مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

مالیات بر ارزش افزوده ؛ مابه التفاوت مالیات و عوارض فروش با مالیات و عوارض خرید در یک دوره مشخص است. مالیات بر ارزش افزوده از مصرف کننده نهایی گرفته می‌شود. این مالیات هنگام ارائه خدمات و یا ارائه کالا به خریدار، اخذ می‌شود. ارائه کنندگان کالا و خدمات در هنگام خرید همین کالاها، مالیات را به فروشنده قبلی پرداخت کردند. ارائه کنندگان کالا و خدمات در پایان هر دوره مالیاتی، مالیاتی که به فروشندگان پرداخت کردند را از مالیاتی که از خریدار دریافت کردند، کسر میکنند و مابقی را به سازمان پرداخت میکنند. اگر مبلغ پرداختی بیشتر از دریافتی باشد امکان پس گرفتن مالیات اضافه از سازمان وجود دارد. در مقاله استعلام گواهی مالیات ارزش افزوده  نحوه ی محاسبه ارزش افزوده و همچنین آموزش تصویری استعلام گواهی مالیات بر ارزش افزوده بیان شده است.

مثال از مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده (مخفف: مالیات مازاد ارزش افزوده) یکی از روش‌های مالیاتی است که بر مبنای ارزش افزوده کالاها و خدمات به مشتریان برای فروش، اجاره، خدمات، و غیره، اعمال می‌شود. به عبارت دیگر، این مالیات بر مبنای مقدار ارزش افزوده که توسط هر مرحله از زنجیره تولید و توزیع یک کالا یا خدمت افزوده می‌شود، تعیین می‌شود. مالیات بر ارزش افزوده معمولاً به عنوان یکی از مهمترین مصادیق مالیات غیر مستقیم در نظر گرفته می‌شود. برای مثال، فرض کنید یک شرکت تولیدی کالایی با ارزش ۱۰۰ هزار تومان تولید کرده و به یک عرضه‌کننده فروخته است. این شرکت ممکن است مالیات بر ارزش افزوده را بر این محصول، که ممکن است ۱۲٪ باشد، به عنوان قیمت فروش اضافه کند. بنابراین، قیمت کلی محصول به ۱۱۲ هزار تومان افزایش می‌یابد. سپس، عرضه‌کننده ممکن است همین کالا را به یک فروشنده دیگر برای ۱۲۵ هزار تومان بفروشد و مالیات بر ارزش افزوده را به عنوان قیمت فروش به آن اضافه کند. قیمت کلی کالا به این ترتیب به ۱۳۷.۵ هزار تومان افزایش می‌یابد. در نهایت، فروشنده ممکن است این کالا را به مشتری بفروشد و مالیات بر ارزش افزوده را به عنوان قیمت فروش آن اضافه کند، به عنوان نمونه، ۱۴۶.۷۵هزار تومان. در این مثال، مالیات بر ارزش افزوده در هر مرحله از زنجیره تولید و توزیع، به قیمت نهایی محصول اضافه شده است.

دلایل اهمیت مالیات بر ارزش افزوده

-باعث ایجاد عدالت مالیاتی می‌شود.

-باعث شفاف سازی معاملات اقتصادی می‌شود.

-هزینه های اجرایی آن نسبت به مالیات های مستقیم کمتر است.

نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده چگونه است ؟

ارزش افزوده = قیمت فروش - قیمت خرید مواد اولیه و کالاهای خریداری شده برای تولید کالای فروخته شده

مالیات بر ارزش افزوده = (ارزش افزوده × نرخ مالیات بر ارزش افزوده) ÷ ۱۰۰

به عنوان مثال، فرض کنید که یک فروشنده خودرو، یک خودرو را با قیمت ۳۰۰ میلیون تومان خریداری کرده و آن را با قیمت ۳۵۰ میلیون تومان به مشتری فروخته است. در این صورت، ارزش افزوده این کالا برابر با ۵۰ میلیون تومان است (ارزش فروش ۳۵۰ میلیون تومان - قیمت خرید ۳۰۰ میلیون تومان). با توجه به اینکه نرخ مالیات بر ارزش افزوده در ایران ۹ درصد است، مالیات بر ارزش افزوده این کالا ۴.۵ میلیون تومان می‌باشد (۵۰ میلیون تومان × ۹ ÷ ۱۰۰).

در محاسبه مالیات بر ارزش افزوده، مهم است که اطلاعات قیمت فروش و قیمت خرید کالاها و خدمات در دسترس باشد و به درستی و دقیقی اعلام شود. همچنین، برای برخی کالاها و خدمات، نرخ مالیات بر ارزش افزوده ممکن است بیشتر یا کمتر از ۹ درصد باشد.

مشمولین و غیر مشمولین قانون مالیات بر ارزش افزوده

اشخاصی که به عرضه کالا و ارائه خدمات و همچنین واردات و صادرات آن کالا ها اقدام می‌کنند به شکل کلی مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده قرار می‌گیرند. همان طور که در ابتدای بند به "اشخاص" اشاره شده ، این اشخاص اعم اشخاص حقیقی و حقوقی است. همچنین تمام افرادی که به اشکال مختلف مانند صنفی، غیرصنفی، دولتی، خصوصی، تعاونی مبادرت به تولید و ارائه کالا و یا صادرات و واردات آنها می‌کنند مشمول این قانون هستند. نکات بیان شده به معنای شمول مالیات بر کلیه عرضه کنندگان کالا و یا ارائه کنندگان خدمت موجود در "تمامی" زنجیره عرضه نیست و دارای استثنا نیز می‌باشد. تبصره 5 ماده 17 قانون مالیات بر ارزش افزوده مالیات و عوارض برخی کالا ها مثل آب، برق، گاز، نفت تولیدی، فراورده های تولیدی و مالیاتی فقط یک بار آن هم در زمان فروش در انتهای زنجیره تولید و توزیع آنها وصول می‌گردد.

زمان تعلق مالیات

برای رفع مشکل تشخیص زمان تعلق مالیات ،زمانی سازمان امور مالیاتی مجاز به گرفتن مالیات از پیمانکار است که کارفرما مالیات بر ارزش افزوده را به پیمانکار پرداخت کرده باشد. طبق ماده ۱۳قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی، بیان شده که در صورت عدم پرداخت مالیات توسط دستگاه اجرایی، مکلف به پرداخت جریمه تاخیر مالیات هستند.