اعتبار اسنادی LC به چه معناست؟

اعتبار اسنادی LC  در این روش، خریدار به جای آنکه پول را اول پرداخت کند اقدام به گشایش اعتبار اسنادی میکند. 

پرداخت های اعتباری جزء تفکیک ناپذیری از دنیای امروز ما را تشکیل میدهند. بسیار اتفاق افتاده که اشخاص به جای آنکه از پول نقد در معاملات خود استفاده کنند، چک یا سفته ای کشیده و از این طریق به تعهدات خود عمل می نمایند. 

مقدمه :

در فضای معاملات بین المللی و معاملات حساس داخلی، اما قضیه به این سادگی نیست و معضلی که در این رابطه وجود دارد، بعد مکان و عدم اعتماد طرفین به یکدیگر است. مثلا اگر تاجری از کشور ترکیه اقدام به فروش محموله باری به یک خریدار ایرانی کند، همیشه دغدغه عدم پرداخت پول از جانب طرف ایرانی را خواهد داشت و از سوی دیگر در صورت عدم پرداخت وجه، طرف ترکیه ای میبایست به دادگاه های ایران مراجعه نماید که هزینه زیادی را بر دوش وی خواهد گذاشت. اعتبارات اسنادی از دل چنین دغدغه هایی، بوجود آمده است.

تعریف اعتبار اسنادی(LC)به زبان ساده

فرض کنید شما مقداری جنس از کشور ترکیه خریده اید. زمانی که شما معامله ای را منعقد میکنید به سه طریق میتوانید هزینه معامله را پرداخت کنید:

1) در ابتدا وجه را پرداخت کنید بعد اقدام به گرفتن کالا ها نمایید (پرداخت در ابتدا)

2) در ابتدا کالا را دریافت دارید و سپس هزینه آنرا به طرف ترک پرداخت کنید (که این روش را اصطلاحا حساب باز گویند)

3) در روش سوم، انتقال وجه و تحویل کالا همزمان صورت میپذیرد که یکی از مواردی که در این روش مورد بحث قرار میگیرد، روش اعتبار اسنادی است.

اعتبار اسنادی( Letter of Credit /Documentary Credit)) در این روش، خریدار به جای آنکه پول را اول پرداخت کند اقدام به گشایش اعتبار اسنادی میکند. 

در واقع خریدار اقدام به گشایش یک اعتبار اسنادی در بانکی مشخص کرده و در صورتی که فروشنده، اسناد مشخصی را به بانک اعطا نماید، بانک هزینه قرارداد را به فروشنده پرداخت میکند. به بیان ساده تر، روش اعتبار اسنادی، روشی برای پرداخت در معاملات عمدتا بین المللی است که بوسیله آن بانک واسط میان فروشنده و خریدار شده و در صورتی که فروشنده به تعهدات خود در قرارداد عمل کند، بانک از جانب خریدار، وجه را به حساب وی کارسازی میکند. لازم به ذکر است که در اعتبار اسنادی میتوان به صرف مطالبه نیز وجه را کارسازی نمود و بستگی به شروط اعتبار دارد.

به مثال ابتدای بحث برگردیم. فرض کنید طرف ترکیه ای 30 کانتینر قطعه خودرو به ایران حمل میکند. طرف ایرانی به بانکی در ترکیه رفته و یک اعتباری را به نفع فروشنده ترکیه ای میگشاید. فروشنده ترکیه را ذی نفع اعتبار و طرف ایران را متقاضی اعتبار می نامیم. 

در این حالت، متقاضی اعتبار برای آنکه مطمئن شود که ذی نفع اعتبار به تعهدات خود عمل کرده و کانتینر ها را ارسال میکند، در قرارداد خود با بانک اسنادی که باید به بانک داده شود را ذکر مینماید. 

مثلا بارنامه، رسید تحویل کالا به گمرک ایران، از جمله مواردی است که طرف ایرانی میتواند در قرارداد خود با بانک درج کند. حال ذی نفع اعتبار پس از انجام دادن تعهدات خود ، به بانک مراجعه کرده و  پس از تحویل اسناد حمل و رسید های مربوطه، وجه قرارداد را از بانک میگیرد. 

بانک هم پس از دریافت حق الزحمه خود، این موارد را در اختیار طرف ایرانی میگذارد که وی بتواند اقدام به دریافت محموله کند. بدین ترتیب در این روش، هم فروشنده خیالش راحت است که پول را میتواند از بانک بگیرد و هم خریدار خیالش راحت خواهد بود که پس از انجام تعهدات فروشنده پول را پرداخت خواهد کرد

چه مقرراتی بر اعتبار اسنادی حاکم خواهد بود؟

به موجب بخشنامه شماره 1038/60 بانک مرکزی، مقررات حاکم بر اعتبار اسنادی تابع یو سی پی 600 خواهد بود. این مقررات توسط اتاق بازرگانی بین المللی تدوین شده است و قانونگذار ما برای اعمال اعتبارات اسنادی به آن تاسی میجوید. نکاتی که در مقررات مزبور ذکر شده و میبایست هنگام گشایش اعتبار اسنادی به آن توجه داشت از قرار ذیل است:

1) بانک گشاینده اعتبار از تاریخی که اعتبار در آن گشایش یافته است، یک تعهد برگشت ناپذیر دارد که مبلغ اعتبار اسنادی را پرداخت نماید. به بیان ساده تر، اگر شرایط اعتبار اسنادی وجود داشت( مثل تسلیم اسناد حمل) بانک باید مبلغ اعتبار را پرداخت کند و نمیتواند از این تعهد شانه خالی نماید.( ماده 7)

2) اصل بر استقلال اعتبار اسنادی است. به بیان ساده تر، تعهد بانک در رابطه با پرداخت وجه به ذی نفع اعتبار، مستقل از قرارداد میان گشاینده و ذی نفع است. 

یعنی اگر میان فروشنده و خریدار در رابطه با استحقاق فروشنده بر وجه قرارداد اختلاف شود، بانک به این اختلاف توجه نکرده و در صورتی که فروشنده اسناد لازم را تحویل بانک دهد، پول نقد وی را میدهد. (این امر در ماده 4 یو سی پی 600 بیان شده است) فقط دریک حالت میتوان مانع از پرداخت پول شد و آنهم تقلب است.

 علت آنکه اصل استقلال را حاکم میکنیم، آن است که این مقررات نخواسته است که بانک وارد در دعوای دو طرف قرارداد شود و چه بسا اصلا کارمندان بانک به دلیل عدم آشنایی با مقررات حقوقی نتوانند به درستی میان طرفین قضاوت کنند و به همین علت، تعهد بانک ربطی به اختلاف میان طرفین نخواهد داشت.

3) در اعتبار اسنادی، ذی نفع اعتبار باید دقیقا همان اسنادی که شرط شده است را در اختیار بانک بگذارد و بانک پس از آنکه انطباق صد در صدی این اسناد با شروط اعتبار اسنادی را دریافت، وجه را در اختیار ذی نفع قرار میدهد. 

مثلا اگر در اعتیار اسنادی شرط شده که رسید تحویل کالا نیز به بانک داده شود، بانک باید حتما این رسید را بخواهد و آنرا با شرایط اعتبار انطباق دهد و بعد پول را در وجه فروشنده کارسازی کند.

در پایان لازم به ذکر است که اعتبار اسنادی هم در معاملات داخلی قابل گشایش است هم در معاملات بین المللی.

توصیه پایانی 

گشایش اعتبار اسنادی به دلیل جدید بودن و عدم آشنایی بسیاری از حقوقدانان با آن، ماهیتی پر ریسک دارد. به هیچ عنوان بدون مشورت با وکلای خبره، به گشایش اعتبارات اسنادی اقدام نکنید.