورت تخصصی اقدام به ارائه مشاوره حقوقی و پذیرش پرونده وکالت می نماید