جهات تجدید­‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نظر­خواهی از رای دادگاه

از مهم ترین اصول و ارکان یک نظام حقوقی پویا که عدالت در دادرسی را تضمین میکند،حق تجدیدنظرخواهی از رای دادگاه در مرجعی بالاتر است. در این صورت اگر هرگونه خطایی به عمد یا به خطا در صدور حکم شکل گرفته باشد ،شخصی متضرر میتواند در مرجعی بالاتر از حق پایمال شده ی خود دفاع کند.در کشور ما نیز به درستی این اصل پیشبینی گشته و مراجع تجدیدنظرخواهی در سطوح مختلف پیش بینی گشته اند.

در این مقاله به این پرسش پاسخ میدهیم که چگونه و از چه آرایی میتوان تجدیدنظرخواهی کرد و این تجدیدنظرخواهی چه اصولی دارد.

تجدیدنظرخواهی : 

تجدیدنظرخواهی به این معناست که شخص میتواند از رأی صادره در دادگاه بدوی یا ابتدایی در مرجعی بالاتر که دادگاه تجدیدنظر نام دارد شکایت کرده و تقاضا کند که این دادگاه درستی یا نادرستی حکم صادره علیه وی را مجدداً بررسی کند.

جهات تجدیدنظرخواهی :

جهات تجدیدنظرخواهی به دلایلی گفته میشود که فرد میتواند به استناد آنان به رأی صادره در مرحله ی بدوی اعتراض کند.این جهات حتما باید در درخواست تجدید نظرخواهی ذکر شوند وگرنه دادگاه تجدید نظر از اساس به این درخواست توجه ننموده و قرار عدم استماع دعوا صادر میکند.

قانون گذار در ماده ی 348 قانون آیین دادرسی مدنی جهات تجدیدنظر خواهی را عنوان نموده که با در صورت وقوع این شرایط شخص میتواند از رأی صادره در دادگاه تجدید نظر درخواست رسیدگی مجدد نماید.این جهات ذیلاً بررسی میگردند:

*ممکن است شخص بتواند به علت عدم اعتبار مستندات دادگاه در مرحله ی نخستین اقدام به تجدیدنظر خواهی نماید.در این حالت مستندات و اصول و موادی که دادگاه بر اساس آن دست به صدور رأی زده است ، دارای اعتبار نبوده اند،برای نمونه دادگاه براساس قانونی که قبلا نسخ شده است ، اقدام به صادر نمودن رأی کرده است.

*شخص میتواند به علت عدم وجود شرایط قانونی که گواهان باید در شهادت خود آنرا رعایت مینمودند ، درخواست تجدیدنظر در رأی صادر شده توسط دادگاه بدوی را نموده و خواهان رسیدگی مجدد در این زمینه گردد.به عنوان مثال در صورتیکه شاهد بالغ نبوده و با اینحال شهادت وی باعث محکومیت شخص شده باشد ، وی میتواند درخواست تجدید نظر کند.

*اگر قاضی در رسیدگی بدوی به ادله ی ارائه شده توسط شخص که دارای ارزش اثباتی در روند صدور حکم بوده اند توجه نکرده باشد ، شخص حق تجدیدنظر خواهی در مراجع بالاتر را خواهد داشت.به عنوان نمونه درصورتیکه فرد سندی رسمی برای اثبات ادعای خود در دادگاه ارائه کرده و قاضی بدون دلیل موجه از رسیدگی به این سند خودداری کرده باشد ، شخص میتواند به این علت درخواست تجدیدنظر کند.

*احراز صلاحیت دادگاه یا قاضی در رسیدگی و صدور رأی در هر پرونده اولین اقدامی است که باید پیش از هرگونه رسیدگی صورت گیرد.به همین جهت عدم صلاحیت قاضی یا داگاه در صدور رأی از جهات تجدیدنظر خواهی ذکر شده در ماده ی 348 قانون آیین دادرسی مدنی میباشد.

برای نمونه دادگاه صالح برای رسیدگی به دعاوی راجب اموال غیرمنقول محل وقوع آنان میباشد.در این صورت اگر خواهان این دعوی را در محل سکونت خود مطرح کرده و دادگاه نیز بدون در نظر گرفتن عدم صلاحیت خود به آن رسسیدگی کند ،امکان تجدیدنظر خواهی از این رأی وجود خواهد داشت.

*هر رأی صادره توسط دادگاه همواره باید مطابق با موازین شرعی و مقررات قانونی باشد ، به همین جهت در صورت عدم رعایت این شرط توسط قاضی یا دادگاه ، رأی صادره قابل تجدیدنظر خواهی خواهد بود.

مواردی که در بالا عنوان گشت جهات تجدیدنظر خواهی توسط شخص بودند،اما باید توجه نمود که فرد نیازی ندارد تا به تمامی این دلایل در درخواست خود استناد کند و عنوان کردن  یکی از آنها کفایت میکند.در این میان و بر اساس تبصره ی ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی اگر دادگاه تجدیدنظر علاوه بر جهت عنوان شده در دادخواست به جهات دیگری نیز پی ببرد ، خود به آنها رسیدگی خواهد کرد.

آیین تجدیدنظرخواهی :

دادخواست تجدیدنظر باید از طرف اشخاص ساکن ایران ظرف بیست روز و توسط کسانی که خارج از ایران سکونت داردند ظرف دو ماه تنظیم و به دفتر دادگاه صادر کننده ی رأی یا به دفتر دادگاه تجدیدنظر تقدیم کند.رعایت این مهلت بسیار مهم بوده چرا که در صورت گذشت این مواعد ،دادخواست توسط دادگاه رد خواهد شد.با اینحال اگر شخص برای عدم تقدیم دادخواست خود در مهلت قانونی یکی از عذرهای موجه مذکور در ماده 306 را داشته باشد،دادگاه آن را پذیرفته و به درخواست تجدیدنظر او رسیدگی میکند.

آثار تجدیدنطر خواهی :

در هنگام تجدیدنظر خواهی اجرای حکم صادره توسط دادگاه بدوی معلق مانده و تا زمانیکه حکم دادگاه تجدیدنظر بصورت قطعی صادر نگردد ، هیچ مرجعی به غیر از موارد استثنا شده در قانون اجازه اجرای حکم را ندارد.

اگر دادگاه تجدید نظر رأی را صحیح تشخیص دهد ، آنرا تأیید کرده و این رأی از اعتبار امر مختومه برخوردار گشته و قابل اجرا میگردد.در صورتیکه دادگاه تجدیدنظر دادخواست فرد معترض را بجا تشخیص دهد ضمن ابطال رأی دادگاه بدوی اقدام به صدور رأی مقتضی خواهد زد.

سخن نهایی جهات تجدید نظر خواهی :

در انتها توصیه میگردد با توجه به اهمیت فراوان مرحله ی تجدیدنظر خواهی به عنوان آخرین فرصت برای پیروزی در دعوی ، حتما پیش از هرگونه اقدامی در این مرحله با یک وکیل متخصص در زمینه مورد اختلاف خود مشورت نمایید.