جرم تظاهر یا قدرت نمایی یا تهدید با سلاح

نکته ۱: جرایم تظاهر یا قدرت نمایی یا مزاحمت یا اخاذی یا گلاویز شدن یا تهدید با چاقو یا هر سلاح دیگری در زمره جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی می باشند. این ۶ عنوان مجرمانه در ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ جرم انگاری شده است ماده یاد شده بیان می دارد: " هر کس به وسیله چاقو و یا هر نوع اسلحه دیگر تظاهر یا قدرت نمایی کند یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلآویز شود در صورتی که از مصادیق محارب نباشد به حبس از شش ماه تا دو سال و تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد."

 شرایط تحقق جرایم تظاهر قدرت‌نمایی تهدید با صلاح

۱. مصادیق رفتار های مجرمانه: ۶ عنوان مجرمانه در ماده ۶۱۷ ذکر شده که به صورت مختصر معنای هر یک را بیان می کنیم؛

الف. تظاهر : به معنای آشکار کردن میباشد یعنی مرتکب سلاح سرد مثل چاقو یا سلاح گرم مثل کلت را به گونه‌ای آشکار می کند مثلاً چاقو یا کلت را در دست میگیرد یا چاقویی که در پهلویش بسته است را با کنار زدن لباسش نشان می دهد تمامی این موارد به نوعی تظاهر می باشد که یک نوع عرض اندام کردن است.

ب. قدرت نمایی : به معنای به رخ کشیدن قوای جسمانی همراه با سلاح می باشد به عنوان مثال مرتکب قمه ای که در دست دارد در هوا تاب دهد یا آن را به گونه ای که همراه با احساس قدرت است به صورت دورانی حرکت دهد.

ج. مزاحمت: به معنای به زحمت انداختن دیگری همراه با سلاح می باشد عنوان مثال شخصی با چاقو دیگری را تعقیب کند یا آنکه شخصی با قمه در کوچه جلوی دیگری را بگیرد.

د. اخاذی : به معنای باج گرفتن یا به زور با سلاح از دیگری مالی را گرفتن می باشد به عبارت دیگر در اخاذی با سلاح فرد درخواست مالی از دیگری با سلاح را دارد عنوان مثال شخصی با قمه جلوی دیگری را بگیرد و تقاضای گوشی موبایل اهورا کند.

پرسش : فرق میان اخاذی با سلاح و جرم سرقت مسلحانه موضوع ماده ۶۵۲ قانون تعزیرات در چیست؟ 

میان این دو جرم تفاوت کوچکی وجود دارد. جرم اخاذی با سلاح جز جرایم مطلق می باشد در حالی که جرم سرقت مسلحانه جز جرایم مقید به نتیجه می باشد. بنابراین اگر به عنوان مثال شخصی با قمه جلوی دیگری را بگیرد و گوشی  او را مطالبه کند در صورتی که موفق به تصاحب گوشی نشود جرم اخاذی با سلاح موضوع ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ واقع شده است و همچنین می توان گفت که این عمل شروع به جرم سرقت مسلحانه موضوع ماده ۶۵۲ قانون تعزیرات نیز می باشد. به عبارت دیگر رفتار واحد دارای دو عنوان مجرمانه اخاذی با سلاح و شروع به سرقت مسلحانه است.

 اما اگر شخص بتواند با گرفتن قمه در جلوی دیگری و تقاضای گوشی باعث شود که به تهدید گوشی خود را به مرتکب بدهد تنها جرم تام سرقت مسلحانه تحقق پیدا کرده است.

 ‏د.تهدید : به معنای ترساندن دیگری با سلاح می باشد و تمامیت جسمانی تهدید با سلاح مورد هدف مرتکب قرار می گیرد. تهدید کردن دیگری با سلاح باشد موضوع ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات است و اگر بدون سلاح باشد موضوع ماده ۶۶۹ قانون تعزیرات است جرم اخیر به عنوان تهدید ساده می باشد.

ه. گلاویز شدن : به معنای به هم آویختن یا دست به یقه شدن یا گریبان یکدیگر را گرفتن به همراه سلاح می باشد برخی از حقوقدانان ها بر این باور هستند که گلاویز شدن که یکی از ۶ عنوان مجرمانه مندرج در ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات است برخلاف پنج مصداق قبلی نیازی به سلاح ندارد اما به نظر می رسد گل آویز شدن نیز همراه با ۵ عنوان دیگر الزاماً با سلاح تحقق می یابد چرا که اولا سبک و سیاق نگارش ماده به گونه ای است که عبارت به وسیله چاقو و یا هر نوع اسلحه دیگر به تمامی ۶ عنوان مجرمانه در ماده یاد شده سرایت میکند با این توضیح که تمامی عناوین مجرمانه ماده پیش گفته با حرف یا از یکدیگر جدا شده و چاقو و سلاح ذکر شده در صدر ماده وسف تمامی عناوین مجرمانه در ماده ۶۱۷ میباشد ثانیاً در قسمت اخیر ماده قانونگذار در صورتی ۶ عنوان مجرمانه را قابل تحقق می داند که رفتار مرتکب محاربه به شمار نمی آید و میدانیم در جرم محاربه موضوع ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ مرتکب با کشیدن سلاح به قصد جان یا مال یا ناموس یا ارابه مردم به گونه ای که موجبه ناامنی در محیط کردد بنابراین جرم محاربه در زمره جرایم مقید به وسیله می باشد و وسیله در جرم محاربه سلاح است پس می توان نتیجه گرفت که گلاویز شدن با سلاح در صورتی که به قصد جان یا مال یا ناموس یا ارعاب مردم باشد و موجب ناامنی در محیط گردد  جرم محاربه تحقق پیدا کرده است. به عبارت دیگر به نظر قانونگذار  همه ی عناوین مجرمانه در ماده ۶۱۷ که همراه با سلاح است در شرایطی موجب تحقق جرم محاربه گردد. ثالثاً افزون بر خود ماده ، تبصره های ماده یاد شده نیز در خصوص سلاح می باشد و می توان نتیجه گرفت که سلاح در تمامی رفتارهای مجرمانه ماده شرط می باشد.

۲.شرط بودن سلاح برای تحقق جرایم 

جرایم مقید به وسیله ) : هر ۶ عنوان مجرمانه مندرج در ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات در صورتی تحقق می یابند که همراه با سلاح باشد . منظور از سلاح هم اعم از سلاح گرم یا سرد می باشد‌. نکاتی پیرامون سلاح قابل ذکر است ؛

الف. تعریف سلاح : به هر وسیله یا ابزاری گفته می شود که برای درگیری و نزاع کاربرد دارد. مثل چاقو  ، کارد ، قمه ، شمشیر ، قداره و پنجه بوکس که نمونه هایی از سلاح های سرد هستند و مواردی همچون تفنگ شکاری یا تفنگ ساچمه زن یا کلت یا تفنگ های جنگی یا نارنجک نمونه های از سلاح های گرم می باشند‌.بنابراین ابزارهایی هم چون بیل ، داس ، تبر ، تیشه ، شیشه نوشابه شکسته با وجود اینکه می توانند در نزاع ها به کار گرفته شوند و آسیب های سنگینی را وارد کنند سلاح گفته نمی شود و تهدید و قدرت نمایی و سایر رفتارهای ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ با این ابزارها قابل تحقق نیست. چرا که این ابزارها کاربرد اصلی آن ها در کشاورزی یا نجاری یا وسیله نگهدارنده نوشیدنی ( شیشه نوشابه شکسته ) است در  حالیکه سلاح کاربرد اصلیش در نزاع و درگیری است از این رو چون ابزارهای یاده شده سلاح به شمار نمی آیند تهدید با ان ها نیز مشمول ماده ۶۱۷ نیست بلکه می تواند مشمول مواد دیگری باشد.  بعنوان مثل تهدید با تبر به دلیل آنکه تبر سلاح نیست مشمول ماده ۶۶۹ قانون تعزیرات یعنی تهدید ساده است‌. افزون بر آنکه ملاک تشخیص سلاح عرف است و عرف ابزارهایی همچون بیل و تبر ... را سلاح نمی داند. قانونگذار در تبصره بند ۳ ماده ۶۵۱ قانون تعزیرات مصادیقی از سلاح های گرم و سرد را بدون تعریفی از سلاح آورده است که می تواند در تشخیص انواع سلاح ها کمک کننده باشد. برخی از حقوقدان ها به  تعریفی که در ماده ۱ آیین اجرایی قانون قاچاق اسلحه و مهمات اشاره کرده اند . مطابق ماده اخير الذکر سلاح هر وسیله ای است که موجب آسیب بدنی به شخص شود. این دسته از حقوقدان ها با آوردن این تعریف گفته اند بنابراین مواردی مثل تبر یا ساتور قصابی چون قابلیت ایراد صدمه بدنی را دارند سلاح هستند. به نظر می رسد تعریف ماده پیش گفته بسیار ایراد داشته و نمی توان آن را ملاک قرار داد چرا که اگر بخواهیم این تعریف را معیار قرار دهیم بائو چوب ، چماق ، سنگ ، کلنگ ، بیل و بسیار از اشیا دیگر را چون قابلیت ایراد جرح را دارند سلاح بدانیم در حالیکه عرف در سلاح نبودن این دسته از اشيا کوچکترین تردیدی به خود راه نمی دهد. بنظر می رسد همان تعریف ابتدایی مناسب تر است یعنی ملاک بلید این باشد که اگر کاربرد اصلی ابزار عرفا در درگیری است آن را سلاح بدانیم و توان ایراد آسیب بدنی معیار نیست.

ب. آیا سلاح تقلبی مثل کلت تقلبی ، سلاح است ؟ و به تبع آن تهدید یا قدرت‌نمایی یا هر عنوان مجرمانه موضوع ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات به همراه سلاح تقلبی ، مشمول ماده یاد شده می باشد؟ 

سلاح تقلبی را نمی توان سلاح دانست چرا که سلاح تقلبی در درگیری ها استفاده نمی شود و عرف به آن سلاح نمی گوید. هر چند سلاح تقلبی در صورتیکه مخاطب از تقلبی بودن آگاه نباشد می تواند موجب ترس و ناامنی شود اما با این وجود چون سلاح تقلبی ، سلاح به شمار نمی آید بنابراین مشمول ماده پیش گفته نیست و سلاح واقعی ملاک است.

ج. آیا سلاح های معیوب مثل تفنگی که به جهت خرابی قابلیت شلیک ندارد یا سلاح های درست که امکان استفاده از آن نیست مثل تفنگ بدون فشنگ یا تفنگ با فشنگ مشقی، را باید سلاح دانست؟

 بنظر می رسد سلاح معیوب را نمی توان سلاح دانست چرا که کسی عرفا با سلاح خراب در درگیری حاضر نمی شود. بنابراین تهدید یا هر رفتار مجرمانه موضوع ماده ۶۱۷ با سلاح معیوب مشمول ماده نیست. اما پاسخ به تفنگ بدون فشنگ یا با فشنگ مشقی، دشوار است . برخی از حقوقدانان به جهت شبهه و تفسیر مضیق قوانین کیفری و به نفع متهم اعتقاد دارند که چون امکان استفاده بالفعل در این دسته از ابزارها نیست بنابراین سلاح نیستند و همچون چوب دستی می باشند و می دانیم چوب دستی سلاح نیست.  اما دسته دیگر معتقدند که تفنگ بدون فشنگ یا با فشنگ مشقی ، سلاح است چرا که عرف آن را سلاح می داند.

۳. مطلق بودن جرایم مندرج در ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات: هیچ یک از رفتارهای مجرمانه مندرج در ماده یاد شده مقید به نتيجه نبوده و تحقق نتیجه شرط نیست . بنابراین مرتکب با تهدید یا قدرت‌نمایی یا هر یک از رفتارهای مجرمانه ماده پیش گفته ترس یا ارعاب یا هر نتیجه دیگری به بار آورد یا نیاورد برای تحقق جرایم موضوع ماده شرط نیست.

۴. عنصر روانی جرم : برای تحقق جرایم مندرج در ماده یاد شده اولا باید مرتکب آگاه به موضوع جرم یعنی امنیت افراد و تمامیت جسمانی آن ها و هم چنین آگاه به سلاح باشد. ثانیا  با اراده و عامدا سلاح را اشکار کند و تظاهر کند یا قدرت نمایی یا ایجاد مزاحمت یا اخاذی یا تهدید کند یا با دیگری گلاویز شود. بدیهی است از آن جا که جرم مطلق است نیاز به نتيجه خاصی نیست.

نکته۳:میزان مجازات

زات جرایم مندرج در ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات یعنی قدرت‌نمایی یا تظاهر یا تهدید...با سلاح ، ۶ ماه تا دو سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق است. درجه تعزیر جرایم یاد شده تعزیر درجه ۶ می باشد.

نکته ۴ : برخی از ویژگی‌های جرایم قدرت‌نمایی یا تظاهر یا مزاحمت ... با سلاح ؛

۱. غير قابل گذشت بودن: همه این جرایم غير قابل گذشت بوده یعنی نیاز به شکایت شاکی جهت تعقیب ندارد و اگر هم شاکی داشته باشد با گذشت وی پرونده مختومه نمی شود‌

۲. غير قابل تعویق و غير قابل تعلیق : این دسته از جرایم به جهت خطر و ناامنی که ایجاد می کنند به موجب ماده ۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ صراحتا امکان صدور قرار تعویق صدور حکم و به تبع آن صدور حکم به معافیت از کیفر و همچنین امکان صدور قرار تعلیق اجرای مجازات را ندارد.

۳. امکان صدور قرار بازداشت موقت: به موجب ماده ۲۳۷ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصلاحات ۱۳۹۴ قاضی می تواند برای این دسته جرایم سنگین ترین قرار تأمینی یعنی قرار بازداشت موقت را صادر کند که نشان از اهمیت و خطرناک بودن این دسته از جرایم است.

۴. بررسی طولی جرم محاربه و ۶ عنوان مجرمانه مندرج در ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات: جرم محاربه به لحاظ اینکه همچون این دسته از جرایم با سلاح ارتکاب می یابد و هر دو امنیت را به خطر می اندازند به یکدیگر قرابت دارند. بنابراین قاضی برای احراز صحیح عنوان مجرمانه ابتدا باید ببیند اگر شخصی سلاح کشیده آیا انگیزه اش جان یا مال یا ناموس یا ارعاب مردم بوده و موجب ناامنی در محیط شده یا نه ؟ اگر این شروط محقق باشد جرم محاربه تحقق یافته و مطابق ماده ۲۷۹ و ۲۸۲ قانون مجازات اسلامی یکی از ۴ مجازات اعدام یا به صلیب کشیدن یا قطع دست راست و پای چپ یا نفی بلد در انتظار مرتکب است و جرم ، حدی خواهد بود و دیگر کار به جرایم تعزیری ماده ۶۱۷ قانون تعزیرات که نهایتا ۲ سال حبس و ۷۴ ضربه شلاق دارد ، نمی رسد. اما اگر فردی سلاح کشید ولی انگیزه ش جان یا مال یا ناموس یا ارعاب مردم نبود و یا موجب ناامنی در محیط نشد در اینصورت  جرم محاربه تحقق نیافته و قاضی ، عمل مرتکب را با عناوین مجرمانه ماده ۶۱۷ نظیر تظاهر یا قدرت‌نمایی یا تهدید با سلاح تطبیق می دهد.

توصیه پایانی در مورد جرم تظاهر یا قدرت نمایی یا تهدید با سلاح

قدرت نمایی با سلاح از جمله جرایمی است که جهت احقاق حقوق خود بهتر است از وکیل مجرب کمک بگیرید. وکلای هموکیل در این خصوص آماده ارائه مشاوره به شما عزیزان هستند.