نقش شهادت در اثبات دعوی

نقش شهادت در اثبات دعوی

سرمد صادق زاده

نقش شهادت در اثبات دعوی

ادله ی اثبات دعوی ابزاری هستند که شخص در محاکم قضایی و دادگستری برای اثبات سخن و ادعای خود از آنها استفاده و کرده و سعی میکند در دعوی پیروز شود. 

ادله ی اثبات دعوی متعدد و دارای ارزش گوناگون هستند که هر یک از آنها و ارزششان در قیاس با یکدیگر را قانون مشخص نموده است. یک از پرکاربرد ترین این ادله شهادت یا گواهی است که در این مقاله مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

 

 

 

شهادت (گواهی)  :

شهادت در اصطلاح حقوقی عبارت است از اینکه شخصی بغیر از دو طرف اصلی دعوا مطلبی را که بطور تصادفی یا عمدی شاهد آن بوده و از آن اطلاع دارد نزد محاکم قضایی بازگویی کند.این شخص شاهد نام دارد.تفاوت اصلی شهادت با اقرار در این نکته است که در اقرار شخص علیه خود امری را بیان میکند اما در شهادت این شخص ثالث است که سخنی در جهت سود یا زیان طرفین میزند.

انواع شهادت :

  •        شهادت مستقیم
  •        شهادت غیر مستقیم (شهادت بر شهادت)

شهادت مستقیم :

در شهادت مستقیم فرد دانسته هایی که بطور مستقیم از موضوع مطروح در محاکم قضایی دارد را بدون واسطه بازگو میکند، برای نمونه علی که با چشمان خود شاهد وقوع سرقتی بوده در دادگاه حاضر شده و به سارق بودن محمد شهادت میدهد.

شهادت غیر مستقیم (شهادت بر شهادت) :

قانونگذار به عنوان یک اصل تنها شهادت مستقیم را در محاکم کیفری میپذیرد ، با این حال در برخی موارد به علت عدم امکان حضور شاهد اصلی در دادگاه به دلایلی همچون فوت یا بیماری ، شهادت شخصی که اتفاق را از شاهد اصلی شنیده است پذیرفته میپذیرد.

شهادت غیر مستقیم یا شهادت بر شهادت هنگامی اتفاق میفتد که شخص بر مسئله ای را که از جانب شاهد اصلی مستقیما متوجه شده شهادت میدهد. برای مثال علی که شاهد وقوع قتلی در کوچه بوده این مسئله را برای محمد تعریف کند و پس از آن به دلیل فوت علی ، محمد در دادگاه حاضر شده و بر این قتل شهادت دهد.

استفاضه :

استفاضه نوع خاصی از گواهی بوده که در آن از اهالی محل تحقیق به عمل آمده و آنان نیز صرفا شایعات و زمزمه هایی که در میان اهالی محل جریان دارد را بازگو میکنند.بنابراین این نوع از گواهی با دو نوع قبلی تفاوتی اساسی داشته چرا که در آن شاهد موضوعاتی را بیان میکند که شخصا شاهد وقوع آنها نبوده است.

شرایط اعتبار شهادت :

به دلیل اهمیت امر شهادت در رویه ی رسیدگی به دعوی هر شاهد و شهادتی مورد قبول نبوده و به علاوه ممکن است اعتبار هر شهادت با شهادت دیگر متفاوت باشد.ذیلا شرایط اعتبار شاهد و شهادت بطور جداگانه بررسی میگردد.

شرایط شاهد :

شرایطی که شاهد باید داشته باشد تا شهادت او نزد مراجع قضایی تلقی گردد در ماده ی 177 قانون مجازات اسلامی عنوان گشته است. مطابق این ماده شاهد باید بالغ ، عاقل ، با ایمان ، عادل و دارای طهارت در تولد ( متولد از رابطه ی مشروع ) باشد و همچنین در موضوع ذینفع نبوده و با هیچ یک از طرفین دارای خصومت شخصی نباشد.به علاوه وی نباید تکدی گر یا ولگرد باشد.

تشخیص وجود این موارد در شاهد با دادگاه و قاضی بوده وی تعیین میکند که آیا گواه دارای تمامی معیار های فوق میباشد یا خیر.در صورتیکه قاضی تشخیص دهد برخی از این موارد در شاهد وجود ندارند، وی همچنان مختار است تا شهادت این شاهد را به عنوان اماره قضایی تا حدی که خود صلاح میداند بپذیرد.

اولویت ما پاسخ به پرسش شماست
با همـــوکیـــل در ارتبــاط باشیــد

شرایط شهادت :

*شهادت شاهد باید همراه با قطع و یقین باشد و شخص باید موضوعی را که در مورد آن شهادت میدهد خود از نزدیک مشاهده کرده یا شنیده باشد.

*موضوع شهادت شاهد باید با موضوع مورد ادعا یکسان باشد.این شرط مخصوص به شهادت نیست و در تمامی انواع ادله رعایت آن الزامی میباشد.به عنوان نمونه نمیتوان زمانیکه موضوع شهادت تنظیم سند یک خانه در تهران است ، در مورد فروش یک مغازه در یزد شهادت داد.

*درصورتیکه که فرد برای اثبات ادعای خود بیش از یک شاهد را احضار کند ، محتوای شهادت آنان باید با یکدیگر هماهنگ باشد و در صورتیکه اگر شهود شهادت های متفاوتی نسبت به بکدیگر دهند ، این شهادت مورد قبول نمیباشد.

ارزش و توان اثباتی شهادت :

بطور کلی تمامی دعوای مالی و غیر مالی با شهادت قابل اثبات هستند مگر در موارد خاص که قانونگذار آنرا استثنا کرده است.در این میان اگر تمامی شرایط لازم برای اعتبار شهادت در دعاوی ذکر شده در ماده ی 230 آیین دادرسی مدنی وجود داشته باشند ، دادگاه موظف به صدور رای بر اساس این شهادت خواهد بود و درصورت عدم رعایت تمام این شرایط دادگاه میتواند هر میزان از شهادت را که صلاح میداند قبول و به عنوان اماره در نظر گرفته و مابقی آن را رد نماید.

دعاوی متفاوت تعداد شاهدان متفاوتی نیاز دارند که اصل بر وجود دو شاهد مرد است مگر در مواردی که زن نیز میتواند شهادت داده یا تعداد شاهدان بیشتری نیاز است.در تمامی حالات شهادت،گواهی مرد دوبرابر گواهی زن محسوب شده و درصورت امکان گواهی زن در موضوعی باید به ازای هر مرد دو زن شهادت دهند.

ارزش شهادت در برابر سایر ادله ی اثبات دعوی :

در صورتیکه در دادگاه میان شهادت شاهد و ادله ی دیگر مانند سند رسمی یا اماره ی قضایی تناقض وجود داشته باشد،قاضی مجبور است تا از میان ادله ی متفاوت یکی را انتخاب کرده و بر اساس آن رای صادر کند.در این حالت در صورت تعارض سند رسمی با شهادت هیچ یک بر دیگری برتری نداشته و دادگاه ادله ای را که خود تشخیص میدهد به عنوان مبنای رای قرار خواهد داد.

از سوی دیگر در صورت تعارض اماره قضایی و شهادت ، اصل با اماره ی قضایی بوده چراکه مطابق ماده 241 قانون آیین دادرسی مدنی این دادگاه است که ارزش گواهی را مشخص میکند و اماره قضایی که همان علم حاصل شده برای قاضی در طول مدت رسیدگی است در اینجا در تعارض با شهادت است.

سخن نهایی در خصوص نقش شهادت در اثبات دعوی :

در نهایت با توجه به تخصصی و پیچیده بودن مبحث شهادت و همچنین مسئولیت شاهد در برابر قانون و اشخاص توصیه میگردد قبل از هر اقدامی در این راستا با یک وکیل مجرب در این زمینه مشورت فرمایید.

web-design