نحوه تقسیم ارث در وراث طبقه دوم

هر فرد در زمان حیات خود دارایی و اموالی دارد که پس از مرگ دیگر متعلق به خود او نبوده و به ورثه ی او خواهد رسید.ورثه اشخاصی هستند که به جهت رابطه ی سببی یا نسبی با متوفی مالک قسمتی از اموال او پس مرگ میگردند.نکته ی مهم در زمینه ارث بری، عدم بردن ارث از متوفی در صورت وجود وارثی نزدیک تر به میت است و وارث درجه نزدیک تر وارث درجه دور تر را از ارث محروم میکند.

در این مقاله ابتدا به تعریف برخی مفاهیم مهم در مبحث ارث که برای درک بهتر محتوا نیاز است میپردازیم و پس از آن فرمول محاسبه ارث در هر طبقه دوم وراث بیان میگردد.برای مطالعه نحوه تقسیم ارث در طبقات دیگر به مقاله های مرتبط که در سایت قرار گرفته اند مراجعه فرمایید.

تعریف مفاهیم مرتبط ارث

ارث: سهم بردن از اموال شخص متوفی به علت وجود قرابت با وی

وارث:شخصی است که از متوفی ارث میبرد.

اخوه: در مبحث ارث ، به برادران و خواهران متوفی اخوه میگویند.

قرابت سببی:

رابطه خویشاوندی که از طریق ازدواج میان افراد شکل میگیرد را قرابت سببی میگویند.برای نمونه زن و شوهر با یکدیگر قرابت سببی دارند.قرابت یکی از موجبات ارث بری میباشد.

قرابت نسبی: 

قرابتی که از ابتدا و بر اساس تولد و خون میان افراد شکل میگیرد، قرابت سببی نام دارد،همانند رابطه ی برادران و خواهران و یا رابطه ی میان پدر و فرزندانش.این نوع از قرابت نیز باعث ارث بردن از متوفی خواهد شد.

حجب:

به حالتی گفته میشود ک شخص به علت وجود فردی نزدیک تر به ارث از ارث بردن بصورت کلی یا جزئی محروم میشود. شخصی که باعث حجب میشود ، حاجب نام دارد.

حجب حرمانی: 

اگر شخصی به واسطه ی وجود دیگری به طور کلی از ارث بردن محروم شود، حجب  حرمانی نام دارد.

حجب نقصانی: 

اگر وجود شخصی باعث کمتر شدن سهم فرد از میراث گردد،این نوع از حجب حجب نقصانی است.

ابی:

رابطه ی خویشاوندی از جانب پدر را ابی میگویند.برای نمونه دو برادر که پدرشان یک شخص بوده اما از مادران متفاوتی متولد شده اند.

امی:

رابطه ی میان خواهر و برادر که مادر مشترک و پدر متفاوت دارند را رابطه ی امی میگویند.

ابوینی:

رابطه ی برادر خواهری که پدر و مادر آنها یکی است ، رابطه ی ابوینی نام دارد.

صاحبان فرض:

اشخاصی هستند که سهم آنها از ماترک همواره مشخص و نسبتی معین است.

صاحبان قرابت: 

افرادی که سهمشان از ترکه همواره معین نبوده و در حالات مختلف سهم متفاوتی میبرند.

طبقات وراث شامل چه کسانی می شود ؟

به عنوان یک قاعده در عالم حقوق هر طبقه تنها زمانی از متوفی ارث خواهد برد، که در طبقه ی قبل از خود وارثی وجود نداشته باشد. طبقه ی وراثت میزان نزدیکی به شخص میت را مشخص میکند و بصورت کلی طبقات وراث را میتوان به سه دسته تقسیم کرد. مطابق ماده ی 862 قانون مدنی « اشخاصی که به موجب نسب ارث میبرند سه طبقه اند:

1-پدر و مادر و اولا و اولاد اولاد

2-اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها

3-اعمام و عمّات و اخوال و خالات و اولاد آنها»

طبقه دوم وراث 

مطابق ماده 862 قانون مدنی طبقه ی دوم وراث را اجداد چه پدری یا مادری،برادر ها و خواهر ها و همچنین فرزندان آنان تشکیل میدهند.

قاعده کلی در ارث و طبقات ارث,عدم ارث بری طبقات پایین تر در صورت وجود طبقات بالاتر است.پس اگر در طبقه ی اول شخصی وجود داشته باشد،ارث به او رسیده و کسی در طبقه دوم ارث نخواهد برد.

ارث اجداد (پدر بزرگ و مادر بزرگ)

در صورتیکه متوفی در طبقه ی اول و دوم غیر از پدر بزرگ و مادر بزرگ شخص دیگری را نداشته باشد،ایشان تمام ترکه را به ارث میبرند.

در حالتیکه متوفی پدربزرگ و مادربزرگ های متعددی داشته باشد،اگر همه آنها پدری باشند،مردان دو برابر زنان ارث خواهند برد و در صورتیکه همه مادری و امی باشند، فارغ از در نظر گرفتن جنسیت همه بصورت بکسان ارث میبرند.

در صورت وجود هر دو اجداد پدری و مادری ، یک سوم از ماترک به اجداد مادری رسیده و دو سوم سهم پدربزرم و مادربزرگ مادری است که در این تقسیم نیز سهم اجداد مرد دو برابر سهم اجداد زن است.

در وضعیتی که متوفی هم دارای اجداد و هم برادر و خواهر است،وارثانی ابی دو سوم ماترک را به ارث میبرند و باید با در نظر گرفتن جنسیت آنرا میان خود تقسیم کنند و یک سوم باقی مانده به همین نحو میان خویشان امی و مادری تقسیم میگردد.

محاسبه ارث برادران و خواهران 

در طبقه دوم اگر برادر یا خواهر تنها باشند، تمام ترکه را به ارث خواهند برد اما در صورت تعدد آنها احکام متفاوتی حاکم میگردد که ذیلاً بیان میگردد:

در حالتی که متوفی چند برادر و خواهر ابوینی و چند برادر و خواهر ابی داشته باشد،تنها اخوه ابوینی ارث برده و خواهران و برادران که تنها پدری هستند و مادر مشترک ندارند از ارث محروم میشوند. 

اما در هیچ صورتی اخوه امی یعنی برادران و خواهرانی که مادر مشترک دارند از ارث بردن محروم نخواهند شد.در این فرض سهم برادران دو برابر سهم خواهران است مگر در صورتیکه برادران و خواهران امی و مادری باشند که در این صورت همه به صورت یکسان ارث خواهند برد.

ارث اخوه ابوینی و امی

زمانیکه برادر و خواهر ابوینی و امی با هم وجود داشته باشند،در صورت انفراد اخوه مادری وی یک ششم از ماترک را به ارث برده و مابقی میان اخوه ابوینی و ابی به نحوی که اشاره شد تقسیم میگردد.

در صورت تعدد خواهران و برداران امی ، یک سوم اموال به آنان رسیده که بصورت مساوی میان آنها تقسیم میگردد و دو سوم باقی مانده به اخوه ابوینی و ابی خواهد رسید که در این حالت سهم مردان دو برابر زنان خواهد بود.

ارث فرزندان برادران و خواهران

بطور کلی و زمانیکه برادران و خواهران در قید حیات باشند،فرزندان آنان ارث نبرده و نوبت به آنان نمیرسد.با اینحال مطابق حکم ماده 925 قانون مدنی«در تمام صور مذکوره در مواد فوق اگر برای میت نه برادر باشد و نه خواهر، اولاد اخوه قائم مقام آن‌ها شده و با اجداد ارث می‌برند در این صورت تقسیم ارث نسبت به اولاد اخوه بر حسب نسل به عمل می‌آید یعنی هر نسل حصه کسی را میبرد که به واسطه او به میت میرسد بنابراین ‌اولاد اخوه ابوینی یا ابی حصه اخوه ابوینی یا ابی تنها و اولاد کلاله امی حصه کلاله امی را می‌برند.

‌در تقسیم بین افراد یک نسل اگر اولاد اخوه ابوینی یا ابی تنها باشند ذکور دو برابر اناث میبرد و اگر از کلاله امی باشند بالسویه تقسیم می‌کنند.»

بنابراین فرزندان برادران و خواهران در صورت عدم وجود آنان به جانشینی از پدران و مادران خود از متوفی به شیوه بالا ارث خواهند برد.

سخن نهایی

مباحثی که بیان شد، نحوه محاسبه و ارث بری سهم الارث طبقه ی دوم از وراث به زبان ساده بود.برای اطلاع از شیوه ارث بردن از متوفی در طبقات اول و سوم میتوانید به دیگر مقالات موجود در سایت مراجعه نمایید. توصیه میگردد به جهت پیچیدگی فراون این مبحث و اهمیت آن،حتما پیش از هر اقدامی با یک وکیل متخصص در این زمینه مشورت کنید.