مهلت اعتراض به آرای و  شکل رسیدگی در دیوان عدالت اداری

مهلت اعتراض به آرا در دیوان عدالت اداری برای اشخاص داخل خاک ایران سه ماه و برای اشخاص خارج از کشور شش ماه می باشد .

در نظام حقوقی ایران، سازمان قضاوتی شامل بخش مراجع قضایی و مراجع اداری می‌باشد. مراجع اداری نیز شامل مراجع قضایی و مراجع شبه قضایی است. همانطور که احتمالا می‌دانید دیوان عدالت اداری تحت عنوان یکی از مهم ترین مراجع قضایی اداری شناخته می‌شود.

مقدمه

مراجع شبه قضایی شامل هیئت هایی است که در قانون مالیات های مستقیم در بسیاری از موارد به آنها اشاره شده است برای مثال هیئت موضوع ماده 251 ق.م.م، هیئت موضوع ماده 216 ق.م.م. و غیره. یکی از مهم ترین مباحثی که باید در خصوص دادرسی اداری مورد مطالعه قرار گیرد، مهلت اعتراضی است که در آن مهلت مودی مالیاتی باید رای صادره از مراجع شبه قضایی را در نزد شعب دیوان عدالت اداری مطرح نماید. همچینین باید توجه داشت که شکل دادرسی در دیوان عدالت اداری به چه صورت است؟ این مرجع وارد محتوا شده و رای صادر می‌کند و یا شکل رسیدگی به پرونده در آن متفاوت است؟ در این مقاله به بررسی این دو موضوع خواهیم پرداخت.

مهلت اعتراض به آرا در دیوان عدالت اداری

تبصره 2 ماده 16 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مقرر نموده که در مواردی که مراجع شبه قضایی اقدام به صدور رای می‌کنند و مودی مالیاتی قصد دارد از این راص صادره در دیوان عدالت اداری اعتراض به عمل بیاورد، باید در مهلت زمانی خاصی این اعتراض را صورت دهد. برای اشخاصی که در داخل خاک جمهوری اسلامی ایران اقامت دارند این مهلت سه ماهه و برای اشخاصی که مقیم خارج از کشور اند شش ماهه می‌باشد. 

سوالی که مطرح می‌گردد این است که این مهلت های سه ماهه و شش ماهه از چه زمانی محاسبه می‌گردد؟ این مهلت ها از زمانی است که رای قطعی مراجع شبه قضایی به مودی مالیاتی ابلاغ شده باشد. روش ابلاغ هم به بر اساس هم قواعدی خواهد بود که در قانون آیین دادرسی مدنی تعیین شده است. این حکم کلی است بدین معنا که در همه موارد این چنینی این قواعد حاکم است اما در دو حالت ممکن است اعتراض خارج از مهلت مودی مالیاتی پذیرفته شود. 

این دو حالت شامل: الف) اگر رای به صورت واقعی به مودی مالیاتی ابلاغ نشده باشد، وظیفه دیوان عدالت اداری این است که ابتدا بررسی کند که آیا ابلاغ به مودی واقعی نبوده است؟ اگر دیوان تشخیص دهد که ابلاغ واقعی نبوده و مودی مالیاتی واقعا از رای صادره بی اطلاع بوده است، اعتراض او را در خارج از مهلت تعیین شده می‌پذیرد. ب) در مواردی که مودی مالیاتی به دلیل عذر موجهی که داشته امکان اعتراض در مهلت قانونی را نداشته است نیز در صورتی که دیوان این عذر موجه را تشخیص دهد اعتراض فرد را می‌پذیرد.

در قانون آیین دادرسی مدنی در ماده 306 این موارد عذر موجه مشخص شده اند. این موارد شامل، بیماری فرد، فوت بستگان و... می‌باشد. در این حالت دوم فرقی ندارد که ابلاغ صورت گرفته به مودی واقعی باشد و یا قانونی.

شکل رسیدگی در دیوان عدالت اداری

سوالی که باید مطرح نمود این است که بعد از اینکه مراجع شبه قضایی رای صادر کردند و این رای مورد اعتراض مودی مالیاتی نزد شعب دیوان عدالت اداری قرار گیرد، نحوه رسیدگی دیوان به چه صورت است؟ رسیدگی دیوان در دو مرحله صورت می‌پذیرد. 

مرحله اول این است که دیوان بررسی می‌نماید که این رای صادره از مراجع شبه قضایی، مغایر با قوانین و مقررات می‌باشد یا خیر. این رسیدگی را رسیدگی مقدماتی یا همان شکلی می‌نامند. پس در این مرحله دیوان وارد ماهیت پرونده نمی‌شود. کاری که دیوان انجام می‌دهد این است که پرونده ای را که بررسی کرده و مغایر با قوانین تشخیص داده است به آن مرجعی که در ابتدا رای را صادر کرده و یا مرجع هم عرض آن مرجع اولیه می‌فرستد.

 اما گام و مرحله دومی که توسط دیوان صورت می‌گیرد این است که اگر از رای صادره که به دیوان ارجاع شد و سپس دیوان آن را به مرجع هم عرض فرستاد مجددا مورد شکایت و اعتراض مودی قرار بگیرد و به همان شعبه از دیوان عدالت اداری ارجاع گردد، دیوان ابتدا رسیدگی شکلی می‌نماید و در مرحله دوم وارد ماهیت پرونده شده و رای لازم را صادر می‌کند.

توصیه پایانی

با بررسی قواعد حاکم بر دادرسی در دیوان عدالت اداری مشخص می‌شود که برای رسیدن به نتیجه مورد قبول در این دسته از پرونده ها نیاز به تسلط و تجربه در خصوص اصول و مبانی حقوقی می‌باشد. توصیه تیم حقوقی هم وکیل این است که در پرونده های خود که در دیوان عدالت اداری مطرح می‌باشند، حتما با وکیل مالیاتی مربوطه مشورت لازم را به عمل آورید.