شاکی و طرف شکایت در دیوان عدالت اداری

همان گونه که احتمالا به گوش شما خورده است، دیوان عدالت اداری یکی از مراجع بسیار اداری مهم می‌باشد. در واقع عالی ترین دادگاه اداری را می‌توان دیوان عدالت اداری دانست. مسئله این است که در حوزه مالیات ها بنا بر قانون و مقررات معین، یکی از مراجعی که پرونده های مالیاتی به آن ارجاع می‌گردد، دیوان عدالت اداری می‌باشد. به همین دلیل به نظر می‌رسد آشنایی با شکل کلی این مرجع و همچنین این مسئله که "شاکی" و " طرف شکایت" در این مرجع چه کسانی می‌توانند قرار بگیرند کمک بسیاری به جلوگیری از طرح دعوا هایی نماید که با شکست مواجه می‌شوند. باید بدانیم که این پرونده ها به شعب دیوان ارجاع می‌شوند و آشنایی با ترکیب اعضای این شعب نیز خالی از لطف نیست. در این مقاله در ابتدا به شعب دیوان اشاره مختصری خواهیم نمود و سپس در مورد اینکه کدام اشخاص می‌توانند شاکی یا طرف شکایت در این شعب قرار بگیرد، توضیحاتی ارائه خواهیم داد.

شعب دیوان عدالت اداری 

شعب دیوان عدالت اداری شامل شعب بدوی و تجدیدنظر می‌باشد.

ترکیب اعضای شعب بدوی: هر یک از شعبه های بدوی دیوان از یک رئیس و یا دادرس علی البدل تشکیل می‌شوند.

ترکیب اعضای شعب تجدید نظر: هر شعبه تجدید نظر، از یک رئیس تحت عنوان رئیس شعبه و دو نفر مستشار تشکیل می‌شود. جلسات شعب تجدید نظر دیوان با حضور دو نفر از این سه نفر رسمیت می‌یابد به این معنا که تصمیم گرفته شده از اعتبار لازم برخوردار خواهد بود. همچنین در مواردی که سه نفر هم حاضر باشند، نظر اکثریت یعنی دو نفر از سه نفر ملاک تصمیم گیری خواهد بود.

چه کسی می‌تواند شاکی دیوان عدالت اداری باشد؟

اصل 173 قانون اساسی به صورت شفاف بیان نموده که شاکی در دیوان عدالت اداری "مردم" هستند. حال منظور از مردم دقیقا چه کسانی می‌باشد؟ به نظر می‌رسد که منظور این اصل از مردم همه اشخاص حقیقی و حقوقی باشد که "غیر دولتی" هستند. برای مثال شرکت های خصوصی می‌توانند در دیوان طرح شکایت نمایند. اما واحد های دولتی مختلف مانند وزارتخانه ها، نهاد های انقلابی، شهرداری ها و موسسات وابسته به آنها امکان طرح شکایت کردن در دیوان را ندارند. یکی از مثال های دیگر که در حوزه مالیات ها بسیار دانستن آن اهمیت دارد این است که آیا "جامعه مشاوران رسمی مالیاتی" و " جامعه حسابداران رسمی ایران"  جزو اشخاص دولتی اند که امکان طرح شکایت در دریوان را ندارند یا برعکس؟ باید بیان داشت که هردوی این نهاد ها غیر دولتی بوده و می‌توانند در دیوان عدالت اداری شکایت طرح نمایند.

طرف شکایت  در دیوان کیست؟

قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری در ماده 10 خود مقرر داشته که "همه واحد های دولتی" می‌توانند به عنوان طرف شکایت در دیوان عدالت اداری قرار بگیرند. همانگونه که در بند قبل ذکر شد این واحد های دولتی شامل، وزارتخانه ها موسسات و سازمان های دولتی و همچنین شرکت های دولتی می‌باشند. همچنین شهرداری ها و موسسات انقلابی و سازمان هایی که به آنها وابسته اند نیز دولتی محسوب می‌گردند. بنابر مواردی که در این بند ذکر شد، شخص شاکی اگر فردی به جز اشخاص دولتی را طرف دعوا و شکایت خود قرار دهد با مشکل مواجه می‌شود.

توصیه پایانی

در این مقاله به توضیح این مسئله پرداخته شد که چه افرادی می‌توانند در دیوان شاکی و طرف شکایت باشند و معیاری برای این مسئله ارائه شد. نکته مهمی که حتما باید به آن توجه نمود این است که موسسات و نهاد های مذکور، محدود به قوه مجریه بودند. یعنی در خصوص قوه مقننه و قضاییه نیز واحد ها و ارگان هایی وجود دارند که بر اساس دولتی یا غیر دولتی بودن آنها وضعیتشان معین می‌گردد. همچنین شکایت در دیوان عدالت اداری و مواردی که باید در آن شکایت درج شود، چگونگی دادرسی در آنجا و قوانین و مقرراتی که در این مرجع دادرسی وجود دارد و به طور خلاصه هرچیزی که مربوط به شکل و ماهیت دعوی و شکایت در این دیوان است، از مباحث حقوقی پیچیده می‌باشند. بدین معنا که فقط اشخاصی که در این حوزه تحصیل نموده و تجربه مرتبط نیز داشته اند می‌توانند به بهترین نحو و تا حد امکان بدون اشتباه این روند را طی نمایند. بنابراین توصیه می‌شود حتما در صورت مواجهه با پرونده های این چنینی که در بسیاری از موارد ماهیت مالیاتی دارند، با مشاور حقوقی مربوطه مشورت نمایید.