انواع وصیت نامه و اعتبار آن

ممکن است شخصی بخواهد که پس از مرگ او ، اموری انجام پذیرند یا مالی از دارایی او به شخصی انتقال پیدا کند. در این حالت فرد باید اقدام به انشاء وصیت کرده تا دیگران از جمله قانونگذار و وراث را از قصد خود آگاه کند.

وصیت ممکن است بصورت شفاهی یا در قالب وصیت نامه و کتباً انشاء شود که در ادامه انواع وصیت نامه و اعتبار هر یک بررسی خواهد گشت.

وصیت شفاهی و اعتبار آن :

فرد ممکن است به جای تنظیم وصیت نامه ی کتبی در حضور جمعی از اشخاص اراده ی خود برای زمان پس از مرگ را بیان کرده و بخواهد تا قسمتی از اموالش به شخصی خاص رسیده یا فردی اموری را که خود میت دیگر نمیتواند انجام دهد برای او بجا آورد.

این نوع از وصیت ، وصیت شفاهی نام داشته و اعتبار آن محدود به شرایط خاصی است.مطابق قانون  امور حسبی اگر فردی در شرایطی قرار داشته باشد که هر لحظه احتمال مرگ وی وجود دارد،و او شرایط نوشتن وصیت نامه را ندارد ،وصیت شفاهی وی صحیح است.این موارد در قانون ذکر گردیده اند.برخی از این موارد عبارتند از:

*مواردی مانند جنگ یا بیماری یا سفر در دریا اگر هر لحظه احتمال مرگ وجود داشته باشد.

*افراد نظامی در زمان جنگ و یا زمانیکه در مکانی زندانی شده باشند.

بنابراین وصیت شفاهی تنها در این حالات دارای اعتبار بوده و در بقیه موارد تنها در صورتی قابل اجرا است که ورثه ی او انجام وصیت شفاهی را بپذیرند.در صورت قبول برخی از ورثه و رد برخی دیگر ، به نسبت سهم ورثه ی موافق وصیت اجرا میگردد.

وصیت نامه کتبی و اعتبار  آن :

وصیت نامه سندی است که فرد قبل از مرگ تنظیم میکند تا خواسته های خود پس از مرگ را بیان کرده و مالی را به شخصی انتقال داده یا انجام برخی امور که دیگر خود توانایی انجام آن ها را ندارد به فرد دیگری بسپارد.وصیت نامه ی کتبی به سه نوع خودنوشت ، سری و رسمی تقسیم گشته که اعتبار هر یک نیز متفاوت است. در ادامه به بررسی انواع وصیت نامه و اعتبار هر یک از آنان میپردازیم.

وصیت نامه خودنوشت یا دست نویس :

وصیت نامه ی دست نویس یا خود نوشت سندی عادی است که میت قبل از مرگ خود آنرا تنظیم مینماید تا پس از مرگ برخی از اموال خود را به دیگری انتقال داده یا انجام اموری را به شخصی بسپارد.این نوع از وصیت نامه برای معتبر شمرده شدن باید شرایط زیر را دارا باشد:

*وصیت نامه ی دست نویس حتما باید به خط خود موصی یا وصیت کننده باشد . پس افراد بی سواد امکان تنظیم وصیت نامه ی دست نویس را نخواهند داشت.

*موصی حتما باید وصیت نامه را امضاء کرده و مهر یا اثر انگشت در این نوع از وصیت نامه جایگزین امضاء نمیگردند.

*در وصیتنامه دست نویس،تاریخ تنظیم باید با جزئیات و به خط خود موصی نوشته شده باشد.

*در تنظیم وصیت نامه دست نویس امکان توکیل به غیر وجود ندارد و شخص دیگری نمیتواند به  وکالت از موصی اقدام به تنظیم وصیت نامه کند.

*مطابق قانون امور حسبی ،فردی که وصیت نامه ی خود نوشت در دست او بود،سه ماه از زمان آگهی تصدیق حصر وراثت توسط دادگاه فرصت داشت تا وصیت نامه را ابراز کند وگرنه وصیت نامه دیگر دارای اعتبار نخواهد بود.شورای نگهبان حکم این قسمت از ماده را خلاف موازین شرعی دانست و به همین علت ، در حال حاضر اعتبار وصیت نامه ی خود نوشت مقید به مهلت نیست.

نکته دیگری که باید در تنظیم وصیت نامه خودنوشت ذکر گردد این است که در صورت ایجاد تغییرات یا اضافه کردن برخی موارد جدید در وصیت نامه خود نوشت،این اضافات و تغییرات وصیت نامه جدید محسوب شده و رعایت تمامی شرایط ذکر شده لازم است.

وصیت نامه سری :

وصیتنامه سری ترکیبی از دو نوع دیگر وصیت نامه یعنی وصیت نامه خودنوشت و وصیت نامه رسمی است.این نوع از وصیت نامه با وجود آنکه توسط خود شخص قابل تنظیم بوده و به همین جهت مانند وصیت نامه خودنوشت است،حتما باید به ترتیبی که برای امانت اسناد در قانون ثبت اسناد مقرر شده، در اداره ثبت اسناد قرار داده شوند.

نکات مهم درباره وصیت نامه سری به شرح زیرند:

*وصیت نامه سری میتواند به خط موصی نباشد و صرف امضای او بر سند کفایت میکند.

*مانند وصیت نامه دست نویس افراد بی سواد نمیتوانند وصیت نامه سری تنظیم کنند و مجبور به تنظیم وصیت نامه رسمی هستند.

*خود وصیت نامه سندی عادی محسوب شده اما سند ثبت امانت آن ، سندی رسمی است و به همین علت در صورت ادعا عدم اصالت آن باید اثبات شود.

وصیت نامه رسمی :

وصیت نامه رسمی یا محضری سندی رسمی محسوب شده که در آن موصی در دفتر ثبت اسناد حاضر شده و دست به تنظیم وصیت نامه میزند.وصیت نامه رسمی سند رسمی محسوب شده و اصل با اصالت این وصیت نامه بوده و اگر کسی ادعای عدم اصالت سند را دارد،بار اثبات این ادعا بر دوش اوست.

وصیت نامه رسمی توسط اشخاص بی سواد نیز قابل تنظیم است و همواره یک نسخه از آن نزد دفتر اسناد رسمی وجود دارد.

سخن نهایی در خصوص وصیت :

با توجه به اهمیت و تخصصی بوده مبحث انشاء یا انکار وصیت نامه توصیه میگردد قبل از هر اقدامی در این زمینه با یک وکیل مجرب مشورت نمایید.