مالیات بر ارث

اخد یا وصول مالیات بر ارث توسط دولت ها یکی از راه های تامین درآمد آنهاست. تعیین مالیات بر ارث به دولت ها امکان می‌دهد تا یک بخشی از ثروتی که قرار است به واسطه ارث به نسل های بعدی منتقل شود را تحت عنوان مالیات اخذ کنند بنابراین مالیات بر ارث کی‌تواند به عنوان یک منبع درآمدی مستقل برای دولت ها باشد. 

همچنین یکی از دلایلی که در کشور ها میل به مالیات بر ارث توسط دولت ها وجود دارد، به جز تامین درآمد؛ می‌تواند تلاش در جهات توزیع ثروت باشد. بدین معنا که با تعیین نرخ مالیاتی مناسب و اخذ مالیات، درآمد های کسب شده را در جهت تامین رفاه عمومی به کار بندد.

مالیات بر ارث

مالیات های مستقیم را می‌توان به دو بخش کلی "مالیات بر دارایی" و "مالیات بر درآمد" تقسیم نموند. یکی از مصادیق مالیات بر دارایی "مالیات بر ارث" می‌باشد که در این مقاله به بررسی آن می‌پردازیم.

در حوزه مالیات بر درآمد مقالات زیادی در سایت قرار دارد مانند : مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، مالیات بر درآمد ساخت و فروش، مالیات بر درآمد کشاورزی و معافیت های آن، نرخ های مالیاتی در مالیات بر درآمد حقوق، تکالیف مودیات مالیات بر درآمد مشاغل، مالیات بر درآمد اتفاقی، مالیات بر درآمد اجاره املاک و مالیات بر درآمد مشاغل و مشمولین آن.

اولین نکته ای که اشاره به آن لازم به نظر می‌رسد این است که اشخاصی که مشمول مالیات بر ارث می‌شوند فقط و فقط وراث فرد متوفی می‌باشند بدین معنا که مودی مالیات بر ارث وراث می‌باشند و اگر معافیتی  برای اموال و دارایی های متوفی وجود داشته باشد صرفا محدود به همان زمان و خود متوفی بوده و به وراث تسری نمی‌یابد.

سبب شمول مالیات بر ارث

سبب یا در واقع عامل شمول مالیات بر ارث تحقق "فوت" فرد است. این فوت می‌تواند فوت  اصلی و یا فرضی باشد. ماده 1019 و 1023 قانون مدنی و ماده 155 قانون امور حسبی قواعد مربوط به موت فرضی را تعیین کرده اند. 

حکم موت فرضی چیست؟

این حکم زمانی صادر می‌شود که فردی در مدت زمانی غایب باشد که هیچ فردی در طول این مدت زمان زنده نمی‌ماند. برای مثال یک فرذد70 ساله مفقود شده است و پس از گذر 20 سال همچنان مفقود است. در این موارد تحت شرایطی این حکم پس از طی تشریفات خاصی توسط دادگاه صادر می‌شود.

مصادیق شمول مالیات بر ارث

پس از وقوع فوت اصلی یا فرضی در سه حالت مالیات بر ارث اخد می‌گردد:

1) انتقال به موجب ارث: 

یعنی وقتی فردی فوت می‌شود و اموال و به طور کلی ما ترک او به وراث از طریق ارث منتقل می‌گردد، اولین نمونه تعلق مالیات بر ارث است.

2) انتقال به موجب وصیت: 

وصیت در حقوق ایران، وصیت بر اساس فقه اسلامی به دو قسمت تقسیم می‌گردد. وصیت تملیکی یعنی کسی عین یا منفعت مال خود - برای توضیح تفاوت عین و منفعت می‌توان مثال زد که واقعیت فیزیکی و ملموس یک واحد آپارتمان عین مال و سکونت در آن آپارتمان منفعت آن مال است- را برای زمان پس از مرگش به صورت مجانی به دیگری انتقال دهد. 

وصیت عهدی :

نیز به این معنی است که یک فرد توسط موصی

(وصیت کننده) تعیین و مامور شود تا اموری مثل اداره مال وصی یا تربیت فرزندان او را انجام دهد.به فرد مامور شده (وصی) می‌گویند. بنا بر توضیحات مذکور، انتقال اموال توسط وصیت کننده به وصیت شونده"در این جا وراث وصیت شونده یا موصی له هستند" با هر یک از روش های فوق باعث شمول مالیات می‌شود.

3) انتقال به موجب نذر: 

مالیات بر نذر نیز یکی دیگر از مصادیق شمول مالیات بر ارث است که در ماده 38 قانون مالیات های مستقیم بدان اشاره شده است. منظور از نذر در اصطلاح فقهی- حقوقی این است که فردی برای رضایت خدا و در راه او تصمیم بگیرد که کاری پسندیده انجام دهد. نذر در بین مردم هم به همین معنی رواج دارد.

در نهایت باید تاکید کرد که تمام مصادیق مالیات بر ارث محدود به انتقال ما ترک به وراث است.

اموال و دارایی های مشمول مالیات و نرخ های مالیاتی

بر اساس ماده 17 ق.م.م اموال و دارایی های مشمول مالیات بر ارث معین شده اند. اگر این اموال و دارایی به طبقه اول وراث یعنی پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد منتقل شوند مشمول نرخ های مالیاتی ای می‌گردد که در ذیل به آنها اشاره خواهد شد. اگر به وراث طبقه دوم منتقل شود این نرخ ها دوبرابر و اگر به وراث طبقه سوم منتقل شود این وراث چهار برابر می‌شود:

1) در مورد سپرده های بانکی، اوراق مشارکت، اوراق به جز موارد مندرج در بند 2، سود های متعلق به آنها، سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت یا تحویل به آنها به نرخ 3%.

2) نسبت به حق الامتیاز مانند حق التألیف امتیاز سردفتری دفاتر اسناد رسمی، امتیاز خطوط تلفن و سایر اموال و حقوق مالی که در بندهای مذکور به آنها تصریح نشده است، مانند «اموال داخل یک واحد تجاری و یا امتیاز فیش حج " به نرخ ده درصد ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام وراث.

3) نسبت به انواع وسایل نقلیه، موتوری، زمینی دریایی و هوایی به نرخ دو درصد (۲٪) بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث.

 4) نسبت به املاک،  هفت و نیم درصد به مأخذ ارزش معاملاتی املاک و نسبت به حق واگذاری محل، سه درصد به مأخذ ارزش روز حق واگذاری در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث. 

5) نسبت به اموال و دارایی هایی که تحت مالکیت فرت فود شده یا متوفای ایرانی است و در خارج از کشور واقع شده است، بعد از کم و کسر شدن مالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع اموال و دارایی ها پرداخت شده ده درصد ارزش ماترک که مأخذ محاسبه مالیات بر ارث در کشور محل وقوع مال قرار گرفته است به عنوان مالیات اخذ می‌شود. در صورت عدم شمول مالیات بر ارث در کشور مزبور، این نرخ به مأخذ ارزش روز انتقال یا تحویل به نام وراث می‌باشد.

پیشنهاد پایانی

مالیات بر ارث از حوزه های بسیار رایج در پرونده های موجود در دادگاه ها می‌باشد. اما مسئله قابل توجه این است که تعداد وکلا و مشاورین حقوقی این حوزه بر خلاف سایر حوزه های حقوقی بسیار محدود بوده است. به همین دلیل توصیه می‌شود حتما با وکلا یا مشاورین حقوقی مالیاتی در خصوص ابهام یا پرونده خود مشورت نمایید.