اقسام حق انتفاع و طرح دعوی حق انتفاع

اقسام حق انتفاع و طرح دعوی حق انتفاع

سوگند پناهی

اقسام حق انتفاع و طرح دعوی حق انتفاع

حق انتفاع چیست؟ 

حق انتفاع حقی است که شخص در استفاده و منتفع گشتن از مال غیر می تواند داشته باشد. 

چنین حقی به وسیله عقد برقرار شده و مورد استفاده نیز باید مالی باشد که دوام پذیر بوده و در اثر یکباراستعمال نمودن از بین نرود فلذا حق انتفاع تنها به املاک اختصاص ندارد و هرمالی که قابلیت استفاده چند باره را داشته باشد می توان موضوع حق انتفاع قرار داد. 

حق انتفاع با اجازه انتفاع چه تفاوتی دارد؟

واگذاری انتفاع در قالب عقد با صرف اعطای اجازه در انتفاع متفاوت است توضیح آنکه، پس از واگذاری حق انتفاع با عقد ، منتفع ، مالک حق مذکور می شود  ولیکن در صرف اجازه ، منتفع حقی پیدا نمی کند بلکه انتفاع بر او حلال و مباح می گردد. 

به طور مثال اگر کسی دیگری را به منزل خود دعوت کند، مهمان می تواند از خوردنیها و نوشیدنی ها ی موجود استفاده نماید ، بدون انکه به مال مالک، تجاوز نموده باشد ولی حقی بر ان ها پیدا نمی کند 

انواع حق انتفاع :

حق انتفاع بر سه قسم است و قسم نخست خود شامل پنج قسم

1-عمری ، رقبی ، سکنی ، مطلق و موبد (در معنای خاص، حق حبس)

2-وقف

3-حق  انتفاع از مباحات

 

1-عمری ، رقبی ، سکنی ، مطلق و موبد (در معنای خاص، حق حبس

-عمری حق انتفاعی است که مدت آن به طول عمر مالک ، منتفع یا شخص ثالثی برقرار می شود. 

-رقبی حق انتفاعی است که برای ان ،مدت معلومی مشخص گردیده است مثلا سه سال . کلمه رقبی از ارتقاب به معنای انتظار می اید یعنی مالک انتظار می کشد که مدت تمام شود و بتواند از مال خود منتفع شود. 

-سکنی حق انتفاعی است جهت سکونت در مسکن متعلق به غیر . در واقع چون سکونت نوع رایجی از حق انتفاع است، قانونگذار نام خاصی را برای ان مقرر نموده است.

-مطلق حق انتفاعی است که مالک در ان مدتی مشخص ننموده است فلذا بر خلاف سایر اقسام انتفاع ،عقدی جایز و قابل فسخ از جانب مالک خواهد بود.

-موبد حق انتفاعی است که در آن دوام مدنظر بوده  و مادامی که عین مال باقیست دارنده حق انتفاع می تواند از ان منتفع شود .

2-وقف: حق انتفاعی است که  به موجب ان مال از ملکیت خارج شده و قابلیت نقل و انتقال را از جانب مالک یا هر فرد دیگری از دست می دهد و منافع ان صرف امور اجتماعی و خیریه می شود.

3-انتفاع از مباحات : حقی انتفاعی است نسبت به مالی که مالک ندارد یا مالکش نامشخص و مجهول است. 

نکته: حق انتفاع اصولاً رایگان است ولی معوض و غیر مجانی بودن ان نیز مانع قانونی ندارد 

حق انتفاع چگونه زایل می شود؟

قانون مدنی تنها به دو مورد اشاره نموده ، نخست با انقضا مدت در انواعی از حق انتفاع که مدت در ان ها مشخص گردیده  و دیگری با تلف شدن مال مورد انتفاع 

ولیکن موارد زوال این حق ،منحصر به دو مورد فوق نیست، با اقاله و توافق به بر هم زدن دو جانبه با فسخ یکجانبه یا فوت مالک در حبس مطلق ویا با اعمال حق فسخ در موردی که طرفین حق فسخ را ضمن عقد تعیین کرده باشند و نیز سایر موارد، ممکن است حق انتفاع به پایان  برسد.

 آیا حق انتفاع توسط منتفع، قابل انتقال به غیر است؟

این حق نیز مانند سایر حقوق مالی قابل انتقال است مگر انکه شخصیت منتفع، علت عمده واگذاری این حق توسط مالک باشد فلذا اصولا در انتفاعاتی که مالک رایگان و مجانی، به جهت دوستی ، اشنایی و و سایر انگیزه ها در اختیار شخص قرارمی دهد، این حق قابل واگذاری به غیر نیست.

تکالیف مالک نسبت به مال موضوع انتفاع چگونه است؟

 وی می تواند تصرفاتی که را به حقوق منتفع خدشه وارد نمی اورد در ملک خویش اعمال نماید مثلا می تواند ملک خود را بفروشد ولی تا وقتی که حق منتفع برقرار است مالک جدید حق اخراج او از ملک را ندارد در خصوص مخارج نیز، هزینه های لازم برای نگه داری یا تعمیر و قابل استفاده نمودن مال با مالک است مگر عرف یا شرطی غیر از این موجود باشد.

تکالیف منتفع نسبت به مال موضوع انتفاع چگونه است؟

 وی باید طبق حدود و ثغور تعیین شده در عقد از ملک استفاده نماید و اگر محدوده تصرفات وی تعیین نشده باشد باید به میزانی که متعارف و معقول است منتفع گردد و همچنین باید در استعمال خود سو استفاده و تعدی و تفریط نیز انجام ندهد. به طور مثال باغی که حق انتفاع ان واگذار شده و عرف و نیاز درختان به ابیاری ،هفته ای یک مرتبه است در صورت مشروب نمودن هرروزه درختان ،منتفع از حدود انتفاع خود خارج شده و متخلف است.

چگونگی طرح دعوی پیرامون اثبات حق انتفاع :

اصل بر این است که مالک نسبت به ملک خود، اختیار و تسط کامل داشته باشد .

 حق انتفاع برای شخص دیگر، باعث محدود شدن تسلط مالک بر ملک خویش است و به همین خاطر وجود حق انتفاع برای شخص ، نیاز به اثبات دارد، بر این اساس کسی که مدعی چنین حقی است و قرارداد مکتوبی نیز ندارد ، می تواند برای اثبات حق خود به سایرطرق  من جمله شهادت شهود تمسک ورزد .

پس از صدور حکم در تایید حق انتفاع، توسط قاضی رسیدگی کننده، دارنده حق می تواند به استناد ان رای نسبت به طرح دعاوی رفع مزاحمت و رفع ممانعت از حق نیز اقدام نماید.

سخن پایانی: اگر شما نیز در استفاده از حق خود به مشکلی از جانب مالک یا شخص ثالث برخورده اید پیشنهاد می شود برای ارائه راهکار منطقی و قانونی ، جهت رفع مشکل با وکیل متخصص ملکی مشاوره نمایید.

تا رسیدن به نتیجه مطلوب در کنار شما هستیم