تمکین

مقدمه

به موجب عقد نکاح  زوجین در مقابل یکدیگر ملزم به رعایت تکلیفی میشوند که حسب قانون تعیین گردیده شده است. این تبعیت برای زوجه که در قالب تمکین عام و خاص میباشد این است که مطابق قانون، باید ازهمسر خود تبعیت کند و وظایفی را برای او تعیین شده که نمیتواند از انجام آنها خودداری کند، والا از دریافت حق مالی خود به عنوان نفقه، محروم میشود. 

تمکین عام چیست؟

عبارست از وظایفی که مرتبط با زندگی مشترک بوده و زوجه حسب دستور همسرش به عنوان سرپرست خانواده ملزم به رعایت ان بوده است که به عنوان مثال میتوان به مواد۱۱۴ و ۱۱۷ قانون مدنی اشاره نمود که بیان داشته که زوجه ملزم بوده که در منزلی که همسرش میگوید سکونت داشته باشد مگر انکه قانونگذار در شرایطی به زوجه این اجازه را داده باشد که در مواردی به غیر از اقامتگاه زوجه سکونت بنماید.

تمکین خاص چیست؟

منظور انجام وظایف زناشویی  میباشد و زوجه ملزم به برقراری رابطه جنسی با همسر خود در موقعیت زمانی و مکانی، با تقاضای زوج  است و نمیتواند از درخواست زوج ممانعت بورزد مگر انکه به دلایلی به دادگاه علت عدم برقراری رابطه جنسی با همسرش را به اثبات برساند.

ارکان دعوای الزام به تمکین چه می باشد؟

۱-دعوای تمکین ویژه عقد نکاح است و به طور مثال پدر علیه فرزند خود نمی تواند دادخواست الزام به تمکین دهد.

۲-مرد برای اینکه بتواند دعوای الزام به تمکین را مطرح سازد می بایست اقدام به تهیه منزل مسکونی متناسب با شان خانوادگی زن نماید.

۳-در صورتی که زوجه باکره باشد و هنوز اقدام به تمکین ننموده باشد علی رغم مهیا بودن شرایطی که در بالا بیان شد می تواند از انجام تمکین امتناع بورزد.

نشوز به چه معنا می باشد؟

نشوز به معنای عدم اطاعت زن از مرد می باشد و زنی که اقدام به تمکین عام و خاص از شوهر خود نمی نماید را ناشزه می گویند.

آثار عدم تمکین برای زوجه چیست؟

زوجه به دلیل عدم تمکین ودر نتیجه حکم ناشزگی، مستحق دریافت نفقه نیست اما در رابطه با مهریه این موضوع مطابقت ندارد و زوجه اگر از همسر خود تمکین نکند بازهم مستحق دریافت حق مالی خود  یعنی مهریه میباشد. همچنین اگر زوجه تمکین نکند و علل عدم تمکین به صورت موجه بوده باشد برای طلاق وی از زوج خللی ایجاد نمیکند و مسلما در این شرایط این حقوق زوجه به هیچ عنوان اسقاط نمیگردد. 

گرفتن رای تمکین برای مرد چه امتیازی دارد؟

در صورت اخذ رای الزام به تمکین توسط مرد و عدم اجرای رای تمکین توسط زن این موضوع دو حق را به مرد می دهد که عبارت است از:

اول: با توجه به ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، مرد دیگر نیازی نمی باشد به زن نفقه بدهد و به عبارت دیگر مرد تکلیفی به پرداخت نفقه ندارد.

دوم: با توجه به بند ۳ ماده ۱۶ قانون حمایت از خانواده مرد می تواند از دادگاه خانواده درخواست تجویز ازدواج مجدد نماید.

موارد دفاع زوجه برای عدم تمکین چیست؟ 

مثلا اگر مرد مسکن و ماوای مشخصی نداشته باشد دادخواست الزام به تمکین از وی پذیرفته نمیشود. 

یا مثلا  طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی نفقه زن در عقد دایم برعهده مرد است پس اگر مرد ترک انفاق نموده و بر دادگاه احراز گردد که مرد نفقه پرداخت ننموده است دادخواست الزام به تمکین وی پذیرفته نمیشود.

اگر مرد بیماری جنسی داشته باشد و ارتباط وی زوجه مضر باشد یا مرد رفتار های پرخطر در رابطه داشته باشد و اثبات شود بازهم رد دادخواست تمکین از سوی زوج صورت میگرد.

همچنین اگر زوجه از حق حبس خود استفاده کند یعنی پس از عقد نکاح از ایفای رابطه زناشویی با مرد امتناع بورزد و حتی یکبار هم تمکین ننموده باشد میتواند تمکین را به اخذ مهریه موکول نماید که در این صورت بازهم دادخواست تمکین از سوی زوج رد میشود.

آثار عدم تمکین زوجه برای زوج چه می باشد؟

چنانچه زنی ناشزه باشد و این امر در دادگاه ثابت شود و دادگاه حکم به تمکین زن در مقابل شوهر بدهد و زن از این امر امتناع بورزد محکمه نمیتواند  زن را به  تمکین اجبار نماید اما به جهت عدم تمکین زن و ناشزه شناخته شدن وی، مجوز ازدواج مجدد مرد بدون اذن زن ناشزه را به مرد می دهد و مرد میتواند بدون کسب اجازه از زن ناشزه جهت ازدواج مجدد اقدام نماید.

اثبات تمکین یا عدم تمکین بر عهده کیست؟

در خصوص این موضوع که تمکین یا عدم تمکین را چه شخصی باید اثبات کند در محاکم خانواده اختلاف نظر وجود دارد عده ای از حقوق دانان بر این نظر می باشند که با توجه بر این که اصل بر عدم می باشد پس اصل بر این است که زن تمکین نکرده و در صورتی که زن ادعای تمکین را دارد می بایست بتواند ادعای خود را ثابت نماید گروهی دیگر از حقوق دانان بر این نظر می باشند که در دعوای تمکین زوج چون مدعی می باشد باید بتواند ادعای خود را ثابت نماید به نظر می رسد نظر گروه دوم با رویه قضاییه منطبق تر باشد 

اگر زن ادعا کند که مرد او را از خانه اخراج کرده است تکلیف دعوای تمکین چیست؟

حتی اگر مرد اقدام به اخراج زن از خانه نموده باشد این موضوع از منظر حقوقی نمی تواند مجوزی برای عدم تمکین زن باشد چرا که مرد با طرح دعوای تمکین خواستار بازگشت زن به خانه شده است مگر اینکه زن مدعی باشد که شرایط ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی وجود دارد که موجب خوف ضرر بدنی و مالی و شرافتی برای زن می باشد که در این صورت زن می تواند در منزل جداگانه زندگی نماید.

سوال: آیا ضرب و جرح جزئی از سوی مرد مجوز برای عدم تمکین از سوی زن می باشد؟

عموما محاکم ضرب و جرح و مشاجره جزئی را دلیلی برای عدم تمکین از سوی زن نمی داند 

آیا زن مکلف به انجام زندگی مشترک با مرد در منزل پدر شوهر خود می باشد؟

در خصوص پاسخ به پرسش فوق باید گفت که زن مکلف به زندگی در منزل پدر شوهر خود نمی باشد و مرد می بایست اقدام به تهیه یک واحد مستقل برای زندگی مشترک نماید ولی اگر زوجین صرفا در آپارتمانی زندگی کنند که مالک یکی از این واحد ها پدر شوهرش می باشد و از منزل مشترک به صورت کامل مستقل می باشد زوجه نمی تواند این موضوع را که با پدر شوهر خود در یک آپارتمان زندگی می کند را دستاویزی برای عدم تمکین قرار دهد.

آیا قبل از انجام عروسی می توان الزام زن به تمکین را خواست؟

برخلاف رسم و رسومات به محض وقوع عقد نکاح تکالیف زن و شوهری بین زوجین به وجود می آید و یکی از این تکالیف انجام تمکین از سوی زن می باشد و همچنین مرد نیز موظف به پرداخت کامل نفقه به همسر خود می باشد پس می توان الزام زن به انجام تمکین را حتی قبل از عروسی نیز خواست البته این موضوع منوط بر این است که زن از حق حبس خود استفاده نکرده باشد پس اگر زن باکره باشد و هنوز اقدام به تمکین خاص از همسر خود ننموده باشد و مهریه او نیز عند المطالبه باشد می تواند از انجام تمکین تا زمانی که خودش دلش بخواهد که می تواند بعد از عروسی باشد استنکاف ورزد.

تمکین در نکاح موقت چگونه است؟

طبق ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی تمکین در نکاح موقت هم مطرح میباشد زیرا همین که نکاح به طور صحیح واقع گردد، رابطه زوجیت بین دو طرف ایجاد و حقوق و تکالیف زوجین در مقابل یکدیگر برقرار میشود.

در نکاح موقت به حکم ماده ۱۱۳ نفقه وجود ندارد لذا در صورتیکه زن تمکین نکند بر خلاف عقد دائم مهریه تجزیه میشود و یعنی به مدتی که زن تمکین مرده است مهریه به همان مقدار محاسبه میشود و زن مستحق همان مقدار است.

دادگاه صالح الزام به تمکین کجاست؟

دعوای الزام به تمکین یک دعوی غیرمالی است که در صلاحیت دادگاه خانواده محل اقامت زوجه میباشد که زوج در ابتدا و قبل از طرح شکایت باید اظهارنامه مبنی بر الزام زوجه به تمکین بفرستد و اگر نتیجه بخش نبود باید دادخواستی تنظیم کند که زوجه به عنوان خوانده محسوب میگردد.

توصیه پایانی  در خصوص تمکین: 

با توجه به پیچیدگی هایی که مباحث حقوق خانواده دارد به شما ما توصیه می کنیم قبل از انجام هر کاری با وکیل متخصص در حوزه حقوق خانواده مشورت نمایید ما در هم وکیل می توانیم به شما بهترین وکلا در هر حوزه ای را معرفی نماییم.