معافیت های مالیاتی اشخاص حقوقی

همانطور که می‌دانید در نظام حقوقی ما مانند سایر کشور ها اشخاص به دو دسته حقیقی و حقوقی تقسیم شده اند. در قانون مالیات های مستقیم که مهم ترین منبع قانونی برای دستیابی و آشنایی با قواعد و مقررات مالیاتی در نظام حقوقی ایران می‌باشد، برای اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی با جزئیات مالیات های متعدد از جمله مالیات بر درآمد، مالیات بر نقل و انتقال قطعی ملک و... تعیین شده است. 

پس از تعیین نرخ های مالیاتی به طور دقیق، قانون تکالیف پرداخت کنندگان یا مودیان مالیاتی را نیز به توضیح داده است. همچنین در این قانون و آیین نامه های اجرایی آن برای هر بخشی که تعیین مالیات نموده، معافیت های مالیاتی و عدم شمول و کسورات مالیاتی آن بخش را نیز مورد حکم قرار داده است. در این مقاله ابتدا به موارد عدم شمول و کسورات مالیاتی اشخاص حقوقی و سپس تکالیف پرداخت کنندگان اشاره خواهیم نمود.

عدم شمول و کسورات مالیاتی 

از مواد 1 و 105 قانون مالیات های مستقیم این گونه برداشت می‌شود که اصل بر این است که همه درآمد های اشخاص حقوقی مشمول مالیات قرار می‌گیرد. اما با بررسی احکام متعدد قانون مالیات های مستقیم با مواردی مواجه می‌شویم که برخی از درآمد های اشخاص حقوقی را از شمول مالیات خارج نموده است و یا برای آن ها کسورات یا تخفیفاتی تعیین کرده. در بند های زیر به بررسی این معافیت ها و کسورات خواهیم پرداخت:

1)  اشخاص حقوقی در خصوص سود سهام یا سهم الشرکه دریافتی از شرکت های سرمایه پذیر معاف هستند. (تبصره 4 ماده 105 قانون مالیات های مستقیم). در تبصره مذکور قانون گذار به شکل بدون قید و شرط هرگونه سود ناشی شده از سهام یا سهم الشرکه دریافتی از شرکت های مذکور را از شمول مالیات خارج دانسته. 

اینکه قانون گذار به صورت مطلق و بی قید و شرط حکم کرده است یعنی چه شرکت سرمایه گذار به صورت مستقیم و چه به صورت غیر مستقیم یعنی از طریق شرکت معامله گر در بورس اوراق بهادار اقدام به تحصیل سود نماید.

2) شعب و نمایندگی شرکت ها و بانک های خارجی اگر در ایران بابت ارزیابی و جمع آوری اطلاعات اقتصادی برای شرکت مادر وجوهی دریافت نمایند، این وجوه مشمول مالیات نخواهد بود. (تبصره 3 ماده 107 ق.م.م)

3) عدم شمول مالیات نسبت به اندوخته هایی که مالیات آن تا ابتدای سال 1381 پرداخت نشده، در صورت انتقال به حساب سرمایه. (ماده 108 ق.م.م)

4)  در مورد منتقل شدن اموال و دارایی های شرکت های ادغام شده یا ترکیب شده به شرکت جدید و تازه تاسیس شده و یا شرکتی که از قبل موجود بوده، مالیاتی تعلق نمی‌گیرد. (بند ب ماده 111 ق.م.م) منظور از شرکت های ادغام شده چه نوع شرکت هایی است؟ ادغام به معنای باهم یکی شدن و یکپارچه شدن است. وقتی چند شرکت تصمیم به ادغام و یک پارچه شدن می‌گیرند دارایی تک به تک آن شرکت ها به شرکتی که در نتیجه ادغام آنها به وجود آمده است منتقل می‌گردد.

5) اشخاص حقوقی خارجی مقیم خارج از ایران بابت اعطای تسهیلات و تامین مالی موضوع ماده 107 ق.م.م مشمول مالیات نمی‌شوند. (ماده 41 قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشور)

6) تخفیف 25%  بیست و پنج درصدی از نرخ مالیاتی که که در ماده 105 ق.م.م در خصوص درآمد مشمول مالیات ابراز شده توسط شرکت ها و اتحادیه های تعاونی متعارف و شرکت های تعاونی سهامی عام تعیین شده است. (تبصره6 ماده 105 ق.م.م)

7) تخفیف یک واحد درصد و حداکثر تا پنج واحد درصد از نرخ های موضوع این فصل به ازای هر 10% افزایش درآمد ابرازی مشمول مالیات، نسبت به درآمد ابزاری

 مشمول مالیات سال قبلی. (تبصره 7 ماده 105 ق.م.م)

تکالیف مودیان مالیاتی

قوانین و مقررات متعددی در خصوص تکالیف مالیاتی اشخاص حقوقی پیش بینی شده است که در ادامه به برخی از این تکالیف اشاره خواهیم کرد:

1) اشخاص حقوقی باید اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان خود که بر اساس  دفاتر، اسناد و مدارک خود تنظیم نماییند.  در ادامه و پس از تنظیم این اسناد و مدارک بر اساس مقررات قاتونی باید آنها را حداکثر تا مدت زمان چهار ماه بعد از سال مالیاتی همراه با فهرستی که شامل هویت شرکا و سهامداران و بعضا در مواردی که قانون تعیین کرده میزان سهم الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر یک از آنها می‌باشد را به اداره امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص حقوقی در آن واقع است، تسلیم کرده و مالیاتی را که بر اساس قانون بر عهده آنان قرار گرفته را پرداخت نماید.(ماده 110 ق.م.م)

2) اشخاص حقوقی مکلف اند برای انجام معاملات خود صورت حساب صادر کنند و شماره اقتصادی خود و طرفی که با او معامله کرده اند را در صورت حساب ها، قراردادها و ... درج کرده و فهرست معاملاتی که منعقد کرده اند را به سازمان امور مالیاتی ارائه کنند.

معافیت های مالیاتی برای شخصیت های حقوقی

پرسش : اشخاص حقوقی برای بهره مندی از معافیت ها چه اقدامی باید انجام دهند؟

باید این نکته را در نظر داشت که در مواد متعدد قانون مالیات های مستقیم به طور دقیق به وظایف اشخاص حقوقی در جهت معافیت از مالیات اشاره شده است اما یکی از اساسی ترین وظایف شخصیت حقوقی برای امکان بهره بری از معافیت های قانونی ثبت آنها است. 

شرکتی را در نظر بگیرید که بنا بر قانون از معافیت های مالیاتی برخوردار است. برای شکل گرفتن شخصیت حقوقی این شرکت و به رسمیت شناخته شدن این شخصیت حقوقی لازم است بر اساس مقررات مربوطه در سازمان ثبت شرکت ها ثبت شود. همچنین باید مشخص شود که حوزه مالیاتی شرکت کجاست، تعیین این حوزه بر اساس محل فعالیت های مهم شرکت صورت می‌گیرد و اداره امور مالیاتی که شرکت با آن سر و کار خواهد داشت نیز مشخص می‌نماید.

توصیه پایانی 

لازم به ذکر است که معافیت های مالیاتی و معافیت های آن یکی از مباحث پیچیده در حیطه مالیات است که برای آشنایی بیشتر و دقیق تر با این حوزه بهتر است با وکلا و مشاورین حقوقی خبره مالیاتی مشورت شود.