منظور از اینکوترمز در قرارداد های بین المللی چیست؟

اینکوترمز در قرارداد های بین المللی  صرفا یک سری شروط قراردادی است که از قبل آماده شده و طرفین میتوانند با توافق یکدیگر آنها را در عقد درج کنند. 

تصور کنید که یک تاجر داخلی قصد انعقاد یک قرارداد بین المللی با یک طرف ترکیه ای را دارد. وی اقدام به انعقاد عقد میکند و مقرر میشود که طرف ترکیه ای، اجناس را به دست طرف ایرانی برساند. گرچه در ابتدا این قرارداد، امری ساده به نظر میرسید اما در عمل پیچیدگی های زیادی خواهد داشت. مثلا وظیفه بیمه کالاها بر عهده چه کسی خواهد بود؟ طرف ترکیه ای کالاها را در کجا تحویل طرف ایرانی دهد؟ شرکت خودش، گمرک ترکیه؟ ایران و یا درب کارخانه طرف ایرانی؟ وظیفه تنظیم قرارداد حمل بر عهده چه کسی میباشد؟ اینکوترمز پاسخی برای پرسش های بالا ارائه خواهد کرد.

اینکوترمز چیست؟

اینکوترمز(Incoterms) در حقیقت یک سری شروط قراردادی از پیش آماده شده است که طرفین یک قرارداد خرید و فروش آنرا در عقد میان خودشان درج میکنند. در واقع به منظور رفع ابهام و جلوگیری از تعارضات مذکور در مقدمه، طرفین عقد یک سری شروط را در عقد میگنجانند که وظایف و مسئولیت های هر کدام از طرفین را مشخص می نماید. اینکوترمز شروطی است که در رابطه با بیع بین المللی کالا محقق میشود. مثلا اگر طرف ایرانی و طرف چینی اقدام به انعقاد یک قرارداد بیع کنند و به موجب آن، طرف ایرانی 1000 دستگاه ال سی دی از طرف چینی بخرد، میتواند در رابطه نحوه حمل و مسئولیت های طرفین و... یک سری شروط از پیش آماده شده را در عقد بگنجاند تا تکلیف فرستنده و گیرنده کالا در رابطه با حمل کالای خریداری شده مشخص شود. اینکوترمز نسخه های متعددی دارد و هر چند سال یکبار مورد بازنگری قرار میگیرد. جدیدترین نسخه آن، 2020 میباشد

ماهیت انکوترمز چیست؟ آیا قرارداد جداگانه است؟

خیر. اینکوترمز صرفا یک سری شروط قراردادی است که از قبل آماده شده و طرفین میتوانند با توافق یکدیگر آنها را در عقد درج کنند. پس حتما باید یک بیع بین المللی واقع شود تا مسئله حمل و نقل کالا از یک کشور به کشور دیگر پیش آید و پس از این موضوع است که اینکوترمز برای مشخص کردن تعهدات طرفین  در رابطه با حمل کالا، مورد استفاده قرار میگیرد

موارد مهمی که توسط اینکوترمز مطرح میگردد

1) وظیفه حمل کالا از مبدا تا مقصد بر عهده چه کسی میباشد.؟ آیا میتوانند خود کالاها را حمل کنند یا باید به یک موسسه باربری این امر محول گردد؟

2) بیمه کالاها توسط چه کسی صورت خواهد گرفت؟ فروشنده یا خریدار؟( بیمه در معاملات بین المللی از اهمیت بسیار بالای برخوردار است. چرا که ارزش مبادلات بین المللی بسیار بالا بوده و حق بیمه کالاها نیز به تناسب زیاد خواهد بود)

3) مجوز صادرات یا واردات کالا توسط چه کسی میبایست اخذ گردد؟ فروشنده یا خریدار؟

4) در چه محلی ریسک از بین رفتن کالا به خریدار منتقل میشود؟ مثلا در کشور مبدا یا مقصد ؟

5) نوع پوشش بیمه در اینکوترمز مطرح خواهد گردید. پوشش بیمه کالاها طیف وسیعی را شامل میشود که از پوشش حداکثری ( سطح A) تا پوشش حداقلی( سطح C) متغیر است. 

6) وظایف مربوط به حفظ و ایمنی کالاها توسط چه کسی انجام میگیرد؟

7)اطلاعیه های لازم برای رسیدن کالا به مقصد توسط چه کسی باید صورت پذیرد؟

8) بسته بندی کالاها و علامت گذاری آنان توسط چه کسی صورت خواهد پذیرفت؟ فروشنده یا خریدار؟

9) عوارض گمرکی و مالیات ها بر عهده چه کسی خواهد بود؟

مثلا در یکی از این شروط به نام EXW ، فروشنده کالا را در محل کار خود تحویل خریدار داده و وظیفه ای بابت بارگیری محموله ندارد. به محض تحویل نیز، ریسک به خریدار منتقل میشود( پس اگر کالا از بین برود، بر عهده خریدار خواهد بود). فروشنده هیچ تعهدی به بیمه کالا و پرداخت هزینه های گمرکی و مالیات و عوارض ندارد. بدین ترتیب این شرط قراردادی، بیشترین مسئولیت ها را بر دوش خریدار میگذارد و انتخاب آن از جانب وی، ریسک بالایی را بر خریدار تحمیل خواهد نمود

 مواردی که از سوی اینکوترمز مطرح نمیگردد

فراموش نکنید که اینکوترمز صرفا یک سری شروط قراردادی راجع به وظایف فروشنده و خریدار در رابطه با حمل کالاست و هیچ توجهی  به موارد زیر ندارد:

1)اینکه قرارداد فروش نقض شده است یا نه؟( این امر به قرارداد طرفین و کنوانسیون های بین المللی مربوط است)

2)اینکه یکی از طرفین تاخیر کرده است( در پرداخت یا تحویل کالا) و ضمانت آن چیست؟

3)اینکه آیا کالاها کاملا مطابق با عقد هستند یا خیر( مثلا در عقد ال سی دی 42 اینچ ذکر شده اما مورد تسلیمی ال سی دی 32 اینچ بوده است)

4)بحث های فورس ماژور و عسر و حرج هیچ ربطی به اینکوترمز نداشته و بایستی در عقد اصلی راجع بدان صحبت شود

5) چگونگی حل و فضل اختلافات و دعاوی ناشی از عقد بیع (این امر در قرارداد اصلی مطرح میگردد. مثلا آیا طرفین میتوانند به داوری روند یا اینکه از طریق دادگاه اختلافات را حل خواهند نمود)

6) ارز مورد استفاده در عقد و روش پرداخت در قرارداد

7) تحریم های اعمالی بر یک کشور و ممنوعیت هایی که شامل کالا میشود (مثلا اگر طرف کالایی از جانب طرف اروپایی به طرف ایرانی فروخته شود و به دلیل تحریم ها امکان دریافت آنها نباشد، اینکوترمز هیچ راهکاری را در این زمینه ارائه نخواهد داد)

 توصیه پایانی

درج اینکوترمز در قرارداد های بین المللی به دلیل تعهدات سنگینی که بر طرفین بار میکند، از حساسیت بالایی برخوردار است. حتما در این زمینه به یک وکیل یا متخصص تجارت بین الملل مراجعه نمایید.