صلاحیت سرزمینی چیست و شامل چه مواردی می شود ؟

منظور از اینکه صلاحیت سرزمینی چیست یعنی اینکه اگر جرمی رخ داد باید در محاکم قضایی آن سرزمین مورد رسیدگی قرار گیرد ، حال اگر جرمی در داخل کشتی یا هواپیما یا جرم رایانه ای اتفاق افتاد آن زمان تکلیف رسیدگی چیست ؟

وقتی جرمی رخ می دهد لازم است که در دادسرا و یا دادگاه و به کل درمحاکم قضایی به ان رسیدگی شود این که کدام یک از محاکم صالح هستند سوال بسیاری از مردم است درواقع گاهی بسته به نوع جرم و گاهی بسته به سایر عوامل محاکم قضایی صالح مشخص می شود.پس این طور نیست که اگر جرمی رخ بدهد در تمام مراجع قضایی در تمام کشورها  قابل رسیدگی باشد.در این مقاله در خصوص صلاحیت سرزمینی و یا صلاحیت در خاک بحث خواهد شد چون بعد ا.ز این که فرد در جرمی قربانی شد ان چه قدم اولیه است این می باشد که در کدام کشور باید به این رخداد رسیدگی کرد

اصول و قواعد صلاحیتی

اصولی که صلاحیت را در قوانین جزا به ما یاداور می شود 4 اصل می باشند این 4 اصل عبارتند از اصل صلاحیت سرزمین و صلاحیت شخصی واقعی و جهانی. هرکدام از این مواردی که  نام بردیم صلاحیت های است که بر اساس ان مشخص می شود دادگاه در کدام شهر یا کشور صالح است. در حقیقت هر کدام از این صلاحیت ها قواعد مربوط به خود را دارد و به عوامل زیادی بستگی دارد. به دلیل اهمیت زیاد صلاحیت سرزمینی این مقاله را مختص به این اصل مکتوب نمودیم.

صلاحیت رسیدگی جرایم بر اساس سرزمین

جرم در هر کجا اتفاق بی افتد همان کشور یا درواقع همان خاک صالح است این جمله به چه معناست؟درواقع اگر جرم واقع شده در خاک هر کشوری رخ بدهد طبق این نوع صلاحیت می توانیم بگوییم جرم در سرزمین ما واقع شده پس کشور ما صالح به رسیدگی و محاکمه است.اثر این موضوع ان جاست که زمان وقوع جرم مکانی که صالح به رسیدگی است قوانین مخصوص به خود را دارد پس خیلی مهم است که جرم در کجا بررسی می شود و حکم  صادره دربرگیرنده چه قوانینی است.

مثلا اگر جرمی در ایران رخ بدهد توسط هر فردی می خواهد تابع ایران باشد یا هر کشور دیگر مثلا تابع کشور افغانستان باشد چون در سرزمین ایران رخ داده است طبق اصل صلاحیت کشور و خاک و سرزمین در ایران هم می توان به جرم او رسیدگی نمود.

پرسش : آیا وقتی می گوییم صلاحیت سرزمینی فقط منظورمان جرایم واقع شده در خاک ایران است؟

منظور از سرزمین فقط خاک نیست چه زمین یا همان خاک کشور چه دریای ان و چه هوا و اسمان جزو سرزمین محسوب می شوند . پس اگر در دریا و اقیانوسی که متعلق به کشوری است جرمی رخ دهد محاکم و دادگاه های ان سرزمین صالح به رسیدگی هستند.طبق این نوع صلاحیت اصولا هر کسی در ایران جرم کند طبق قوانین ایران مجازات خواهد شد از طرف دیگر هرکس در بیرون از مرز ایران جرمی نماید ایران اصولا طبق این صلاحیت صالح نیست که رسیدگی کند. 

پس اگر یک تبعه کشور پرتغال در ایران جر کند چون جرم او در ایران رخ داده پس ایران می توان ان را طبق قوانین سرزمین ایران محاکمه نمود.ولی اگر یک ایرانی در کشور دیگری جرم کند طبق این صلحیت ایران دیگر صالح به رسیدگی نیست. 

پرسش : اگر جرم در کشوری شروع و در کشور دیگری تمام ود کدام کشور صالح است؟

در واقع ابتدا باید بدانید که منظور از اصل صلاحیت سرزمینی این نیست که حتما باید کل جرم در یک کشور انجام شود تا ان کشور صالح به رسیدگی باشد بلکه اگر فقط یک جزء از جرم هم در یک کشور واقع شود بازهم ان کشور صالح به رسیدگی و محاکمه در خصوص ان جرم است. 

اما نکته بسیار مهم این است که اگر جرم مقید به نتیجه باشد حتما باید دقت شود تا بفهمیم جرم در کدام کشور به نتیجه رسیده است اگر جرم در هر کشوری غیر از ایران واقع شده است اما نتیجه ی ان در ایران است پس ایران به ان جرم می تواند رسیدگی کند ان هم مطابق این اصل سرزمینی

پرسش : اگر جرم اصلی در یک کشور رخ دهد ولی معاون در کشور دیگری باشد کدام کشور صالح به رسیدگی است؟

اگر جرم اصلی در ایران واقع شده باشد و معاونت ان در کشور دیگر طبق قوانین صلاحیت سرزمینی کشوری صالح به رسیدگی است که جرم اصلی در ان واقع شده است یعنی در این مثال ایران صالح است. 

قانون جرایم رایانه ای و اصل صلاحیت سرزمینی

ماده 28 قانون جرایم رایانه ای بیان می دارد که اطلاعات و دیتا و داده های موجود و استفاده شده در جرم رایانه ای اگر به  هر نحو در قلمرو ایران باشد پس در ایران هم می توانیم به این جرم رسیدگی کنیم.

مرجع رسیدگی به جرم در کشتی با کیست ؟

پرسش : در خصوص جرایم در روی کشتی کدام کشور صالح به رسیدگی است؟

طبق اصل صلاحیت قلمرو یا همان سرزمینی اگر کشتی وارد قلمروی ابی یک کشور شده باشد باید ان کشور صالح باشد به جرایم ان مجرمین رسیدگی کند.اما نکته مهم در خصوص جرایم واقع شده در کشتی ها این است که پرچم ان کشور صالح به رسیدگی است البته تفاوت وجود دارد در جایی که کشتی مربوط به جنگ باشد یا خیر. 

اگر کشتی مخصوص جنگ نباشد طبق اصل کشو.ری که پرچم کشتی را دارد همان صالح به رسیدگی است ولی اگر کشتی مخصوص جنگ باشد باید مطابق ماده 8 قانون خاص مشخص کننده تعیین حدود مرزه بیان نماییم که ایران به این موارد رسیدگی نمی کند. 

مرجع رسیدگی به جرم در هواپیما کیست ؟

پرسش : اگر جرمی در هواپیما رخ بدهد کدام کشور صالح به رسیدگی است؟

در خصوص هواپیما هم مانند کشتی ها قاعده این است که هرکشوری که هواپیما متعلق به ان است یا اصطلاحا صاحب پرچم است ان کشو صالح باشد اما این اصل هم مانند اکثر اصل های جزایی استثنا دارد. استثنا بیان ی دارد که اگر یکی از مواردی که بیان می کنیم در زمان وقوع جرم وجود داشته باشد پس گر جرمی در هواپیمایی اتفاق افتاد که متعلق کشور دیگری است بازهم ایران صالح باشد که به جرم واقع شده در هواپیما رسیدگی کند. 

یکی از این موارد که باعث صلاحیت ایران می شود این است که جرمی که در هواپیما رخ داده اسیت باعث بشود که امنیت ایران به هم بخورد یعنی این جرم خصوصی نباشد بلکه هدف ان برهم زدن نظم و مخدوش نمودن امنیت ایران باشد ضمنا اگر مجرم یا قربانی جرم هم ایرانی باشد یعنی تابع ایران باشد پس به جرم واقع شده در این شرایط هم باز هم ایران رسیدگی می شود همچنین اگر هواپیما به هردلیل چه از روی اجبار و چه طبق تعهد خود در ایران فرود بیاید. 

فرود هواپیما در فرودگاه هر شهری از ایران که باشد همان شهر صالح به رسیدگی است.همچنین طبق نظریه ی دیگر هر شهری که متهم را در این شرایط دستگیر نماید ان صالح است چون ممکن است متهم بعدا از فرود امدن هواپیما تحت هر شریطی فرار کند

توصیه پایانی

بر اساس اصل صلاحیت خاک و سرزمین، ایران صالح به رسیدگی به هرجی است که در این کشور رخ بدهد چه بر فراز هوا و چه در زیر زمین و یا روی زمین و آب دریا ها و اقیانوس های آن.پس اگر داخل در هریک از مرزهای ایران جرمی واقع بشود بر اساس قوانین ایران مطابق اصل سرزمینی بودن صلاحیت به آن خواند پرداخت ..