تعیین خواسته و بهای آن

اقامه ی یک دعوای حقوقی مستلزم ارائه ی دادخواست با شرایط و تشریفات مقرر قانونی است. بخشی از دادخواست اختصاص به تعیین خواسته ی دقیق خواهان دارد که باید صریحا توسط وی مشخص شده باشد چرا که با تعیین خواسته اختیارات دادگاه پیرامون حدود رسیدگی و اموری که باید نسبت به ان ها تعیین تکلیف نماید ،مشخص می شود و نهایتا قاضی با توجه به همان خواسته معین رای صادر می نماید. 

بهای خواسته

علاوه بر معین نمودن خواسته در ستون مربوطه بهای ان نیز باید مقرر گردد. در دو حالت تعیین بهای خواسته الزامی نیست، اول اینکه مشخص نمودن بها ممکن نباشد و دوم انکه اساسا دعوا غیرمالی بوده و تعیین بهای ان نیز بلاوجه باشد. 

شیوه ی تعیین بها بدین شکل است که باید ارزش ریالی ان خواسته در دادخواست قید شود فلذا اگر اصل خواسته مطالبه وجه رایج ایران باشد مثلا 100 میلیون ریال، دیگر تقویم خواسته بی معناست و خود خواسته شامل بهای ان نیز می شود. چنانچه خواسته مالی باشد ولی معین نمودن بها و ارزش ریالی ان مقدور نگردد، در چنین وضعی تعیین بها ضمن دادخواست لازم نبوده و تکلیف ان بعدا با جلب نظر کارشناس یا هر نحو مقتضی دیگری روشن می شود.

تعیین بهای خواسته چه آثاری را به دنبال دارد؟

بهای خواسته در وهله ی نخست چهارچوب رسیدگی دادگاه را تعیین می کند چرا که نمی توان نسبت به امری که تعیین تکلیف ان ها خواسته نشده رای صادر کرد. 

در وهله ی ثانی تعیین بهای خواسته قابلیت تجدیدنظرخواهی و یا فرجام خواهی از رای و در اخر هزینه های دادرسی را معین می کند چرا که مثلا خواسته کمتر از سه میلیون ریال قابل تجدیدنظر نیست. 

شیوه ی تعیین بهای خواسته

1) چنانچه خواسته وجه رایج مملکت باشد همانطورکه پیشتر اشاره شد بهای خواسته در واقع همان مبلغ است البته باید به این مهم نیز اشاره شود که مبلغ درخواستی بابت چه موضوعی است مثلا چک یا اجاره بها و... . 

اگر خواسته پولی غیر از پول ایران باشد باید به نرخ رسمی در تاریخ ارائه دادخواست تقویم و تبدیل گردد به دنبال ان چنانچه خواهان استحقاق دریافت ان وجه را از منظر دادگاه داشته باشد خوانده محکوم به پرداخت همان نوع از پول خارجی است و در صورت تعذر در تادیه  باید قیمت و ارزش ان را به نرخ رسمی ابران پرداخت نماید.

2) چنانچه خواسته به گونه ای باشد که باید در مواعد معینی ادا شود، حاصل جمع تمام اقساط و منافع بهای خواسته خواهد بود مثلا جمع اجاره سه سال، اما اگر حق خواهان محدود به مدت معینی نبوده و یا دائمی و مادام العمر باید پرداخت شود جمع مبالغ برای ده سال کفایت می کند

3) چنانچه خواسته مالی به غیر از وجه نقد باشد در این وضع بهای خواسته را خواهان به دلخواه و نظر خود قید می کند و پیرو ان خوانده نیز حق اعتراض به بهای تعیینی راخواهد داشت. باید گفت اموال غیر منقول ، سکه یا پول خارجی از این قاعده مستثنی بوده وباید به ارزش واقعی تبدیل گردند.

اعتراض به بهای خواسته

چنانچه در مورد اموال غیر پول ،بهای تعیینی توسط خواهان ،مورد اعتراض خوانده قرار گیرد باید ان را تا اولین جلسه رسیدگی مطرح نماید وگرنه قابلیت استماع را نخواهد داشت ثانیا باید بهای مورد نظر خویش را در ضمن اعتراض اعلام کند ثالثا این اعتراض باید در تجدیدنظر و یا فرجام خواهی موثر باشد به طور مثال چنانچه خواهان مبلغ خودروی مورد مطالبه را 30 میلیون براورد کرده و خوانده در اعتراض ان را20 میلیون اعلام کند از انجاکه در هر دو فرض رای قابل تجدیدنظرخواهی است دادگاه به اعتراض توجه نمی کند. 

چنانچه اعتراض خوانده در فرصت های شکایت مزبور موثر باشد باید ظرف مهلت، اعتراض را با تعیین بهای مورد نظر مطرح نماید. پس از تشخیص دادگاه مبنی بر وارد بودن اعتراض، کارشناس تعیین شده و هزینه ان نیز بر عهده معترض خواهد بود. چنانچه ظرف موعد یک هفته نسبت به تودیع هزینه اقدامی صورت نگیرد کارشناسی از شمار ادله خارج و با نبودن ادله ی دیگر اساساً اعتراض وی رد می شود.

نکته: ضمانت اجرای عدم تعیین خواسته به طور کلی یا به شکل مبهم ان است که دفتر دادگاه طی یک اخطاریه رفع نقص، مهلت ده روزه ای را جهت تعیین شفاف خواسته مقرر می کند چنانچه خواسته در مهلت اصلاح و تعیین نشد دادخواست رد خواهد شد. 

سخن پایانی

از انجا که تنظیم یک دادخواست قانونی مستلزم تخصص و دانش مربوطه است حتما در نوشتن ان از وکیل دادگستری کمک بگیرید.