نتیجه مجرمانه برای تحقق خیانت در امانت

در مقالات پیشین با مفهوم لغوی، عرفی و مفهوم قانونی خیانت در امانت آشنا شدیم و به بررسی عنصر مادی این جرم ذیل قانون مجازات اسلامی و ماده 674 قانون تعزیرات پرداختیم. همچنین دریافتیم عنصر مادی از سه بخش رفتار مادی فیزیکی، شرایط و اوضاع و احوال لازم برای تحقق جرم و نتیجه مجرمانه تشکیل شده است و انواع رفتار های مادی تشکیل دهنده این جرم را بررسی نمودیم. در ادامه نیز در مقاله پیش رو به بررسی نتیجه مجرمانه لازم از دید قانونگذار برای وقوع جرم خیانت در امانت می پردازیم.

منظور از نتیجه مجرمانه برای تحقق خیانت در امانت چیست ؟

نظر به قسمت اخیر ماده 674 قانون مجازات اسلامی باب تعزیرات که بیان داشته است؛ شخص خائن باید اموال و اشیایی که در نزدش به امانت بوده است را به ضرر مالک یا متصرفین، استعمال، تصاحب ، تلف یا مفقود نماید، در می یابیم ورود ضرر به مالک و متصرف یا  دارنده مال در اثر فعل مرتکب لازمه تحقق خیانت در امانت می باشد.

سؤال: با توجه به مطلب بیان شده ممکن است این سؤال به ذهن خطور کند که صرف ورود به ضرر در اثر فعل امین به مالک یا صاحب مال کافی است یا باید منفعتی هم نصیب خود شخص امین گردد؟

پاسخ: نظر به ماده 674 قانون تعزیرات و تصریح قانونگذار به نظر می رسد صرف ورود ضرر به مالک و متصرف مال در اثر فعل شخص امین برای وقوع خیانت در امانت کافی است و لازم نیست در عمل منفعتی شامل حال شخص امین گردد، چنان که در اثر مفقود شدن مال مورد امانت ممکن است نفعی به امین نرسد اما به دلیل ورود ضرر به مالک آن مال در اثر اهمال کاری عمدی و تؤام با سوء نیت امین، خیانت در امانت محقق می شود.

نکته دیگر این است که ورود ضرر به مالک مال لزوماً به این معنا نیست که ضرر حتماً باید ملموس باشد، بلکه حتی اگر بعد ها به نوعی قابل جبران باشد باز هم خیانت در امانت محقق خواهد شد. برای مثال اگر مالک خودرو  آن را نزد امین بسپارد و شخص امین آن را تلف نماید در صورت وجود سوء نیت و دیگر شرایط لازم برای وقوع خیانت در امانت، بزه محقق بوده و شخص امین مجرم است حتی اگر مالک بتواند بعد ها با مراجعه به شرکت بیمه، خسارت وارده به اتومبیلش را دریافت نماید و حتی ممکن است مبلغ خسارت پرداختی توسط بیمه چندین برابر بیش تر از ضرر و زیان وارد شده به صاحب اتومبیل و قیمت واقعی آن باشد، اما باز هم به دلیل فعل مجرمانه شخص امین و سوء نیت نهفته در آن وقوع خیانت در امانت محرز و مسلم است و جبران احتمالی زیان وارده تأثیری در وقوع جرم نخواهد داشت و شخص امین نیز به دلیل خیانت و اهمال کاری عمدی و تؤام با سوء نیت مستحق مجازت خواهد بود. مثال جالب دیگری که بهتر می تواند به تفهیم مطلب کمک کند این است که حتی اگر مالک مال شخص خیری بوده و مال را به امین سپرده تا به فقرا یا مؤسسات خیریه برساند و شخص امین مال را تصاحب نموده باشد باز هم خیانت در امانت محقق است، اگرچه در ظاهر امر ضرری به شخص خیر نرسیده است اما همین که مال سپرده شده به طریقی که خواست او بوده است، صرف نگردیده و خود امین مال را تصاحب نموده است، عنصر مادی لازم برای تحقق خیانت موجود است و در کنار شرایط دیگر برای تحقق جرم شخص امین مستحق مجازات می باشد. 

نتیجه گیری

در مقاله حاضر پس از بررسی عنصر مادی جرم خیانت در امانت و سپس شرایط و اوضاع احوال قانونی لازم برای وقوع این بزه در مقالات پیشین و دانستن این که علاوه بر ارتکاب اعمال تشکیل دهنده عنصر مادی و شرایط و اوضاع احوال قانونی لازم برای تحقق جرم و محکوم نمودن مرتکب آن به مجازات قانونی، قانون گذار در ماده 674 قانون تعزیرات وقوع نتیجه خاصی را برای اثبات و احراز خیانت در امانت ضروری دانسته و در حقیقت این جرم را جرمی مقید تلقی نموده است.

این نتیجه عبارات است از ورود ضرر به مالک یا متصرف مال در اثر فعل شخص امین، اعم از این که این ضرر مشتمل بر منفعتی برای خود شخص خائن باشد یا نباشد.

کلام آخر

با عنایت به اینکه بزه خیانت در امانت، از جمله جرایم مالی پیچیده ای به شمار می رود که ممکن است اشخاص زیادی در جامعه قربانی آن شوند به همراهان گرامی توصیه می گردد در صورت نیاز به طرح شکایت و پیگیری کیفری، قبل از هرگونه اقدامی با وکلای کیفری متخصص در این حوزه مشورت نمایند.