نرخ های مالیاتی در مالیات بر درآمد حقوق

نرخ مالیاتی به نسبتی از درآمد یا سایر عوامل مالیه گفته می‌شود که توسط دولت و یا سایر مقامات مالیه کشور که قانون مجوز آن را صادر کرده تعیین می‌شود. این نرخ مالیاتی ممکن است بر اساس درآمد اشخاص حقیقی یا حقوقی، معاملاتی که این اشخاص انجام می‌دهند، مالکیت بر ملک و سایر موارد متفاوت باشد. 

لازم به ذکر است که در بسیاری از کشور ها، نرخ های مالیاتی بر اساس سطح درآمد تعیین می‌شود و با افزایش درآمد نرخ مالیاتی نیز افزایش می‌یابد. به این نوع سیاست گذاری، نرخ مالیاتی پیشروی "progressive" گفته می‌شود. اما در مقابل برخی کشور ها نرخ مالیاتی ثابت یا "flat" را برگزیده اند.

همانطور که در ادامه نیز مشاهده خواهید کرد نرخ مالیاتی که در قانون مالیات های مستقیم توسط قانونگذار تعیین شده نرخ پیشروی یا همان تصاعدی می‌باشد.

تعریف نرخ های مالیاتی در مالیات بر درآمد حقوق و مثال های آن

در این مقاله در خصوص نرخ های مالیاتی در مالیات بر درآمد حقوق و همچنین معافیت های این نوع مالیات ها اشاره خواهد شد. پیشنهاد گردآورنده مقاله به خواننده این است که مطالعه این مقاله در ادامه مقاله دیگر مرتبط با همین موضوع، تحت عنوان "مالیات بر درآمد حقوق" باشد. همچنین نرخ مالیاتی صفر نیز مورد بررسی قرار گرفته است 

مالیات بر درآمد حقوق بدین شکل تعریف می‌شود:

" این نوع مالیات به درآمدی تعلق می‌گیرد که یک شخص حقیقی یعنی فرد انسانی در خدمت شخص دیگر اعم از حقیقی یا حقوقی قرار میگیرد و در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران بر اساس کاری که انجام داده و یا مدت زمانی که صرف انجام آن کار نموده، به شکل نقدی یا غیر نقدی تحصیل می‌نماید." .

برای مثال یک کارگر بر اساس قانون کار را تصور کنید که در یک کارخانه تولید نمک تصفیه شده کار می‌کند. این کارگر به عنوان شخص حقیقی در خدمت کارفرما قرار گرفته و در قبال کار کردن در کارخانه درآمدی تحصیل می‌نماید.

به صورت کلی براساس ماده 85 قانون مالیات های مستقیم ، نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیر دولتی مازاد بر مبلغی که در ماده 84 این قانون ذکر شده است و تا هفت برابر آن مشمول مالیات سالانه ده درصد 10% می‌باشد.

همچنین نرخ مالیات بر درآمد مذکور نسبت به مازاد آن مبلغی که در ماده 84 به آن اشاره شده،  بیست درصد 20% است. اما نکته ای که در قوانین بودجه پیش بینی شده این است که نرخ های مالیاتی به شکل تصاعدی است.

در سال 1401 بر اساس بند الف تبصره 12 قانون بودجه کل کشور، نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی اعم از مجموع مندرج در احکام کارگزینی شامل حق شغل، حق شاغل، فوق العاده مدیریت و فوق العاده مستمر و غیر مستمر و سایر پرداختی ها و کارانه به استثنای عیدی پایان سال به شرح زیر تعیین شد:

-نسبت به مازاد ششصد و هفتاد و دو میلیون ریال تا یک میلیارد و هشتصد میلیون ریال، 10 %

-نسبت به مازاد یک میلیارد و هشتصد میلیون ریال تا سه میلیارد ریال، پانزده درصد 15 %

-نسبت به مازاد سه میلیارد ریال تا چهار میلیارد و دویست میلیون ریال 20 %

-نسبت به مازاد چهار میلیارد و دویست میلیون ریال به بالا 30%

همانطور که بیان شد نرح های مالیاتی بدین شکل در قانون بودجه سالانه تعیین شده اند اما باید در نظر داشت که علی رغم این احکام و مالیات هایی که به صورت کلی تعیین شده اند، چند نکته در مورد میزان نرخ مالیاتی وجود دارد که توجه به آنها ضروری می‌باشد:

-بر اساس تبصره های ۱ و ۲ ماده ۸۶ ق.م.م پرداخت هایی که از طرف «غیر از پرداخت کننده اصلی حقوق» به اشخاص حقیقی به عمل می آید مشمول مالیاتی مقطوع یا همان flat به نرخ ده درصد می‌باشند. همچنین حق التدریس معلمانی که با آموزش و پرورش قرارداد دارند و یا مستخدم آن هستند، مشمول مالیات مقطوع به نرخ ده درصد (۱۰) است. البته باید توجه داشت که این نرخ ها به طور سالانه تغییر می‌کند برای مثال قانون بودجه سال 1401، کلیه پرداخت های مشابه حقوق و دستمزد مانند حق التدریس، حق الزحمه، ساعتی حق نظارت و پاداش شوراهای حل اختلاف مشمول نرخ های تصاعدی ‌می‌داند.

 نکته قابل ذکر در این مورد این است که: شرط لازم برای تفکیک دادن شخصیت "پرداخت کننده اصلی" این حقوق یا مزایا از سایر پرداخت کنندگان، "استقلال اداری - مالی پرداخت کنندگان" از یک دیگر می‌باشد. برای اینکه فهم این مطلب آسان تر گردد باید بیان داشت که در صورت وابستگی اداری و مالی پرداخت کنندگان ،حقوق هر دو پرداختی مشمول نرخ های مقرر در ماده ۸۵ ق.م. م می‌گردد.

شیوه پرداخت مالیات بر درآمد حقوق و مزایای این شیوه

پرداخت این شکل مالیات به صورت تکلیفی معین شده است و از طریق پرداخت کنندگان حقوق، پیش بینی شده است. این شیوه پرداخت مالیات علاوه بر سرعت بخشیدن بر روند پریاخت مالیات دارای مزایای دیگری از جمله " نامرئی بودن" دارد. بدین معنا که در این حالت چون مالیات از حقوق افراد برداشته می‌شود و مستقیم آن را پرداخت نمی‌کنند، احتمالا حس بهتری خواهند داشت. ویژگی دیگر این نوع از وصول مالیات "امنیت" است. زیرا در این حالت اگر مودی یا پرداخت کننده در دسترس نباشد نیز تفاوتی در وصول مالیات ایجاد نمی‌شود پس در نتیجه مانع هرگونه تقلب و فرار مالیاتی خواهد بود. "سهولت و صرفه جویی" نیز در این شکل از پرداخت وجود دارد زیرا مالیات از توزیع کنندگان محدودی وصول می‌شود. بدین معنا که دیگر نیاز به مراجعه کنندگان متعدد نمی‌باشد. همچنین در مقاله روش های وصول مالیات، روشهای وصول و پرداخت بیان شده است.

نتیجه گیری و توصیه پایانی

به نظر می‌رسد که این نرخ های مالیاتی در طول زمان تغییر می‌کنند.  این تغییر که نتیجه بررسی اوضاع کشور از منظر های مختلف توسط متخصصان می‌باشد، نشان از سلامت نظام مالیاتی یک کشور است. در ایران نیز همانگونه که بر اساس بند های پیشین مشاهده کردید در قوانین بودجه هر ساله نرخ های مالیاتی جدیدی تعیین می‌شود. بنابراین توصیه می‌گردد که در صورت داشتن ابهام در خصوص مسائل مالیاتی این چنینی با افرادی که بر قوانین متعدد از جمله مقررات قانون مالیات های مستقیم و همچنین نرخ های مالیاتی قانون بودجه مسلط هستند مشورت نمایید.