نحوه تقسیم ارث در وارثان طبقه سوم

هر فرد در زمان حیات خود دارایی و اموالی دارد که پس از مرگ دیگر متعلق به خود او نبوده و به ورثه ی او خواهد رسید.ورثه اشخاصی هستند که به جهت رابطه ی سببی یا نسبی با متوفی مالک قسمتی از اموال او پس مرگ میگردند.

نکته ی مهم در زمینه ارث بری، عدم بردن ارث از متوفی در صورت وجود وارثی نزدیک تر به میت است و وارث درجه نزدیک تر وارث درجه دور تر را از ارث محروم میکند برای مطالعه نحوه تقسیم ارث در طبقات دیگر به مقاله های مرتبط که در سایت قرار گرفته اند مراجعه فرمایید.

تعریف مفاهیم مرتبط با انحصار وراثت 

در مقاله نحوه تقسیم ارث در وراث طبقه دوم نهایی مفاهیم مرتبط که شامل ارث، وارث، اخوه، قرابت سببی، قرابت نسبی، حجب، حجب حرمانی، حجب نقصانی، ابی، امی، ابوینی، صاحبان فرض،  صاحبان قرابت توضیح داده شده است.

طبقات وراث 

به عنوان یک قاعده در عالم حقوق هر طبقه تنها زمانی از متوفی ارث خواهد برد، که در طبقه ی قبل از خود وارثی وجود نداشته باشد. طبقه ی وراثت میزان نزدیکی به شخص میت را مشخص میکند و بصورت کلی طبقات وراث را میتوان به سه دسته تقسیم کرد. مطابق ماده ی 862 قانون مدنی « اشخاصی که به موجب نسب ارث میبرند سه طبقه اند:

1-پدر و مادر و اولا و اولاد اولاد

2-اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها

3-اعمام و عمّات و اخوال و خالات و اولاد آنها»

طبقه سوم وراث

بر اساس ماده 862 قانون مدنی عمو ها، عمه ها، دایی ها ، خاله ها و فرزندان این افراد پس از دو طبقه ی قبلی در طبقه ی سوم قرار داشته و در اولیت سوم برای ارث بردن از متوفی هستند.

مطابق قاعده ی کلی در مبحث ارث در صورت وجود شخصی در طبقات مقدم نوبت به طبقات بعدی نخواهد رسید و به همین جهت اگر فردی در طبقات اول یا سوم قرار داشته باشد،هیچ نفری از طبقه ی سوم ارث نمیبرد.

محاسبه سهم الارث طبقه سوم

در صورتیکه فرد در طبقه سوم تنها وارث باشد تمامی ارث را خواهد برد و در غیر این صورت به طریق زیر عمل میشود:

ارث اعمام و اخوال : 

حکم ارث اعمام و اخوال در ماده 935 قانون مدنی بیان گشته است. مطابق این ماده« اگر برای میت یک یا چند نفر اعمام یا یک یا چند نفر اخوال باشد ثلث ترکه به اخوال و دو ثلث آن به اعمام تعلق می‌گیرد.        
‌تقسیم ثلث بین اخوال بالسویه به عمل می‌آید لیکن اگر بین اخوال یک نفر امی باشد سدس حصه اخوال به او می‌رسد و اگر چند نفر امی باشند ثلث آن حصه به آن‌ها داده می‌شود و در صورت اخیر تقسیم بین آن‌ها بالسویه به عمل می‌آید.

در تقسیم دو ثلث بین اعمام حصه ذکور دو برابر اناث خواهد بود لیکن اگر بین اعمام یک نفر امی باشد سدس حصه اعمام به او می‌رسد و اگر چند نفر امی باشند ثلث آن حصه به آن‌ها می‌رسد و در صورت اخیر آن ثلث را بالسویه تقسیم می‌کنند.

در تقسیم پنج سدس و یا دو ثلث که از حصه اعمام باقی می‌ماند بین اعمام ابوینی یا ابی حصه و ذکور دو برابر اناث خواهد بود.»

تقدم اعمام و اخوال ابوینی بر ابی

 مطابق ماده930 قانون مدنی«اگر میت اعمام یا اخوال ابوینی داشته باشد اعمام یا اخوال ابی ارث نمی‌برند، در صورت نبودن اعمام یا اخوال ابوینی اعمام یا اخوال ‌ابی حصه آن‌ها را می‌برند.»

با اینحال اعمام ابوینی حاجب اخوال ابی نمیشوند،همانطور که اخوال ابوینی نیز حاجب اعمام ابی نخواهند شد.

وضعیت ارث مردان و زنان در طبقه سوم

به عنوان یک قاعده کلی ،خویشان پدری اصل دو برابر بردن ارث مرد را رعایت کرده و خویشان مادری اصل تساوی سهم الارث را. مطابق ماده 931 قانون مدنی« هر گاه وارث متوفی چند نفر عمو یا چند نفر عمه باشند ترکه بین آنها بالسویه تقسیم می‌شود در صورتی که همه آن‌ها ابوینی یا همه ابی یا‌ همه امی باشند.        
هر گاه عمو و عمه با هم باشند در صورتی که همه امی باشند ترکه را بالسویه تقسیم می‌نمایند و در صورتی که همه ابوینی یا ابی باشند حصه ذکور دو برابر اناث خواهد بود.»

سهم الارث اخوال امی و ابوینی یا امی

براساس ماده 934 قانون مدنی« اگر وراث میت دایی و خاله ابی یا ابوینی یا دایی و خاله امی باشند طرف امی اگر یکی باشد سدس ترکه را می‌برد و اگر متعدد باشند‌ ثلث آن را می‌برند و بین خود بالسویه تقسیم می‌کنند و مابقی مال دایی و خاله‌های ابوینی یا ابی است که آنها هم بین خود بالسویه تقسیم می‌نمایند.»

تقدم پسر عموی ابوینی بر عموی ابی 

قانونگذار در ماده 936 قانون مدنی به بیان یک استثناء در مورد اصل اولویت ارث بردن درجه مقدم نسبت به درجه موخر میپردازد.مطابق این ماده« با وجود اعمام یا اخوال اولاد آن‌ها ارث نمی‌برند مگر در صورت انحصار وارث به یک پسر عموی ابوینی با یک عموی ابی تنها که فقط‌ در این صورت پسر عمو، عمو را از ارث محروم می‌کند لیکن اگر با پسر عموی ابوینی خال یا خاله باشد یا اعمام متعدد باشند ولو ابی تنها، پسر عمو ارث ‌‌نمی‌برد.»

سهم الارث فرزندان اعمام و اخوال

در صورتیکه شخص متوفی اعمام و اخوال نداشته باشد،فرزندان این افراد به جانشینی از پدر و مادر خود از ترکه ارث میبرند.در این وضعیت سهم الارث فرزندان مطابق با جنسیت شخصی خواهد بود که جانشین او شده اند و نه جنسیت خود.

سخن نهایی

مباحثی که بیان شد، نحوه محاسبه و ارث بری سهم الارث طبقه ی سوم از وراث به زبان ساده بود.برای اطلاع از شیوه ارث بردن از متوفی در طبقات اول و سوم میتوانید به دیگر مقالات موجود در سایت مراجعه نمایید. توصیه میگردد به جهت پیچیدگی فراون این مبحث و اهمیت آن،حتما پیش از هر اقدامی با یک وکیل متخصص در این زمینه مشورت کنید.