چه مواردی مانع از ازدواج زن و مرد میشود؟

چه مواردی مانع از ازدواج زن و مرد میشود؟

محمد رضا محمدی

چه مواردی مانع از ازدواج زن و مرد میشود؟

موانع نکاح یا چه مواردی مانع از ازدواج زن و مرد میشود؟ داشتن چهار زن دائم، شوهر داشتن زن، در عده بودن زن، قرابت، سه طلاقه و نه طلاقه شدن زن، کفر و احرام .

نکاح به عنوان یکی از حساس ترین عقودی که در طول زندگانی بشر منعقد میشود، مقررات مبسوط و منحصر بفردی را از جانب قانونگذار به خود اختصاص داده است. شرایط انعقاد این عقد، روش های فسخ آن، اقاله ناپذیری آن، مبتنی بودن آن بر اخلاق عمومی جامعه و... تنها بخشی از ویژگی های خاص این عقد است. در مقاله پیش رو، قصد داریم که راجع که به یکی از مهم ترین مباحث مرتبط با عقد نکاح بپردازیم.

چه مواردی مانع عقد نکاح می شود ؟ 

لازم به ذکر است که موانع نکاح، مواردی هستند که مانع از وقوع عقد نکاح میشوند. این موارد عبارت اند از

1) داشتن چهار زن دائم

در لغت حقوقی و فقهی این مورد را استیفاء عدد گویند. یعنی شخص چهار زن دائم داشته باشد. در این حالت، نمیتواند همسر پنجمی را به عقد نکاح دائم خود درآورد. لازم به ذکر است که در رابطه با تعدد زوجات طبق متن قانون حمایت از خانواده سال 53، تعدد زوجات محدود شده است و مثلا همسر اول میبایست رضایت بدهد به ازدواج شوهرش یا آنکه عقیم باشد و... لازم به ذکر است که در رابطه با این مورد، همسر چه دائم چه موقت فرقی ندارد و باز استیفای عدد صورت خواهد گرفت. (یعنی اگر چهار زن موقت هم اختیار کند، مانعی برای ازدواج پنجمش خواهد بود)

2) شوهر داشتن زن

این مورد به حدی از جانب قانونگذار مهم تلقی شده که نه تنها مانع ازدواج است بلکه در مواردی حرمت ابدی میان طرفین بوجود می آورد. مثلا اگر شخصی بداند که زنی در عقد نکاح دیگری است و با علم به چنین چیزی، وی را به عقد خود در بیاورد، عقد نکاح باطل بوده و زن تا ابد بر مرد حرام میشود. اما اگر جهل نسبت به ازدواج زن وجود داشته باشد و نزدیکی صورت نگیرد، عقد نکاحی واقع نمیگردد اما زن بر مرد حرام ابدی نمیشود و بعدا اگر از همسر خود طلاق گرفت، میتواند با این مرد ازدواج کند.

3) در عده بودن زن

عده به بیان ساده به مدتی اشاره دارد که زن پس از انحلال نکاح، نمیتواند نکاح مجددی را منعقد نماید. علت وضع چنین موردی، جلوگیری از اختلاط نسل ها و از سوی دیگر، احتمال بازگشت به زندگی سابق در مدت عده است. عده انواع مختلفی دارد که شامل عده وفات و طلاق میشود. در رابطه با مانع بودن عده باید بیان نمود که طبق یک اصل فقهی و حقوقی، نکاح با زنی که در عده است مانند نکاح با زن شوهر دار است.

 اگر نزدیکی صورت گیرد، نه تنها عقد واقع نمیشود بلکه تا ابد حرام مؤبد میشوند ولی اگر مرد جاهل به عده باشد و نزدیکی صورت نگیرد، عقد نکاح باطل است اما تا ابد حرام نمیشوند. پس باید منتظر ماند تا عده زن تمام شود و بعد عقد نکاح جدیدی با وی صورت گیرد. مثلا در مورد عده وفات، زن باید 4 ماه و ده روز عده نگه دارد و پس از این مدت است که میتوان با وی عقد نکاحی را منعقد نمود.

4) قرابت در مواردی که طرفین بسیار بهم نزدیک باشند

این امر در ماده 1045 قانون مدنی بیان شده است و از آنجا که مفهومی عرفی است و عرف آنرا پذیرفته است، تنها به بیان مصادیق آن اکتفا میشود:

پدر، مادر و اجداد، اولاد و نوه ها تا هر قدر پایین تر رود، خواهر و برادر و اولاد آنها، عمه و خاله خود و پدر و مادر شخص این موارد اقربای نسبی هستند و ازدواج با آنان باطل است

در رابطه با اقربای سببی

مرد و مادر همسرش و همچنین جد همسرش نمیتوانند با هم ازدواج کنند حتی اگر مرد، همسرش را طلاق دهد

مرد نمیتواند همزمان هم با یک زن ازدواج کند و هم با خواهر وی. مگر آنکه همسرش را طلاق دهد. در این صورت میتواند با خواهر همسر سابقش، عقد نکاحی را منعقد نماید

اگر مردی با زنی نزدیکی کند دیگر نمیتواند با دختران زن، ازدواج نماید (دخترانی که از نکاح های قبلی زن بوجود آمده اند)

مرد نمیتواند با عروس خود یا نامادری خود یا عروس نوه یا زن اجدادش ازدواج کند حتی اگر این زن از فرزند مرد یا اجداد وی طلاق گرفته باشد. (مثلا عروس سابقش باشد یا نامادری سابق تلقی گردد)

5) سه طلاقه و نه طلاقه شدن زن

اگر مردی همسر خود را سه بار به نحو متوالی طلاق داده باشد، برای بار بعدی نمیتواند با وی ازدواج کند. مگر آنکه زن با مرد دیگری به نحو کاملا واقعی نکاحی دائم منعقد نماید و بعد نزدیکی میان طرفین صورت گیرد و پس از نزدیکی، نکاح به علت طلاق یا فوت همسر دوم، منحل شود. در این حالت زن میتواند دوباره به عقد نکاح همسر سابق خود درآید. 

علت وضع چنین مقرره ای آن است که سه طلاق متوالی میان طرفین، متزلزل بودن بنیان رابطه میان آنان را هویدا میسازد و به همین دلیل قانونگذار چنین مانعی را لحاظ نموده است.

در رابطه با نه طلاقه شدن زن، اگر چنین امری صورت پذیرد، دیگر آن زن بر مرد حرام ابدی میشود. چرا که با این 9 طلاق، عملا میان طرفین عقد هیچ گونه همزیستی و درکی از زندگی مشترک وجود نخواهد داشت. البته باید بیان نمود که در صورتی این حرمت ابدی است که مرد در 6 طلاق، در ایام عده، دوباره به سمت زن بازگردد و با وی نزدیکی نماید.

اگر در این زمینه به راهنمایی بیشتر
نیاز داریــد با ما در تـماس باشــید

6) کفر

در رابطه با کفر باید بیان نمود که اگر مرد کافر به اصول اسلام باشد و زن مسلمان باشد، عقد نکاح واقع نخواهد گردید. اما اگر زن اهل کتاب باشد و مرد با وی ازدواج کند، چنین عقدی صحیح خواهد بود. علت وضع چنین مقرره ای آن است که در فقه، دین زن بسیار تحت تاثیر مرد قرار میگرفته و اگر مرد کافر بوده، احتمال تغییر دین زن میرفته است. به همین دلیل کفر مرد از موانع نکاح است و مرد باید مسلمان باشد.

7) احرام

یعنی عقد نکاح در حال احرام واقع گردد. چنین عقدی باطل است و اگر طرفین علم داشته باشند که چنین عقدی باطل است، منجر به حرمت ابدی میان طرفین میشود.

 

توصیه پایانی

نکاح عقدی است که اهمیت بالایی داشته و زندگانی افراد را تحت الشعاع قرار میدهد. بهتر است در هنگام انعقاد چنین عقدی، حتما راجع به شرایط و موانع آن با یک متخصص مشورت نمایید.