مطالبه ثمن قرارداد

مقدمه : 

هنگامی که مالی در ازای پرداخت وجه، به فروش می رسد پیش از امضای قرارداد  توافقی بین فروشنده و خریدار، نسبت به میزان و نحوه پرداخت ثمن و در مقابل تحویل مال، حاصل می شود. به طور کلی به موجب ماده ۳۶۲ قانون مدنی به محض انعقاد قرارداد بیع، خریدار، مالک مبیع (مورد معامله)  و فروشنده نیز مالک قیمت یا همان ثمن مقرر می گردد. فلذا قرارداد بیع، فروشنده را وادار به تحویل مبیع و خریدار را موظف به پرداخت ثمن می نماید.

آیا به محض وقوع بیع،  خریدار مکلف است مبلغ ثمن را نقدا بپردازد؟ 

همانگونه که درقسمت فوق اشاره شد،  به مجرد انعقاد بیع، مالکیت طرفین نسبت به عوضین معامله، یعنی مبیع و ثمن برقرار می شود لکن مرسوم است، برابر توافق فی مابین مهلتی جهت تادیه ثمن و یا تحویل مبیع،  ضمن عقد درج شود. بدین نحو که مقداری از ثمن ابتدا و مقداری از آن نیز،  هنگام انتقال رسمی ملک در دفترخانه اسناد رسمی پرداخت شود.  در مقابل نیز فروشنده ممکن است متعهد شده باشد که زمان تحویل مبیع به موعد معینی موکول گردد.  از آنجا که قانون،  اراده آزاد متعاملین را در درج شروط، به رسمیت شناخته،  هر شرطی مبنی بر زمان و نحوه پرداخت ثمن یا تحویل مال،  تا انجایی که مخالف با قوانین آمره نباشد محترم است.
 

 اجتناب خریدار از تادیه ثمن معامله و تکلیف فروشنده چیست ؟

پرسش : اگر با وجود سر رسید مهلت پرداخت ثمن،  خریدار از تادیه آن اجتناب نماید، فروشنده چه راهکاری در پیش دارد؟ 

از انجا که شروط ضمن عقد، پیرامون کیفیت و کمیت عوضین معامله الزام اور است،  اگر خریدار برخلاف تعهدات خود  ثمن را در زمان موعود،  به فروشنده پرداخت ننماید فروشنده می تواند جهت الزام وی به ادای دین خویش،  دادخواستی با عنوان مطالبه ثمن به علاوه کلیه خسارات وارده را به دادگاه صالح تقدیم نماید. 

مرجع صالح به رسیدگی مطالبه ثمن قرارداد کجاست؟

از آنجا که ثمن معامله غالبا به صورت  پول و وجه رایج تعیین می گردد،  بنابراین دین محسوب شده و براساس قانون آیین دادرسی مدنی در دادگاه محل اقامت خوانده،  محل انعقاد عقد و یا محل اجرای تعهدات،  اقامه می گردد.  فروشنده امکان طرح دعوی را در هریک از سه محل مذکور دارد فلذا توصیه می شود،  باتوجه به حق انتخاب اعطا شده،  در دادگاهی که دسترسی خواهان، سهولت دارد،  دعوی اقامه گردد. 

چنانچه فروشنده،  شخصی را به عنوان وکیل در فروش،  تعیین نماید و وی قرارداد را با خریدار منعقد نموده و ثمن را نیز اخذ کرده باشد، لکن به فروشنده تسلیم ننموده باشد، فروشنده چه دادخواستی باید مطرح کند؟ 

در این باره دو فرض مطرح است، چنانچه وکیل علاوه بر وکالت در فروش  وکالت در اخذ ثمن را هم اخذ نموده باشد در این صورت فروشنده حق مراجعه به خریدار را نداشته و باید به طرفیت وکیل،  دادخواست مطالبه وجه را تقدیم دادگاه نماید.  ولیکن در شرایطی که فروشنده،  ضمن اعطای وکالت در فروش،  حق دریافت ثمن را به وکیل تعیینی نداده باشد،  و علی رغم این،  خریدار ثمن را به وکیل پرداخت نماید،  ضمه خریدار بری نشده و فروشنده می تواند علیه وی دادخواست مطالبه ثمن را تنظیم نماید. 

نحوه اجرای حکم دادگاه مبنی  بر محکومیت خریدار به پرداخت ثمن چگونه است؟

پس از صدور حکم دادگاه خواهان با تشکیل پرونده اجرائی درخواست اخذ استعلامات سه گانه از بانک مرکزی، اداره ثبت اسناد و املاک و نیز پلیس راهور را جهت توقیف اموال محکوم علیه می نماید. چنانچه اموالی یافت شد پس از انجام تشریفات لازم، به میزان مبلغ درج شده در اجرائیه وصول و به حساب محکوم له واریز می گردد و چنانچه وی موفق به توقیف هیچ مالی نگردید می تواند در صورت عدم ارائه دادخواست اعسار و تقسیط محکوم به از جانب محکوم علیه، در مهلت قانونی، برگه جلب سیار وی را اخذ نماید تا در طول مدت اعتبار ان هر کجا که محکوم را یافت، او را توسط مامور کلانتری جلب و راهی زندان نماید.

نکته:  چنانچه خریدار،  جهت پرداخت ثمن،  چک مدت دار تسلیم فروشنده کرده باشد،  درفرض نقد نشدن چک در سررسید،  فروشنده باید دادخواست مطالبه وجه چک را ارائه نماید، نه مطالبه ثمن. 

سخن پایانی در مورد مطالبه ثمن قرارداد: 

با توجه به وجود نکات جزئی فراوان، پیرامون نحوه طرح دعوی مطالبه ثمن،  توصیه می شود حتما پیش از هرگونه اقدام،  با وکیل دادگستری مشورت های لازم را انجام دهید.