آیا شاکی می تواند خسارت خود را از قرار وثیقه وصول نماید؟

وثیه می تواند شامل ضمانت های بانکی، چک و وجه نقدد و ...که قابل وصول باشد می باشد و مبلغ وثیقه باید کمتر از خسارت نباشد، اگر متهم در زمان مقرر حاضر نگردد، میتواند وثیقه را ضبط و به عنوان جبران خسارت استفاده نمود.

هر یک از نهادهای موجود در قانون دارای سیاست منطقی هستند سیاستی که موجب خلق این تدابیر نوظهور شدند. مثلا آزادی مشروط را در نظر بگیرید در این پدیده قانون گذار با هدف کم شدن امار زندانیان اقدام می کند به ازادی برخی از زندانی ها آن هم با شرایط خاصی می نماید.

یعنی هر کسی نمی تواند از نظام ازادی مشروط استفاده کند. در قرارهای تامین کیفری هم سیاست های منطقی بسیاری وجود دارد که موجب می شود بازپرس یا قاضی دادگاه اقدام به صدور این قرارها نماید.

مقدمه 

برخی از سیاست ها به نفع متهم و برخی به ضرر او و به نفع شاکی است.مهم ترین سیاست که به نفع شاکی است این است که متهم همیشه حاضر و در دسترس است و اگر هم نباشد تضمینی از او گرفته شده است که نبودن او را پاسخگو باشد از ان جهت به نفع متهم است که دیگر لازم نیست در زندان بماند تا رای اصلی داده شود و می تواند تا صدور رای اصلی با این شرایط آزاد باشد.

وثیقه چه نوع مالی باید باشد؟

هر مالی اعم از ضمانت نامه های بانکی چک یا سفته و یا سند خانه و ماشین و یا زمین و یا حتی وجه نقد می تواند وثیقه حاضر کردن متهم باشد.

میزان مبلغ وثیقه باید چه مقدار باشد؟

مبلغ وثیقه باید به اندازه ای باشد که از خسارتی که به شاکی وارد است کم تر نباشد چون اگرکم تر باشد فایده ای ندارد و خسارات او را جبران نمی کند اگر در پرونده ای بیمه مبلغ خسارات را پرداخت کند این امر در تامین قرار مناسب توسط قاضی موثر است ماده 21 قانون ایین دادرسی کیفری موید این موارد است

عدم حضور متهم و اثرات بعد از آن

اگر وثیقه گذار متهم را در تاریخ مقرر که قاضی مشخص کرده حاضر نکند وثیقه ی او باید ضبط شودممکن است خود متهم وثیقه گذاشته باشد که اگر بعد از ابلاغ حاضر نشود وثیقه او برای جبران خسارات شاکی استفاده می شود ماده 233 گویای این مورد است حال اگر بیمه هم نتواند خسارات را پرداخت کند علاوه بر پرداخت دیه باید باید مبلغی به عنوان جریمه یا همان جزای نقدی هم پرداخت کند.

اگر وثیقه گذار فوت کند تکلیف خسارات شاکی چه می شود؟

اگر فوت وثیقه گذار بعد از دستور دادستان برای توقیف و ضبط مال وثیقه ای باشد تاثیری بر پرونده ندارد  یعنی همچنان این مال برای جبران خسارات شاکی استفاد می شود ماده 234 حاکی از همین امر است ولی اگر در زمانی فوت کند که تازه وثیقه او قبول شده است پس دیگر مال او توقیف نمی شود و متهم باید وثیقه ی دیگری اعلام و معرفی کند.

عملیات کاربردی اگر وثیقه مال منقول یا غیرمنقول باشد

همانطور که در تمام مقالات مربوط به تعیین قرارهای تامین کیفری بیان نمودیم و در قرار تضمین وثیقه بسیار کاربرد دارد این است که زمانی که دادستان یا بازپرس ابلاغ بزند که لازم و ضروری است که برای ادامه تحقیقات یا برای حضور در جلسه دادرسی یا برای اجرای احکام لازم است که وثیقه گذار متهم را حاضر کند باید هر طور شده وثیقه گذار این متهم را در محاکم قضایی بیاورد اگر این اقدام را انجام ندهد باید بتواند عذر موجه را اثبات کند اگر عذر موجه در ماده 235 و 178 قانون ایین دادرسی کفیری ثابت نشود وثیقه او ضبط خواهد شد فرقی نمی کند که خود متهم وثیقه  داده باشد یا فرد دیگر در اینجا  وثیقه خود متهم ضبط می شود.

ضبط وثیقه به چه معناست؟

منظور از ضبط وثیقه توقیف سند است که در نهایت در صورت خلف وعده وثیقه گذار باید از وجه ان استفاده شود یا به فروش برسد  تا از شاکی جبران خسارت شود.

سرنوشت وثیقه بعد از توقیف و عدم حضور متهم

در این قسمت سند باید کارشناسی شود و قیمتش به روز مشخص بشود چرا که کارشناسی اولیه از بابتی  که کمتر از خسارات شاکی نباشد به دلیل گذشت زمان در این جا دیگر کاربرد ندارد پس مجددا باید کارشناسی شود و مشخص شود ک مبلغ ان چقدر است باید بدانید که مبلغ این کارشناس را باید شاکی پرداخت کند و بعدا متهم به هزینه دادرسی و کلیه خسارات محکوم می شو د واین مبالغ به شاکی برمی گردد بعد از این که قیمت مشخص شد باید تشریفات مازیده در خصوص مال وثیقه ای رعایت شود در جلسه مزایده هر کسی می تواند حضور پیدا کند چه خود متهم و چه شاکی و چه خریداران مال مزایده ای بعد از تشکیل جلسه مال فروخته شده وخسارات شاکی از روی ان وصول می شود مابقی به حساب وثیقه گذار واریز می شود

پرسش : اگر متهم بعد از توقیف وثیقه حاضر شود ایا باز هم ضبط وثیقه ادامه می یابد؟

در این زمان قاضی دستور می دهد که یک چهارم مبلغ وثیقه ضبط گردد و مابقی به حساب وثیقه گذار واریز بشود236 به این موضوع می پردازد.

پرسش : اگر وثیقه وجه نقد باشد و وثیقه گذار متهم را نتواند حاضر کند تکلیف چیست؟

در این شرایط وجه نقد باید به اندازه خسارت شاکی به حساب او واریز شود و بدین روش از شاکی رفع خسارات بشود. 

پرسش : اگر وثیقه ضمانت نامه بانک باشد و متهم یافت نشود چگونه خسارات شاکی جبران می شود؟

چک و یا سفته و یا حتی برات بانک که وثیقه متهم شده است می تواند به درخواست شاکی کارسازی شود و خسارات شاکی را جبران کند.

توصیه پایانی

وثیقه به هر شکلی که باشد در صورت عدم حضور متهم بدون دلیل منطقی پیش گفته در قانون اگر شاکی درخواست کند وثیقه ضبط و توقیف می شود و به اصطلاح عرفی خرج می شود تا از شاکی جبران خسارت شود بهتر است در این راه حتما وکیلی کاربلد کنار خود داشته باشید.