حق ملاقات با فرزند

حق ملاقات با فرزند حقی است که نمی توان پدر و مادری را از آن محروم کرد، حتی این حق فقط مخصوص پدر و مادر نیست و اجداد پدری و مادری نیز دارای چنین حقی می باشند.

مقدمه : 

دیدن فرزند که به عنوان امانتی از جانب خداوند به پدر و مادر اعطا می شود حق مسلم ابوین طفل بوده و تحت هیچ شرایطی نمی توان این حق را به طور کامل از آنها گرفت. ممکن است به دلایل مختلف و خاص، بر اساس مصلحت طفل ،به وسیله حکم دادگاه بتوان این حق را محدود و فواصل ملاقات را افزایش داد اما ساقط و زایل کردن ان، به طور کلی، امکان پذیر نیست. 

آیا حق ملاقات با طفل ، تنها مختص پدر و مادر است؟

اگرچه در بادی امر این حق فقط مخصوص پدر و مادر به نظر می رسد ولی نباید آن را محدود به این دو تن دانست. در واقع جد پدری که به عنوان ولی قهری طفل به حساب می آید نیز مسلما دارای این حق بوده و از طرفی سایر اجداد پدری و مادری را نیز می بایست در زمره ی دارندگان حق قلمداد نمود. 

خواهران و برادران یا سایر اقوام طفل هم می توانند با او ملاقات نمایند خصوصا در مواردی که پیوند عاطفی محکمی میان آنها وجود داشته باشد که گسستن این پیوند، موجب لطمات روحی برای طفل باشد، هرچند اثبات این پیوند درباره اقوام غیر متعارف از نظر درجه قرابت، مستلزم ارائه دلیل و احراز آن توسط دادگاه است.

پرسش : اگراشخاصی که حضانت طفل به عهده ان ها می باشد، مانع ملاقات افراد ذی حق شوند، کدام دادگاه صلاحیت رسیدگی به دعاوی مربوطه را دارد؟

اگر فردی که حضانت طفل با اوست مانع ملاقات طفل با نزدیکانش شود، رسیدگی به این موضوع در صلاحیت دادگاه خانواده خواهد بود. چنانچه فرد یا افراد دیگر، به جز شخصی که حضانت دارد، مانع اجرای حکم و دستور دادگاه شود یا از استرداد طفل اجتناب نماید، دادگاه آن شخص را ملزم به رفع ممانعت و استرداد طفل می کند و در صورت سرپیچی و تخطی از دستور دادگاه، تا زمان اجرای حکم حبس خواهد شد

آیا می توان در راستای رعایت مصلحت طفل ،حق ملاقات اولیای واقعی را سلب نمود؟

به عنوان مثال، زن و شوهری که با احراز اختلاف از هم جدا می شوند و فرزندی هم دارا هستند ،بعد از طلاق ،ان پسر بچه را تحت حضانت و سرپرستی خانواده دیگری که فاقد اولاد هستند قرار می دهند و برای ان خانواده نیز به موجب حکم دادگاه، حضانت و سرپرستی، صادر می شود. 

بعد از مدتی پدر و مادر واقعی طفل که حاضر به نگه داری از فرزند خویش نبودند، تقاضای ملاقات طفل را می نمایند. به دنبال ان خانواده ای که سرپرستی طفل را عهده دار شده ،اظهار می دارند که تصور ان کودک بر این است که انها خانواده و پدر و مادر واقعی او هستند و در صورت چنین ملاقاتی ،کودک در معرض اسیب های روحی و روانی قرار می گیرد. به نظراکثریت حقوق دانان، در چنین شرایطی اعمال مصلحت طفل نمی تواند موجب سلب و ساقط شدن حق پدر و مادر واقعی او شود. چرا که این حق طبیعی و احساسی هر پدر و مادری است که با کودک خود ملاقات داشته باشد زیرا ممکن است آن کودک بزرگ شده و بعد ها متوجه اصل داستان شود و این پنهان کاری و عدم ملاقات با والدین حقیقی اش صدمات بیشتری به او وارد سازد. فلذا هر چند پدر و مادر، در حق فرزند خود، جفا و خطا کرده اند ولی قاضی محکمه با در نظر گرفتن مصلحت هر دو طرف باید حکم مقتضی را صادر نماید.

بنابر ماده 1174 قانون مدنی، در صورتی که والدین طفل جدا و دور از هم سکونت دارند، هرکدام از پدر و مادر که حضانت و نگه داری طفل با او نیست، اجازه ملاقات با فرزند را خواهد داشت . حال چنانچه پدر طفل فوت کند و کودک تحت حضانت مادر خود باشد، این حق ملاقات برای جد پدری او خواهد بود ؟

در صورت فوت پدر اگر طفل تحت سرپرستی مادر باشد اجداد پدری و مادری به خصوص جد پدری به عنوان ولی قهری، حق ملاقات را با نوه خود دارا هستند و در صورت ممانعت مادر از این امر دادگاه می تواند وی را ملزم بهررفع ممانعت و اجازه ملاقات کند. علاوه بر ان جد پدری به عنوان ولی قهری حق ویژه ای نسبت به نوه ی پسری خود داشته و جهت انجام وظایف مربوط به سمتش ، ملاقات ضرورت خواهد داشت.

نکته: ماده 310 قانون ایین دادرسی مدنی بیان داشته، در موضوعاتی که تعیین تکلیف، ضرورت و در عین حال فوریت دارد ،دادگاه می تواند نسبت به آن ، با صدور قرار دستور موقت، تعیین تکلیف موقتی را لحاظ نماید. در بحث ملاقات نیز درخواست چنین دستوری بلا مانع است 

سخن پایانی در مورد حق ملاقات با فرزند:

 با توجه به اهمیت ویژه موضوع ،چنانچه با چنین مسئله ای رو به رو هستید، حتما به کمک وکیل متخصص در حوزه حقوق خانواده ،می توانید بهترین راهکار را جهت ملاقات با فرزند خود، دریافت نمایید.