مالیات بر درآمد اتفاقی

طبق ماده 119ق.م.م "درآمد های نقدی یا غیر نقدی که یک شخص حقیقی یا حقوقی به صورت بلا عوض و یا از طریق معاملات محاباتی و یا به عنوان جایزه یا به هر عنوان دیگر از این دست تحصیل می‌کند، مشمول مالیات بر درآمد اتفاقی است."

در قانون مالیات های مستقیم از انواع مالیات ها نام برده شده. قانون گذار در ادامه برای این مالیات ها نرخ مالیاتی تعیین کرده و معافیت ها و عدم شمول مالیاتی هر حوزه مالیاتی را نیز برای نظام حقوقی تعیین تکلیف و مشخص نموده است. مالیات بر درآمد اتفاقی نیز یکی از منابع تامین درآمد دولت است. هرچند همه انواع مالیات جایگاه خاص خود را در نظام حقوقی دارند اما نکته ای که در خصوص این نوع از مالیات وجود دارد این است که امکان شناسایی بخش قابل توجهی از درآمد های اتفاقی اشخاص وجود ندارد. در این مقاله به صورت مختصر و دقیق به ابعاد گوناگون این نوع مالیات خواهیم پرداخت. 

تعریف مالیات بر درآمد اتفاقی

بر اساس ماده 119ق.م.م "درآمد های نقدی یا غیر نقدی که یک شخص حقیقی یا حقوقی به صورت بلا عوض و یا از طریق معاملات محاباتی و یا به عنوان جایزه یا به هر عنوان دیگر از این دست تحصیل می‌کند، مشمول مالیات اتفاقی است." پس به زبان ساده تر زمانی که شخص اعم از حقیقی یا حقوقی ملک، وجه نقد، یا هر چیز دیگری که ارزش مالی دارد را به صورت مجانی دریافت می‌کند و در قبال آن چیزی نمی‌پردازد، درآمد اتفاقی محسوب شده و مشمول مالیات قرار می‌گیرد. 

در مقدمه ذکر شد که نکته ای خاص در مورد این نوع از درآمد وجود دارد که با فهم تعریف آن علت این نکته که امکان شناسایی این نوع درآمد سخت است شفاف می‌گردد. عرفی که در میان مردم رایج است این است که در قبال دریافت چنین اموالی، این عقود حتی بعضا در قراردادی خصوصی ما بین طرفین هم ثبت نمی‌شود. پس سخت بودن امکان شناسایی این نوع از درآمد روشن می‌گردد.

در ادامه به شرح دادن عبارات این تعریف قانونی برای آشنایی بیشتر خواننده خواهیم پرداخت

1) منظور از درآمد هایی که در این تعریف به آنها اشاره شده درآمد هایی است که فعلیت یافته اند یا به عبارت دیگه وجود دارند، نه درآمد هایی که بعدا ممکن است حاصل گردند.

2) معاملات بلاعوض و محاباتی یا به عنوان جایزه کدام دسته از معاملات اند؟ معاملات بلا عوض یعنی معلاملاتی که در آن چیزی داده می‌شود اما در مقابل این چیزی که داده شده چیزی دریافت نمی‌شود. برای مثال وقتی (الف) ملک خود را به صورت بلا عوض به (ب) صلح می‌نماید چیزی در قبال این صلح دریافت نمی‌کند. اما معنی معاملات محاباتی چیست؟ معاملات محاباتی زمانی اتفاق می‌افتد که در ازای چیزی که داده می‌شود، عوض یا ما به ازایی که دریافت می‌شود کمتر از ارزش آنچه که داده شده است باشد. برای مثال وقتی فردی ملکی را که ارزش آن 5 میلیارد تومان است به مبلغ 30 میلیون تومان معامله کند این معامله محاباتی است.

 3) سایر عناوین یعنی کدام دسته از معاملات؟ مثالی که می‌توان زد اموالی اند که به موجب نذر یا وصیت به افرادی غیر از وراث منتقل می‌شوند. پس معیاری که می‌توان ارائه داد برای روش هایی که منجر به دآمد های اتفاقی می‌شوند" بلا عوض بودن یک درآمد" و" عدم وجود تعادل اقتصادی در دو عوضی است که در معامله در مقابل هم قرار میگیرند." 

عدم شمول و معافیت ها  بر درآمد های اتفاقی

 1) در مواقعی که سازمان های خیریه یا عام المفعه یا وزارت خانه ها یا موسسات و یا شرکت هایی که دولتی محسوب می‌شوند، همچنین شهرداری ها و نهاد های انقلابی کمک های نقدی و غیر نقدی خود را به صورت بلاعوض یا بدون ما به ازا  به اشخاص حقیقی واگذار می‌کنند. 

2) کمک هایی که دولت به صورت بلاعوض به شرکت های دانش بنیان و واحد های فناور که در مراکز رشد و پارک های علم و فناوری مستقر هستند می‌نماید. (ماده 127ق.م.م) 

3) وجوه یا کمک های مالی که به افرادی که در جنگ، زلزله، آتش سوزی و یا حوادث غیر مترقبه دیگر آسیب دیده اند، اهدا می‌شود از شمول مالیات بر درآمد اتفاقی خارج اند. 

4) جایزه هایی که دولت برای تشویق تولید و خرید و صادرات محصولات کشاورزی پرداخت می‌کند.

 نرخ مالیاتی درآمد اتفاقی 

نرخ مالیاتی بر درآمد اتفاقی اشخاص حقیقی مطابق با ماده 119ق.م.م و بر اساس نرخ تعیین شده در ماده 131ق.م.م اعمال می‌شود. ماده 131 ق.م.م. بیان می‌دارد که نرخ ماليات بردرآمداتفاثی اشخاص حقيقي به شرح موارد زیر می‌باشد. البته این ماده مواردی را که به موجب قانون به صورت جداگانه دارای نرخ مالیاتی به خصوص هستند را استثنا می‌کند.

 - ميزان سي ميليون۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال درآمد مشمول ماليات سالانه به نرخ پانزده درصد 15%

- تا ميزان يكصد ميليون۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال درآمد مشمول ماليات سالانه، نسبت به مازاد سي ميليون۳۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال به نرخ بيست درصد 20%

- تا ميزان دويست و پنجاه ميليون۲۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال درآمد مشمول ماليات سالانه، نسبت به مازاد يكصد ميليون۱۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال به نرخ بيست و پنج درصد ۲۵ %

- تا ميزان يك ميليارد۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال درآمد مشمول ماليات سالانه، نسبت به مازاد دويست و پنجاه ميليون۲۵۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال به نرخ سي درصد ۳۰ %

- نسبت به مازاد يك ميليارد۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ريال درآمد مشمول ماليات سالانه به نرخ سي و پنج درصد 35%"

در مورد درآمد مشمول مالیات اشخاص حقوقی از درآمد های اتفاقی نیز ماده 128ق.م.م اظهار می‌دارد " درآمد مشمول ماليات اشخاص حقوقي ناشي از درآمدهاي اتفاقي از طريق رسيدگي به دفاتر تشخيص خواهد شد و ماليات هايي كه طبق مقررات اين فصل در منبع پرداخت مي گردد به عنوان پيش پرداخت ماليات آن ها منظور خواهد شد." پس قانون برای مالیات بر درآمد اتفاقی اشخاص حقوقی روشی مانند تعیین نرخ مالیاتی دقیق همچنون اشخاص حقیقی ندارد و آن را منوط به رسیدگی به دفاتر دانسته است.

توصیه پایانی

 محاسبه این نوع مالیات ها و همچنین تشخیص دقیق معافیت های مالیاتی، مالیات بر درآمد اتفاقی به دلیل سخت بودن امکان شناسایی آن و عدم ثبت این گونه قراردادها به صورت معمول، کاری است که نیازمند تخصص ویژه بوده در حوزه تخصص وکلای خبره مالیاتی است که توصیه ما به شما وکلای مالیاتی تیم حقوقی هم وکیل هستند.