هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی

هیئت حل اختلاف مالیاتی مرجعی است که وقتی هر نوع اختلافی در تشخیص مالیات بین پرداخت کننده یا مودی مالیات در مقابل اداره امور مالیاتی ایجاد می‌شود، وظیفه رسیدگی به این اختلافات را دارد.

در همه کشور های دنیا و بر اساس حوزه های متفاوت حقوقی، از سوی قانونگذار که باید آگاه به مسائل روز باشد انتظار می‌رود که بر اساس نیاز های زمانی و مکانی هر کشور، اقدام به تصویب مقررات نماید. یکی از کار هایی که در جهت رسیدن به این هدف صورت می‌گیرد، ایجاد مراجع صالح برای رسیدگی به اختلافات در حوزه های متعدد و مطابق با مجوز قانون است. 

در ایران نیز با توجه به تغییرات زیادی که در حوزه ساختار مراجع عمومی و اختصاصی صورت گرفته می‌توان متوجه این تلاش قانونگذار بود. در دادرسی مالیاتی نیز مراجع متفاوتی به موجب قانون به رسمیت شناخته شده اند که هر کدام وظایف مخصوص به خود را دارند. در این مقاله اشاره کوتاه و دقیقی به هیئت های حل اختلاف مالیاتی بدوی خواهیم داشت.

وظیفه هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی چیست ؟

در خصوص تعریف این مرجع ماده 170 قانون مالیات های مستقیم بیان می‌دارد، هیئت حل اختلاف مالیاتی مرجعی است که وقتی هر نوع اختلافی در تشخیص مالیات بین پرداخت کننده یا مودی مالیات در مقابل اداره امور مالیاتی ایجاد می‌شود، وظیفه رسیدگی به این اختلافات را دارد. 

اما اگر در سایر مواد ق.م.م برای رسیدگی به برخی از اختلافات مرجعی تعیین شده باشد همان مرجع به وظیفه خود عمل خواهد نمود. همانگونه که از بررسی این ماده متوجه می‌شویم، این هیئت در مورد رسیدگی نمودن به اختلافات بین اداره امور مالیاتی و مودی مالیات صلاحیت عام دارد به این معنا که اصل بر صلاحیت داشتن این هیئت است. 

اشاره به این نکته نیز ضروری به نظر می‌رسد که این هیئت در مرحه "بدوی" به اختلاف رسیدگی می‌نماید، مسئله ای که از وجود داشتن این قید در نام هیئت مذکور برداشت می‌شود این است که اگر رای این هیئت به هر نحوی مورد اعتراض قرار گیرد، در مرحله بالاتر که همان هیئت حل اختلاف مالیاتی تجدید نظر است قابل طرح می‌باشد.

ترکیب اعضا هیئت حل اختلاف مالیاتی بدوی

ماده 244 قانون مالیات های مستقیم تعداد اعضای این هیئت را سه نفر می‌داند که ترکیب این سه نفر شامل: 1/ یک نفر که از بین قضات بازنشسته انتخاب شده و یا حقوقدانی که در حوزه مالیات مطلع به قوانین و رویه ها باشد. 2/ یک نفر که به عنوان نماینده از سوی مودی تعیین می‌گردد. 3/ نماینده ای که از سازمان امور مالیاتی می‌باشد.

باید توجه داشت که در صورتی که تمام این سه نفر در جلسه حضور داشته باشند جلسه رسمی خواهد بود، وگرنه اگر برای مثال قاضی یا حقوقدان در جلسه حاضر نباشد و جلسه تشکیل شده و حکم نیز صادر شود، تخلف از سوی این هیئت صورت گرفته است و رای صادر شده مطابق با قانون و مقررات نبوده و قابل ابطال می‌باشد.

اما منظور از نماینده مودی در هیئت حا اختلاف به عنوان یکی از افراد این هیئت سه نفره چیست؟ باید بدانیم که این نماینده اینگونه نیست که به صورت دلخواه قابل انتخاب باشد بلکه نماینده پرداخت کننده یا مودی فقط می‌تواند از " اتاق بازرگانی و صنایع و معادن یا اتاق تعاون ایران"یا "شورای اسلامی شهر" یا " جامعه حسابداران رسمی ایران" یا " جامعه مشاوران رسمی مالیاتی ایران" یا " کانون وکلا یا مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده" انتخاب شود.

 یعنی امکان اینکه از سایر نهاد ها انتخاب گردد وجود ندارد. با مواردی که نماینده مودی باید از چه مراجعی انتخاب شود متوجه می‌شویم این نماینده به صورت شخص خاص انتخاب نمی‌شود بلکه باید یکی از نهاد های پیش گفته تحت عنوان نماینده انتخاب شوند.

 ترتیبات رسیدگی  به تشخیص مالیاتی توسط هیئت حل اختلاف مالیاتی

در صورت پیش آمدن دو حالت است که پرونده به این هیئت ارجاع می‌شود. 

اولا وقتی که مودی به برگ تشخیص یا برگ مطالبه یا برگ استرداد اعتراض داشته باشد و این اعتراض خود را در مدت زمان سی روزه از تاریخی که این برگ به او ابلاغ شده است به صورت کتبی اعلام نماید. دوما اگر برگ تشخیص مالیات بر اساس تبصره ۱ ماده ۲۰۳ قانون مالیات های مستقیم، به صورت قانونی« و نه واقعی» به مودی مالیاتی ابلاغ شده باشد، اما مودی نه مالیات را پرداخت کرده باشد و نه اعتراضی به سازمان امور مالیاتی نموده باشد.

وقتی در حالت رخ دادن یکی از این دو حالت پرونده مالیاتی به این مرجع فرستاده شد از اعضای این هیئت از طریق ابلاغ به آنها، حضورشان در جلسه خواسته می‌شود. تاریخ این ابلاغ و روز تشکیل جلسه باید حداقل ۱۰ روز باشد وگرنه تاریخ جلسه باید مجددا مورد بررسی قرار بگیرد. نهایتا این هیئت رای لازم را صادر می‌کند.

توصیه پایانی

در نهایت به توجه به تعدد مراجع موجود در حوزه مالیاتی و صلاحیت های متفاوت آنها باید بدانیم که در صورت داشتن هرگونه ابهام در خصوص این حوزه بهترین را مشورت نمودن با مشاورین حقوقی مالیاتی یا مشاورین مالیاتی می‌باشد.