مشمولین پرداخت مالیات های مستقیم شامل چه کسانی می شود؟

همانطور که می‌دانید مالیات یکی از منابع مهم درآمدی دولت است که به روش های گوناگون از مردم اخد و یا وصول می‌شود. همچنین در مقررات متعدد که مهمترین آن قانون مالیات های مستقیم است، مواردی که معافیت مالیاتی برای اشخاص، اعم از حقیقی و حقوقی وجود دارد ذکر شده است.

توصیه می‌شود برای آشنایی کامل به این مباحث به بقیه مقالات سایت با موضوعات مرتبط مراجعه شود. حال با نگاهی کلی به تفاوت این دو نوع از مالیات، در این مقاله به تحلیل ماده یک قانون مالیات های مستقیم که به مشمولین این نوع مالیات اشاره دارد خواهیم پرداخت.

مقدمه

مالیات در یک تقسیم بندی کلی به مالیات مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می‌گردد. مالیات مستقیم چگونه تعریف می‌شود؟ در یک تعریف ساده می‌توان گفت در این نوع از مالیات هیچگونه واسطه ای وجود ندارد و مالیاتی که توسط دولت اخذ می‌شود به صورت مستقیم و از پرداخت کننده یا مودی اصلی اخذ می‌شود. برای مثال مالیات بر نقل و انتقالات املاک در زمان تنظیم سند رسمی و از مودی اصلی اخذ می‌شود. اما مالیات های غیر مستقیم به مالیات هایی اطلاق می‌شود که بر خلاف مورد اول از مودی واقعی دریافت نمی‌شود. برای مثال در مالیات بر ارزش افزوده در هر مرحله از تولید یک محصول درصدی به قیمت آن اضافه می‌گردد و نهایتا همه آن مالیات از خریدار نهایی دریافت می‌شود.

چه کسانی مشمول پرداخت مالیاتهای مستقیم می شود ؟

پرسش : چه شروطی مورد نیاز است تا یک شخص حقوقی و حقیقی مشمول پرداخت مالیات های مستقیم شود ؟

در ماده یک قانون مالیات های مستقیم در پنج بند به افراد مشمول پرداخت مالیات اشاره شده که در این مقاله شروطی که لازم است تا یک شخص حقیقی یا حقوقی داشته باشد تا مشمول هر یک از بند های این ماده شود ، بررسی می‌گردد.

نکات بند اول:

•       همه مالکین یا صاحبین املاک، اعم از اشخاص حقيقي يا حقوقي نسبت به اموال يا املاك خود واقع شده در خاک ايران طبق مقررات باب دوم.

1/ همانطور که در این بند مشاهده می‌کنید قانون گذار به "تابعیت مالک مال یا مالک ملک" اشاره نکرده. پس برای مشمول پرداخت مالیات شدن ذیل این بند چیزی که مد نظر قانون گذار است"واقع بودن مال یا ملک در ایران" است.

2/ "محل اقامت مالک" نیز در این بند مورد توجه نبوده و همان صرف وقوع ملک یا مال در ایران کافی است.

3/ در نگاهی دقیق تر باید به انتهای ماده توجه داشت که برای مشمول مالیات شدن اموال و املاک واقع در ایران، باید به مقررات باب دوم قانون مالیات های مستقیم نیز توجه داشت.  این نکته در ظاهر شاید نکته مهمی به نظر نرسد اما در پرونده های مالیاتی همین قیود ساده تاثیر بسیاری در نتیجه خواهند داشت.

نکات بند دوم:

-  هر شخص حقيقي –افراد انسانی- ايراني که در ایران نیز اقامت دارند نسبت به كليه درآمدهايي كه در خاک ايران يا خارج از ايران  تحصیل کرده یا به دست می‌آورند.

1/ "تحصیل درآمد" از مهمترین ارکان این بند است.

2/ فردی که درآمد تحصیل می‌کند باید اولا "تابعیت ایرانی" داشته باشد و ثانیا"مقیم ایران" باشد. در خصوص معنای اقامت در نظام حقوقی ایران ماده 1002 قانون مدنی مقرر می‌دارد:" اقامتگاه هر شخصی عبارت است از محلی که شخص در آن جا سکونت داشته و مرکز امور مهم او نیز دز آنجا باشد." اگر محل سکونت و مرکز امور مهم فردی باهم فرق داشته باشد مرکز امور مهم او اقامتگاه آن فرد در نظر گرفته می‌شود.

نکات بند سوم:

-  هر شخص حقيقي ايراني که در ایران اقامت نداشته و  مقيم خارج از ايران است،  نسبت به كليه درآمدهايي كه در داخل ايران تحصيل مي كند.

1/ همانند بند پیشین برای مشمول این بند شدن باید تحصیل درآمد وجود داشته باشد.

2/ در این بند فردی که مالیات پرداخت می‌کند باید "دارای تابعیت ایرانی" باشد و در عین حال خارج از ایران اقامت داشته باشد.

نکات بند چهارم:

•        هر شخص حقوقي ايراني نسبت به كليه درآمدهايي كه در ايران يا خارج از ايران تحصيل مي نمايد.

1/ در این بند نیز به جز شرط تحصیل درآمد شخصی که مشمول مالیات می‌شود شخص حقوقی است.

2/ این شخص حقوقی باید دارای تابعیت ایران باشد. حال چگونه تابعیت ایرانی شخص حقوقی را می‌توان فهمید؟ طبق ماده 1 قانون ثبت شرکتها، هر شرکتی که در ایران تشکیل و مرکز اصلی آن در ایران باشد شرکت ایرانی محسوب می‌شود.

نکات بند پنجم:

5- هر شخص غير ايراني (اعم از حقيقي يا حقوقي) نسبت به درآمدهايي كه در داخل ايران تحصيل مي كند و همچنين نسبت به درآمدهايي كه در خصصوص واگذار نمودن امتيازات يا ساير حقوق خود و يا دادن تعليمات و كمك هاي فني و يا واگذاري فيلم هاي سينمائي ( كه به عنوان بها يا حق نمايش يا هر عنوان ديگر عايد آن ها مي گردد) از ايران تحصيل مي كند.

1/ در ارتباط با این بند نکته و سوالی مطرح می‌شود، آیا موارد شمول و گستردگی  مالیات نسبت به درآمد های اشخاص غیر ایرانی که در ایران یا از ایران به دست می آورند محدود به مواردی است که در بند 5 به آنها اشاره شده یا بابت سایر درآمد های این اشخاص نیز از آنان مالیات اخذ نمود؟ واقعیت امر این است که این مسئله در دیوان عدالت اداری مطرح شد و طی رسیدگی دیوان در این موضوع آرای متعارضی صادر شد. در نهایت هیت عمومی دیوان عدالت اداری به موجب رای شماره 1354 مورخ 19/11/1379 تکلیف نهایی موضوع مشخص گردید. خلاصه این رای بیان می‌دارد که موارد ذکر شده در این بند محدود بوده و نمی‌توان دایره شمول آن را گسترش داد. بنابراین سایر درآمد های تحصیل شده از ایران از جمله سود و کارمزد مربوط به اعتبارات و تسهیلات اعطایی موسسات مالی خارجی مقیم خارج که هیچ گونه فعالیت عملیاتی در ایران ندارند، مشمول پرداخت مالیات به دولت جمهوری اسلامی نیستند. اگر بر اساس اسناد و مدارک مشخص شود که شخص حقوقی خارجی از طریق ایجاد دفتر در ایران نمایندگی تاسیس کرده و تحصیل درآمد می‌کند در آن حالت مشمول پرداخت مالیات خواهند بود.

توصیه پایانی

در این مقاله به بررسی شرایط و موارد لازم جهت تحقق پرداخت های مالیات مستقیم پرداختیم ، پیشنهاد می گردد پیش از اقدام قانونی با یک مشاوره حقوقی یا وکیل خبره مشورت نمایید .