تعارض قاعده فراش و آزمایش دی ان ای DNA

تعارض قاعده فراش و آزمایش دی ان ای موضوعی است که در این نوشتار به آن می پردازیم . اماره فراش و رویه و نظرات در مورد تعارض اماره فراش و آزمایش دی ان ای موضوعات مهم این نوشتار می باشند .

اثبات نسب از مهم ترین مسائلی است  که در ابتدای تولد تمامی افراد جامعه پیش می آید و همین وجود نسب است که باعث آثار مهمی از جمله ذکر نام پدر و مادر در شناسنامه تا امور مهم تری همانند محرومیت از نکاح با محارم، ارث بری و پرداخت نفقه میگردد.

مقدمه : 

اماره یا قاعده فراش از قدیمی ترین قواعد موجود در این زمینه است که مطابق این قاعده چنانچه انتساب طفلی به پدر مورد شک و تردید قرار گیرد،در صورت وجود برخی شرایط،نسب آن طفل با پدر اثبات میشود.

امروزه با پیشرفت هر چه بیشتر علوم مختلف از جمله علوم پزشکی و ژنتیک،میتوان به راحتی وجود یا عدم وجود نسب میان طفل و پدر و حتی سایر اعضای خانواده را تشخیص داد.

سوالی که در این مقاله به پاسخ آن میپردازیم این است که دو صورت تعارض میان قاعده فراش که از اصول پذیرفته شده در قانون ما و همچنین دین اسلام بوده و سابقه طولانی در کشور ما دارد با نتیجه آزمایشات دی ان ای،کدام یک حجیت داشته و باید پایه و اساس صدور رأی قرار بگیرد.

بطور کلی تا به امروز نیز رویه مشخص و یگانه ای در این زمینه در میان فقها و قضات کشور ما وجود ندارد و آرای متفاوتی در این زمینه به چشم میخورد.

اماره فراش

دین اسلام و همچنین قانونگذار کشور ما ، ارزش فراوانی برای خانواده و حفظ و پایداری آن قائلند.دلیل اصلی تنظیم اماره فراش نیز  حفظ بنیان خانواده و بزرگ شدن طفل در آن محیط است.

مطابق این قاعده در صورتیکه در زمان وجود رابطه زوجیت،طفلی متولد شود که احتمال میرود حاصل از برقراری رابطه جنسی زن با شخصی غیر از همسر خود میباشد،اگر از تاریخ وقوع نزدیکی زن با شوهر خود تا زمان تولد طفل کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد،طفل متعلق به شوهر است و مدعی باید خلاف این امر را اثبات کند.

رویه و نظرات در مورد تعارض اماره فراش و آزمایش دی ان ای

بطور کلی در کشور ما رویه ی واحدی در این زمینه وجود ندارد.ذیلا نظرات موافقان و مخالفان حجیت آزمایشات دی ان ای بر اماره فراش بیان میگردد:

نظر مخالفان  اماره فراش

مطابق نظر مخالفان ، اماره فراش تنها یک اماره قانونی نبودده و هدف و فلسفه وجودی آن در اصل حفاظت ار کیان خانواده است.این اماره کمک میکند تا طفلی که ممکن است متولد از زنا باشد ، با عواقب دشوار این نوع از ولادت مواجه نشده و به عنوان یک شخص معمولی در جامعه رشد کند.به علاوه این اماره به حفظ ازدواج زن و شوهر نیز منجر شده و به همین علت نباید آزمایشات دی ان ای را که تنها پشتوانه علمی و نه اخلاقی دارند ، دارای اولویت نسبت به این اماره دانست.

نظر مخالفان

از سوی دیگر برخی از حقوقدانان،قضات و فقیهان معتقدند که ادله اثبات دعوی که در قانون بیان گشتته است،به نحو حصری عنوان نشده اند و هر دلیلی که بتواند ددر جهت اثبات حقیقت راه گشا باشد حجیت دارد.

اینان در اصل به دنبال دستیابی به حقیقت بوده و معتقدند در تعارض اماره فراش که یک اماره قانونی است و آزمایش دی ان ای که اماره ای قضایی است،اماره قضایی ارزش بیشتری در صدور رای داشته و به همین علت باید آزمایش دی ان ای را در تعارض با اماره فراش مقدم و معتبر دانست.

رویه عملی دیوان عالی کشور در خصوص نتیجه آزمایشات DNA

دیوان عالی کشور در صورت تعارض  قاعده فراش و نتیجه آزمایشات دی ان ای ، همواره بر این نظر بوده است که آزمایشات و دستاورهای علمی توان مقابله با قاعده فراش را نداشته و در صورت این اختلاف میان ادله،قاعده فراش که باعث تمکین بنیان خانواده میگردد حجیت دارد.

بنظر میرسد این رویه غلط بوده و نیازمند بازبینی توسط قانونگذار میباشد.درست است که آزمایشات پزشکی از جمله آزمایش دی ان ای در ابتدا دارای احتمال خطا در زمینه اثبات رابطه نسبیت میان افراد بود ، اما امروزه و با پیشرفت این علوم،این احتمال به شدت کاهش پیدا کرده و دلیل محکمی برای اثبات وجود یا عدم وجود نسب است.

هنگام حکمرانی قاعده فراش،فردی که منکر وجود این قاعده است باید دلایل خود را در این زمینه ارائه داده تا بتواند ادعای خود را اثبات کند و چه دلیلی بهتر از آزمایش دی ان ای که میتواند با درجه قطعیت بالایی وجود یا عدم وجود نسب میان دو نفر را مشخص کند.

بطور کلی قاعده فراش زمانی پا به عرصه میگذارد که در مورد وجود نسبت میان طفل و پدر شبهه وجود داشته باشد.به همین علت منطقی بنظر نمیرسد زمانیکه شخص با استفاده از علم ژنتیک نسب یا عدم نسب خود با طفل را به صورت قطعی اثبات کرده،اماره فراش بر این علم حجیت داشته باشد و نیاز است تا قانونگذار در این زمینه دست به تنظیم مواد قانونی متناسب تری با نیاز ها و علوم امروزی بزند.

سخن نهایی

با توجه به دشواری استفاده از آزمایشات دی ان ای و دیگر آزمایشات پزشکی در دادگاه برای اثبات نسب و یا عدم نسب پیشنها میگردد قبل از هر اقدامی با یک وکیل متخصص در این حوزه مشورت نمایید.