جرم هتک حرمت منزل دیگری توسط ماموران دولتی

جرم هتک حرمت منزل دیگری توسط ماموران دولتی یا ورود غیرمجاز به منزل دیگری می تواند توسط اشخاص عادی یا توسط ماموران دولتی صورت بگیرد. در خصوص ورود غیرمجاز به منزل دیگری توسط اشخاص عادی یا ماموران دولتی که در غیر از وظایف شغلی و بدون سوء استفاده از موقعیت مرتکب جرم فوق‌الذکر می شوند به موجب مقاله جداگانه به آن اشاره کردیم که موضوع ماده ۶۹۴ قانون تعزیرات بود اما جرم ورود غیرمجاز به منزل دیگری توسط ماموران دولتی موضوع ماده ۵۸۳ قانون تعزیرات است.

ماده قانونی در خصوص جرم هتک حرمت توسط ماموران دولتی

ماده ۵۸۰ قانون تعزیرات بیان می دارد: "هر یک از مستخدمین و ماموران قضایی و غیر قضایی کسی که خدمت دولتی به او ارجاع شده باشد بدون ترتیب قانونی به منزل کسی بدون اجازه و رضای صاحب منزل داخل شود به  حبس از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد مگر اینکه ثابت نماید به امر یکی از روسای خود که صلاحیت حکم را داشته است مکره به اطاعت امر او بوده، اقدام کرده است که در این صورت مجازات مزبور در حق امر اجرا خواهد شد و اگر مرتکب یا سبب وقوع جرم دیگری نیز باشد مجازات آن را نیز خواهد دید و چنانچه این عمل در شب واقع شود مرتکب یا امر به حداکثر مجازات مقرر محکوم خواهد شد."

شرایط تحقق جرم ورود غیرمجاز به منزل دیگری توسط ماموران دولتی

۱. مرتکب جرم باید ماموران دولتی باشند؛ اولین شرط تحقق این جرم آن است که مرتکب باید در زمره کارکنان دولتی باشد و منظور از کارکنان دولت تنها کارکنان قوه مجریه نمی باشد بلکه منظور  تمامی کارکنان قوای سه گانه و کارکنان تابع رهبری می باشد. قانونگذار این شرط را در ماده ۵۸۰ با آوردن عبارت ؛ "مستخدمین و ماموران قضایی یا غیر قضایی یا کسی که خدمت دولتی به ارجاع شده باشد..." مورد اشاره قرار داده است . اما نکته آن است که در خصوص ماموران قضایی یا غیر قضایی مشکلی در شناسایی آنها وجود ندارد اما منظور از" کسی که خدمت دولتی به او ار جاع شده باشد "چیست؟

 قانونگذار با آوردن این عبارت اعلام داشته است  که برای تحقق جرم پیش گفته نیاز نیست که حتماً شخص کارمند و مستخدم دولت باشد بلکه اگر شخص جز کارکنان دولت نباشد لیکن خدمت و کار دولتی به او ارجاع شده است برای تحقق جرم کافیست . اگر بخواهیم مصداقی از کسی که خدمت دولتی به اجرا شده باشد بیان کنیم میتوانیم به" کارآگاهان خصوصی و یا پلیس های افتخاری "اشاره کنیم بنابراین مرتکب جرم می تواند کارمند دولت باشد یا شخصی باشد که کارمند دولت نبوده لیکن در مقابل دستمزد یا به صورت رایگان کار دولتی را انجام میدهد.

رفتار فیزیکی جرم ورود غیرمجاز به منزل دیگری توسط ماموران دولتی

۲. رفتار فیزیکی جرم " ورود " به منزل می باشد. رفتار فیزیکی جرم پیش گفته وارد شدن ماموران دولتی به منزل دیگری می باشد که می تواند از راه های متعارف همچون وارد شدن از طریق در باشد یا آنکه از راه های نامتعارفی مثل پنجره یا از بالای دیوار یا با سوراخ کردن دیوار وارد منزل دیگری شود. 

نکته حائز اهمیت آن است که برای تحقق جرم پیش‌گفته لازم است که تمامی اعضا و جوارح فرد وارد منزل گردد پس اگر تنها بخشی از بدن فرد در داخل منزل دیگری باشد به عنوان مثال مامور نیروی انتظامی بدون اجازه صاحب منزل و بدون رعایت ترتیبات قانونی و و بدون حکمی از سویی مقامات قضایی درب منزل دیگری را بزند و زمانی که صاحب خانه درب منزل را باز کرد یک پای خود را داخل چارچوب درب بگذارد و بخواهد به زور وارد شود تا مادامی که مامور وارد منزل نشده است جرم تام و ورود غیر مجاز به منزل دیگری تحقق پیدا نکرده است اما همین که تمامی اعضای او از چهارچوب در عبور کرد جرم یاد شده روی داده است.

منظور از موضوع جرم ورود غیرمجاز به منزل دیگری چیست ؟

۳.موضوع جرم " منزل " دیگری است . منزل به جای گفته میشود که برای سکونت تجهیز شده و شخص شروع به سکونت در آن نموده باشد و عرفاسکونت او هم خاتمه نیافته باشد. اینکه منزل با چه مصالحی ساخته می شود موثر در مقام نیست و می تواند با سیمان و آجر مانند آپارتمان ها و ساختمان های شهر و روستا ساخته شده باشد یا گلی باشد یا از حصیر باشد مثل کپر یا کلبه باشد یا با پارچه و پوست حیوانات ساخته شده باشد مانند خیمه و چادر یا حتی می‌تواند به صورت متحرک باشد مانند ماشین هایی که به صورت کاروان بوده و لوازم زندگی در آنها مهیا می باشد .

در تمامی موارد و مصادیق مشابه آن اگر مامور دولتی بدون اجازه صاحب خانه و بدون رعایت ترتیبات قانونی وارد آن مکان گردد مرتکب جرم پیش گفته شده است. 

۴.ورود باید " بدون رعایت مقرارت قانونی " باشد. یکی از شروطی که برای تحقق جرم پیش‌گفته لازم است آن است که ورود مامور دولت به منزل دیگری باید بدون رعایت مقررات قانونی باشد و منظور از مقررات قانونی مقرراتی است که عمدتاً در قانون آیین دادرسی کیفری به آنها اشاره شده است. مثلاً در ماده ۱۴۰ قانون آیین دادرسی کیفری آمده است که ورود به منازل جهت تفتیش و بازرسی باید در روز صورت بگیرد و بازرسی در شب به صورت استثنا می باشد یا به موجب مواد ۵۵ و ۱۴۱

قانون آیین دادرسی کیفری اگر جرایم مشهود یا غیر مشهود در منازل افراد ارتکاب یابد ماموران در صورتی می توانند وارد منزل دیگری شوند که از مقام قضایی اجازه موردی جهت ورود به منزل را بگیرند.بنابراین اگر مامور دولت بدون ضرورت در شب وارد منزل دیگری شود یا اینکه بدون دستور قضایی وارد منزل فردی شود مرتکب بزه یاد شده خواهد شد.

۵.ورود باید " بدون رضایت صاحب منزل " باشد. یکی از شروط دیگری که برای تحقق بزه یادشده لازم است آن است که مامور دولتی بدون اجازه و رضایت صاحب خانه وارد خانه او شود. البته باید اشاره کنیم که اگر مامور دولت مقررات قانونی را برای ورود به منزل دیگری رعایت کند مثلاً با دستور کتبی مقام قضایی و با رعایت سایر مقررات قانونی بخواهد برای کشف جرم وارد منزل شخصی شود و صاحب خانه راضی به تفتیش منزل نباشد و اجازه ورود به منزل را ندهد اما مامور با رعایت مقررات قانونی وارد منزل گردد مرتکب جرم شده است.

 اما اگر مامور دولت بدون رعایت مقررات قانونی بخواهد وارد منزل شخصی گردد و آن شخص با وجود اینکه بداند مقررات قانونی از سوی مامور دولت رعایت نشده است لیکن صاحبخانه رضایت و اجازه ورود به منزل خود را بدهد جرم پیش‌گفته تحقق پیدا نکرده است. چرا که اجازه و رضایت واقعی صاحب خانه در هر صورتی چه مقررات قانونی رعایت شده باشد چه نشده باشد زایل کننده جرم پیش گفته می باشد.

۶. جرم ورود غیرمجاز به منزل دیگری توسط ماموران دولتی جرم مطلق بوده و نیاز به تحقق نتیجه خاصی ندارد. 

عنصر روانی جرم ورود غیرمجاز به منزل دیگری توسط ماموران دولتی

۷.عنصر روانی جرم : رکن روانی جرم پیش گفت آن است که مامور دولت اولا بداند که منزل متعلق به دیگری است و مقررات قانونی رعایت نشده وسایل خانه اجازه ورود به منزل را نداده است و ثانیاً از روی اراده وارد منزل دیگری گردد.

نکته: جرم ورود به منزل دیگری توسط ماموران دولتی اگر در شب باشد مرتکب یل مرتکبین به حداکثر مجازات محکوم خواهند شد و اگر جرم دیگری هم انجام دهند به مجازات آن جرم نیز محکوم خواهند شد. به عبارت دیگر  شب از جهات تشدید کننده جرم پیش‌گفته می باشد چراکه ورود در شب که زمان آسایش شهروندان می باشد امنیت و حریم خصوصی را بیشتر نقض می کند . 

در مورد فرضی که مرتکب پس از ورود به منزل دیگری جرم دیگری را نیز انجام میدهد مثلاً مامور پس از ورود به منزل دیگری به صورت غیر مجاز مرتکب سرقت طلاجات صاحبخانه نیز گردد به دو جرم ورود غیرمجاز به منزل و سرقت طلاجات از منزل محکوم خواهد شد و مقررات تعدد مادی جرم به موجب ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی نسبت به مرتکب اعمال خواهد شد.

مجازات جرم  هتک حرمت یا ورود غیرمجاز به منزل دیگری توسط ماموران دولتی

در ماده ۵۸۰ قانون تعزیرات اشاره شده است که اگر مامور دولت که به صورت غیرمجاز وارد منزل دیگری میشود بتواند اثبات کند که از سویی مقام مافوق خود که صلاحیت صدور حکم را داشته مکره به اطاعت امر او بوده وارد منزل دیگری شده است از مجازات معاف خواهد شد و جرم منتسب به شخص دستور دهنده یا امر می باشد . برخی از حقوقدانان ها معتقدند که منظور از اکراه در این ماده آن است که شخص مامور توسط مقام مافوق مورد تهدید غیرقابل‌تحمل قرار گرفته باشد و در نتیجه این تهدید مامور وارد منزل دیگری شود یعنی باید شرایط ماده ۱۵۱ قانون مجازات اسلامی تحقق پیدا کند. 

اما دسته دیگر از حقوقدان ها معتقدند که منظور از اکراه در ماده ۵۸۰ اکراه به معنای واقعی کلمه نیست است بلکه بدین معناست که مامور دولت بدون آنکه اکراهی از سویی مقام مافوق داشته باشد تنها در راستای دستور مقام مافوق وارد منزل دیگری میشود و زمانی مامور می تواند از مجازات معاف شود که بتواند اثبات کند که به اشتباه گمان می کرده که دستور صادر شده از سوی مافوق قانونی بوده و این اشتباه جز اشتباهات قابل قبول از سویی مقام رسیدگی کننده به جرم مامور باشد  که به این موضوع در مواد ۱۵۸ و ۱۵۹ قانون مجازات اسلامی اشاره شده است‌ . 

به نظر می رسد منظور قانونگذار نظر اخیر بوده است هرچند بدیهی است که اگر مامور در نتیجه اکراه و تهدید غیرقابل‌تحمل مقام مافوق وارد خانه دیگری شود در این صورت باز هم مشمول ماده ۵۸۰ بوده و تنها دستور دهنده مجازات می شود و شخص مامور از مجازات معاف می گردد.

نکته : جرم پیش گفته در زمره جرایم غیر قابل گذشت بوده و نیاز به شکایت شاکی ندارد و با گذشت او نیز پرونده مختومه نمی شود. اما در این جرم امکان صدور قرار تعویق صدور حکم و تعلیق اجرای مجازات و تخفیف مجازات قضایی وجود دارد. در مرحله دادسرا هم امکان صدور قرار تعلیق تعقیب وجود دارد.