بازداشت غیرقانونی توام با تهدید به قتل یا شکنجه و آزار بدنی

نکته ۱: جرم بازداشت غیرقانونی اگر همراه با تهدید به قتل یا شکنجه و آزار بدنی باشد مشمول عنوان مجرمانه واحدی تحت عنوان ؛ "جرم بازداشت غیرقانونی توأم با تهدید به قتل یا شکنجه و آزار بدنی " است. به عبارت دیگر اگر شخص بزه دیده بعد از آن که به صورت غیرقانونی بازداشت شد یا حبس شد یا اخفا شد و مرتکب پس از بازداشت یا حبس کردن یا مخفی کردن بزه‌دیده وی را مورد تهدید به قتل یا شکنجه و آزار بدنی قرار دهد .مجازات مرتکب از حالتی که تنها بزه دیده را بازداشت غیرقانونی کرده است شدیدتر خواهد بود. به عبارت دیگر تهدید به قتل یا شکنجه و آزار بدنی اگر همراه با بازداشت غیرقانونی باشد از موارد تشدید مجازات به شمار می آید.

نکته ۲: قانونگذار جرم فوق الذکر را در ماده ۵۸۷ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ جرم‌انگاری کرده است. این ماده مقرر می دارد ؛ "چنانچه مرتکب جرایم مواد قبل توقیف شده یا محبوس شده یا مخفی شده را تهدید به قتل نموده یا شکنجه و آزار بدنی وارد آورده باشد علاوه بر قصاص یا پرداخت دیه حسب مورد به یک تا پنج سال حبس و محرومیت از خدمات دولتی محکوم خواهد شد." بنابراین همانگونه که ملاحظه می شود جرم موضوع ماده ۵۸۷ جرم جداگانه‌ای به شمار نمی آید بلکه همان بازداشت غیرقانونی که مرتکب پس از بازداشت کردن بزه دیده یا حبس کردن یا مخفی کردن وی را مورد تهدید به قتل یا شکنجه و آزار بدنی قرار داده است و به عبارتی دوجرم را انجام داده است؛ یکی بازداشت غیرقانونی و دیگری تهدید به قتل یا ایراد صدمه بدنی عمدی است که قانونگذار برای تمامی این جرایم عنوان واحدی را اتخاذ کرده است و تهدید به قتل یا ایراد صدمه بدنی عمدی را از موارد مشدده بزه بازداشت غیرقانونی قرار داده است. به گونه ای که مجازات بازداشت غیرقانونی در حالتی که به صورت ساده و بدون تهدید به قتل یا ایراد صدمه بدنی عمدی باشد یک تا سه سال حبس یا جزای نقدی از ۶۰۰ هزار تومان تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان به موجب ماده ۵۸۳ قانون تعزیرات است. در حالیکه اگر بازداشت غیرقانونی توأم با تهدید به قتل یا ایراد صدمه بدنی عمدی باشد مجازات مرتکب تشدید شده و به میزان یک تا پنج سال حبس و محرومیت از خدمات دولتی میباشد.

شرایط تحقق جرم بازداشت غیرقانونی توام با تهدید به قتل یا شکنجه و آزار بدنی

۱.شرایط تحقق جرم موضوع ماده ۵۸۷ قانون تعزیرات همان شرایطی است که در ماده ۵۸۳ قانون تعزیرات آمده است یعنی اولا مرتکب باید از کارکنان دولتی باشد که بدون سوء استفاده از موقعیت شغلی مرتکب جرم بازداشت غیرقانونی یا حبس کردن یا مخفی کردن شخص میشود یا اینکه مرتکب از اشخاص عادی باشد. ثانیاً رفتار مرتکب می تواند در قالب بازداشت کردن یا حبس کردن یا مخفی کردن بزه دیده باشد. به عبارت دیگر رفتار مرتکب باید سلب آزادی رفت و آمد بزه دیده باشد.ثالثا شرط است که بزه دیده راضی به این کار نباشد و رابعاً اقدام مرتکب باید بدون مجوز قانونی باشد. 

این شرایط برای تحقق بازداشت غیرقانونی لازم است. اما در این ماده دو جهت مشدد بیان شده ؛ یکی تهدید به قتل است که خود عنوان مجرمانه مجزایی در ماده ۶۶۹ قانون تعزیرات دارد لیکن اگر مرتکب شخصی را توقیف کرد یاحبس کند یا مخفی کند و سپس بزه دیده را تهدید به قتل نمود دیگر بزهکار مرتکب دو جرم جداگانه یعنی بازداشت غیرقانونی از یک سو و جرم تهدید به قتل از سوی دیگر نشده است، بلکه قانونگذار هر دو جرم را تحت جرم واحدی به نام" بازداشت غیرقانونی توام با تهدید به قتل" می داند یعنی یک جرم آن را در نظر می گیرد و مجازات واحدی نسبت به بزهکار اعمال می شود که مجازات آن ۱ تا ۵ سال حبس و محرومیت از خدمات دولتی میباشد. اما جهت دیگری که تشدید کننده مجازات جرم بازداشت غیر قانونی است شکنجه و آزار بدنی است که مرتکب پس از توقیف بزه دیده یا حبس کردن او یا مخفی کردن او آنرا انجام می دهد. شکنجه و آزار بدنی می تواند به صورت قتل یا صدمات کمتر از قتل باشد که در این صورت بزهکار مرتکب جرم بازداشت غیرقانونی از یک سو و جنایت عمدی از سوی دیگر شده است که این جنایت منجر شده است  که مجازات تعزیری مرتکب از یک تا سه سال حبس به یک تا پنج سال حبس افزایش یابد، افزون بر آن که با توجه به شرعی بودن مجازاتهای جنایت که  یا در قالب قصاص یا دیه می باشد نسبت به مرتکب اعمال می شود. به عبارت دیگر هم مجازات تعزیری ذیل ماده ۵۸۷ مجازات و هم مجازات قصاص یا دیه نسبت به مرتکب بازداشت غیرقانونی توأم با شکنجه و آزار بدنی اعمال می شود.

۲. تهدید به قتل یا شکنجه و آزار بدنی در صورتی مشمول ماده ۵۸۷ است که پس از بازداشت یا حبس یا مخفی کردن بزه دیده باشد و اگر در حین بازداشت یا حبس یا مخفی کردن باشد مشمول ماده ۵۸۷ نمی باشد بلکه بزهکار مرتکب دو جرم بازداشت غیرقانونی موضوع ماده ۵۸۳ و تهدید به قتل ماده ۶۶۹ شده و مشمول تعدد جرم است و در مورد بازداشت غیرقانونی که در حین بازداشت شخص مرتکب ضرب و جرح

یا قتل شود. این مطلب از عبارت " توقیف شده یا محبوس شده یا مخفی شده " در ماده برداشت می شود .بعنوان مثال اگر  آرش، در خیابان بابک را ببیند با تهدید کردن او به قتل یا با کتک زدن وی ، بابک را داخل ماشین بیندازد و درب ماشین را قفل کند و پس از ساعتی بابک را ماموران نجات دهند ، آرش مرتکب جرم موضوع ماده ۵۸۷ نشده است چرا که تهدید یه قتل یا کتک زدن در حین حبس کردن بوده در حالیکه باید تهدید به قتل یا ایراد صدمه بدنی پس از بازداشت یا حبس کردن باشد بنابراین آرش دو جرم انجام داده یکی حبس غیرقانونی و دیگری تهدید یا ایراد صدمه بدنی عمدی. اما اگر آرش،  بابک را بدون تهدید و یا ضرب و جرح سوار ماشین کند سپس درب را بدون رضایت بابک چندین ساعت قفل کند و پس از حبس کردن بابک را تهدید به قتل یا ضرب و جرح کند موضوع مشمول ماده ۵۸۷ است. 

۳. موضوع ماده ۵۸۷ هم در خصوص جرایم ماده ۵۸۳ یعنی بازداشت غیرقانونی است هم در خصوص موضوع ماده ۵۸۶ یعنی بازداشت غیرقانونی توأم با جعل عنوان یا لباس ماموران یا جعل حکم است. به نظر می رسد با توجه به واژه مرتکب در ماده ۵۸۷ تنها ناظر بر مباشر جرم است و نه معاون.

۴. بنظر می رسد اگر بازداشت غیرقانونی توأم با تهدید به ضرر مالی یا شرافتی یا افشای اسرار نباشد مشمول ماده ۵۸۷ نیست چرا که ماده تنها به تهدید به قتل اشاره کرده است و اگر بازداشت غیرقانونی همراه با تهدید به ضرر مالی یا شرافتی یا افشا سر باشد بزهکار مرتکب دو جرم بازداشت غیرقانونی موضوع ماده ۵۸۳ و تهدید موضوع ماده ۶۶۹ قانون تعزیرات شده و از شمول ماده ۵۸۷ خارج است‌.

 مجازات جرم بازداشت غیرقانونی توام با تهدید و آزار بدنی

۵. مجازات ماده ۵۸۷ قانون تعزیرات ۱ تا ۵ سال حبس و محرومیت از خدمات دولتی است. اگر بزهکار مرتکب قتل یا ضرب و جرح بزه دیده شده باشد قصاص و یا دیه هم افزون بر مجازات های فوق را باید تحمل کند. منظور از محرومیت از خدمات دولتی اینست که اگر مرتکب کارمند دولت باشد تا ابد از خدمت منفصل می شود اگر مستخدم دولت نباشد دیگر نمی تواند تا ابد مستخدم دولت شود.

توصیه پایانی در مورد جرم بازداشت غیرقانونی توام با تهدید و آزار بدنی

 عدم آگاهی نسبت به حقوق و قوانین مربوط به جرایم دلیل اصلی عدم موفقیت افراد در پرونده های حقوقی است. به عنوان توصیه پایانی به شما پیشنهاد می شود، پیش از هرگونه اقدام از وکلای مجرب هموکیل مشورت بگیرید.