مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

قانون مالیات های مستقیم (مشمولین پرداخت مالیات های مستقیم و مشمولین پرداخت مالیات های مستقیم) علاوه بر اینکه بر اساس مشاغل اشخاص حقیقی برای آنان قواعد مالیاتی مقرر نموده، برای اشخاص حقوقی نیز مقررات دقیقی وضع نموده است. علاوه بر این مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، سهم بالایی از منابع مالیاتی را به خود اختصاص می‌دهد.

تفاوت شخص حقیقی و حقوقی

همانطور که می‌دانید در عالم حقوق وقتی صحبت از "شخص" می‌شود، این شخص اعم است از شخص حقیقی و حقوقی. شخص حقیقی همان فرد انسانی است که  موضوع حقوق و تکالیف بسیاری قرار دارد. اما شخصیت حقوقی چیست و شخص حقوقی کیست؟ 

در بیشتر کشور های دنیا از جمله ایران برای شرکت ها، موسسات، سازمان ها و... یک شخصیت حقوقی در نظر گرفته می‌شود که این شخصیت حقوقی دارای یک "ماهیت انتزاعی" بوده و شخصیتی جدا و مستقل از شخصیت افرادی دارد که این موسسات یا شرکت ها را تشکل داده اند. این در حالی است که شخص حقیقی دارای جسم و ماهیتی طبیعی است.

 مالیات اشخاص حقوقی

قانون مالیات های مستقیم در مواد متعددی از جمله مواد 105 و 106 به قواعد مالیاتی اشخاص حقوقی پرداخته است. در این مقاله این مواد مهم را به صورت دقیق مورد بررسی قرار می‌دهیم تا علی رغم آشنایی با آن فهم پیچیدگی های این مواد برای افراد آسان تر باشد.

محاسبه مالیات اشخاص حقوقی بدین شکل است که " درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی" که از منابع مختلف در ایران و یا خارج از ایران به دست می‌آید باهم جمع می‌شود، سپس بعد از محاسبه زیان های به دست آمده از منابع غیر معاف از مالیات و کم کردن معافیت های مقرر به جز مواردی که بر اساس مقررات این قانون دارای نرخ مالیات جداگانه ای می‌باشند، بر اساس میزان سوددهی و فعالیت و مقررات مواد 94، 95 و 97 این قانون مشمول مالیات به نرخ بیست و پنج درصد 25% خواهند بود. در نهایت زمانی که اشخاص حقوقی منحل گردند نیز مالیات خاصی در دوران انحلال برای آنها در نظر گرفته شده است. ماده 155 قانون مالیات های مستقیم در خصوص مالیات در دوره انحلال  شخص حقوقی تعیین تکلیف نموده است.

بررسی ماده های قانونی مالیات اشخاص حقوقی

1) "درآمد شرکت ها و درآمد ناشی از فعالیت های انتفاعی سایر اشخاص حقوقی": نکته ای که در این عبارت قابل توجه است این است که قانون گذار  درآمد شرمت ها بدون قید و شرط مشمول مالیات تلقی نموده زیرا پیش فرض است است که شرکت ها با هدف فعالیت اقتصادی و انتفاعی تشکیل شده اند اما سایر اشخاص حقوقی اگر اقدام به فعالیت انتفاعی کنند مشمول مالیات خواهند بود.

2)" از منابع مختلف... به جز مواردی دارای نرخ جداگانه اند.": باید توجه داشت که تعلق مالیات بر منابع مختلف فقط در مورد اشخاص حقوقی ایرانی می‌باشد و در مورد اشخاص حقوقی خارجی صرفا منبع درآمدی معین و مشخصی مشمول مالیات قرار خواهد گرفت.

3)"وضع زیان های حاصل از منابع غیر معاف": درآمد هایی که معاف از مالیات هستند اگر زیانی داشته باشند، این زیان در جریان تشخیص مالیات بی تاثیر است. اما اگر زیان های وارده از سوی اشخاص حقوقی غیرمعاف از مالیات باشند این زیان ها در جریان تعیین درآمد مشمول مالیات وضع یا محاسبه می‌گردد.

4)"بر اساس میزان سوددهی فعالین": منظور از این عبارت سود دهی فعلی شخص حقوقی است و نه سود دهی سابق. میزان این سود دهی توسط کارشناسان و بر اساس دلایل و مدارک صورت می‌پذیرد.

5) "سایر اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران":  مصادیقی که ذیل این عبارت قرار می‌گیرند شامل موسسات بیمه خارجی موضوع تبصره 5 ماده 109 ق.م.م، موسسات کشتیرانی و هواپیمایی خارجی موضوع ماده 113 ق.م.م می‌باشند.

6)"مالیات دوره انحلال": در مورد حساب کردن ماخد ها و نرخ مالیاتی این دوره باید گفت که دو حالت بر اساس دارایی های اشخاص حقوقی قابل تصور است:

الف) اگر شخص حقوقی دارایی های داشته باشد که مشمول مالیات بر نقل و انقال قطعی املاک شود که در مواد 59 ، 143 مکرر و تبصره 1 و 2 ماده 143 به آنان اشاره شده است، بر اساس مالیات تعیین شده در همین مواد محاسبه خواهد شد.

ب) نسبت به بقیه دارایی های شخص حقوقی، منهای بدهی ها و سرمایه پرداخت شده و اندوخته ها و مانده سود هایی که مالیات آن قبلا پرداخت شده محاسبه گردیده م به نرخ بیست و پنج درصد 25% مالیات اخذ می‌شود. ماده 115 ق.م.م.

توصیه پایانی

البته باید در نظر داشت که مطالعه مباحث حقوق مالیاتی در حوزه نظر متفاوت از آنچه که در عمل و دادگاه ها اتفاق می‌افتد است و فقط وکلای آشنا یا رویه ها توانایی پیش بردن پرونده های پیچیده مالیاتی را دارا هستند.