مطالبه ضرر و زیان تخلف از اجرای تعهدات

مقدمه : 

در بسیاری از قراردادها، طرفین نسبت به یکدیگر تعهداتی را متقبل می شوند. حال ممکن است، یکی از طرفین معامله، نسبت به اجرای تعهدات خود تخلف کند. این تخلف ممکن است ،به صورت تاخیر در انجام و اجرای تعهد باشد و یا به طور کلی، عدم انجام تعهد. چنانچه در اثر خلف وعده و بد عهدی یکی از طرفین ،خسارتی به طرف دیگر معامله وارد اید، وی می تواند برای جبران خسارات وارده، دادخواستی، تحت عنوان مطالبه ضرر و زیان ناشی از تخلف از قرارداد را به مرجع قضایی صالح، تقدیم نماید 

چه شرایطی برای الزام متعهد، به جبران خسارت باید مهیا باشد؟

به موجب مواد 226الی 229 قانون مدنی ،از جمله شرایط استحقاق خواهان به جبران خسارت ،این است که 1- بابت انجام تعهد مهلت و مدتی مقرر شده باشد و ان مدت به اتمام رسیده باشد . 2- اگر مدتی تعیین نشده ،خواهان اثبات نماید اختیار و انتخاب زمان انجام تعهد، با او بوده و ان را از متعهد مطالبه نموده باشد 3- رابطه سببیت بین ورود خسارت و ترک فعل از جانب متعهد برقرار باشد 4-متعهد نتواند ثابت کند که تخلف او، ناشی از قوه قهری خارج از اختیار او بوده است . 

پرسش : اگر در ضمن قرارداد، شرطی جهت جبران خسارت قید شده باشد، ایا امکان مطالبه خسارت قراردادی معین شده و نیز خسارت ناشی از تخلف از قرارداد، به طور همزمان وجود دارد؟

اگر در قرارداد فی مابین، خسارتی از قرار بابت هرروز تاخیر، nمبلغ و یا .. تعیین شده باشد که اصطلاحا به ان وجه التزام قراردادی می گویند،  تنها همان خسارت قابل مطالبه بوده و دیگر خسارت ناشی از تخلف یا مسئولیت مدنی شامل حال مدعی نمی گردد. در این حالت سقف ضررو زیان قابل مطالبه همان مبلغ وجه التزام بوده و اگر ضررو زیانی مازاد بر ان بر مدعی وارد شده باشد قاضی صرفا به همان مبلغ مندرج در قرارداد، اکتفا می نماید 

تفاوت دعوای مطالبه ضررو زیان با دادخواست مطالبه وجه التزام قراردای در چیست؟

وجه تمایز دو دعوی در اینست که در مطالبه وجه التزام صرف تخلف متعهد، از انجام تعهد، کافی بوده و نیازی به اثبات رابطه سببیت بین رفتار او و ورود خسارت به مدعی وجود ندارد ،ولیکن در مطالبه ضررو زیان، اثبات این رابطه مستقیم بین فعل یا ترک فعل متعهد و ورود ضرر به مدعی ،برای صدور حکم به نفع مدعی لازم است . اگر متعهد بتواند دادگاه را متقاعد نماید ،که عدم انجام یا تاخیر در انجام تعهد ،ناشی از وقایع قهری و خارج از اختیار او بوده، دادگاه وی را از جبران خسارت بری می نماید.

نکته: در تعهداتی که موضوع ان پرداخت وجه نقدی از جانب متعهد است، در صورت تخلف از انجام ،به جای دادخواست خسارت تاخیر انجام تعهد ، باید خسارت تاخیر در تادیه به دادگاه ارائه شود. 

نکته: این امکان وجود دارد که دادخواست ضررو زیان ناشی از تاخیر در انجام تعهد به همراه خواسته الزام به ایفا تعهد ارائه گردد ولیکن خسارت ناشی از عدم انجام تعهد ، قابل جمع با الزام به ایفا، نخواهد بود.

در صورت صدور حکم به نفع خواهان مراحل اجرای رای به چه منوال است؟

معمولا در پرونده های ضرر و زیان قراردای برای تعیین میزان دقیق خسارت وارده، امر مربوطه به کارشناس متخصص ارجاع می گردد و انگاه پس از اعلام نظریه وی، دادگاه مبادرت به صدور رای می نماید. بعد از قطعیت رای به نفع خواهان و درخواست صدور اجرائیه از جانب وی، پرونده به دادورز اجرا ارجاع شده و عملیات اجرایی اغاز می گردد. 

محکوم له برای وصول مطالبات خود، اگر مالی از محکوم علیه می شناسد، ان را معرفی نموده و در غیر اینصورت، درخواست استعلام سه گانه از حساب های بانکی ، اداره ثبت اسناد و املاک و پلیس راهور را، جهت توقیف وجه نقد، ملک و یا خودرو متعلق به محکوم علیه  را از دادورز مربوطه، می خواهد. اگر موفق به توقیف مالی شد، پس از قیمت گذاری مال توسط کارشناس ،طلب از ان وصول شده و چنانچه مالی از محکوم علیه یافت نشود ،به استناد ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی ،می توان درخواست صدور برگ جلب بدهکار را از واحد اجرا، تقاضا نمود 

سخن پایانی در مورد مطالبه ضرر و زیان تخلف از اجرای قرارداد : 

به دلیل گستردگی دنیای حقوق و قراردادها، پیشنهاد می شود چه در مرحله انعقاد قرارداد و چه در مرحله ایجاد اختلاف ناشی از ان، حتما و اکیدا از یک فرد متخصص و با تجربه کمک بگیرید و ان فرد کسی نیست جز وکیل دادگستری، چرا که هیچ کس از مشاوره با اهل فن ضرر نکرده، فلذا حتما از این اختیار استفاده نمایید